تلاش برای احیای معماری اصیل ایرانی- اسلامی با موقوفه‌ ۸۰ ساله «معمار»

 چه زیباست وقتی ثروتمندی به تهیدستی می‌اندیشد و حتی برای حیات بهتر او وعاقبت خویش، مالی از اموالش را در راه رضای خدا می‌بخشد. در این گزارش به سراغ یکی از موقوفات بزرگ مشهد متعلق به «حاج محمد جعفر خاکساری» معروف به «معمار» رفتیم، معماری باایمان، صادق و ثروتمند که به گفته‌ی نزدیکانش از سه چیز پرهیز داشت؛ دروغگویی، ناسزا و قسم به خدا.

“محمد خاکساری” فرزند «حاج محمد جعفر خاکساری» که متولی این موقوفه بزرگ است در خصوص این موقوفه می‌گوید: این موقوفه با منافع حاصل ازآن نه تنها کمکی برای نیازمندان می‌شود بلکه با طراحی شیوه‌های نوین در منابع مالی موقوفه درصدد است تا فرهنگ اسلامی ایرانی فراموش شده را زنده کند.

وی با بیان اینکه پدرش وقف را در زمان حیات خود انجام داده است اضافه می کند: پدرم در ایام جوانی یک مسجد و یک حسینیه و یک باب مغازه در بازار سر شور را برای قرآن خوانی وقف کرد.

متولی این موقوفه بزرگ در مشهد در ادامه نیز موقوفه پدرش را اینگونه توصیف می‌کند: پدرم در ۸۰ سال پیش، منافع حاصل از یک ثلث از اموال خود را که شامل ۱۰۰ هکتار از اراضی امامیه مشهد (که در حال حاضر به نام بولوار امیریه شناخته می‌شود) به ارزش تقریبی ۱۰ هزار میلیارد تومان وقف تعمیرونگهداری آب‌انبار وهمچنین عزاداری، روضه‌خوانی و اطعام عزاداران سیدالشهدا (ع) می‌کند.

خاکساری  در تشریح این موقوفه بیان می کند: قسمتی از متن وقف نامه به این شرح است: وقف موبد و حبس مخلد شرعی و قانونی نمود. همگی و تمامی یک ثلث از مالکیت خود را از مزرعه امامیه پلاک ۱۷۶ اصلی با کافه ملحقات از اراضی زراعی و باغ شاه توتی دارای دو رشته قنات دایر و بایر.

طبق نظر واقف متولیان موظفند در هر زمان کلیه درآمد و عواید حاصله از موارد وقف را جمع آوری و پس از کسر کلیه مخارج از هزینه تعمیر قنات و حق التولیه و حق النظاره بقیه را به مصارف زیر برسانند:
۱: بخشی از درآمد، صرف هزینه تعزیه داری حضرت سید الشهداء (ع) و اطعام در حسینیه شود.
۲:بخشی از درآمد به مصرف خرید آبسردکن جهت استفاده عموم در مساجد و مدارس سطح شهر هزینه شود.

وی با بیان اینکه نیاز‌ها در هر عصری به دلیل تحوّلات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی متفاوت است تصریح می‌کند: در زمان حاضر آب‌انبارمصرف و موضوعیتی ندارد به همین جهت با نظریه اداره تحقیق، این بخش تبدیل به خرید آب سردکن شده‌است.

متولی این موقوفه بزرگ تاکیدمی‌کند: امسال با توجه به شیوع کرونا و ممنوعیت استفاده از آبسردکن در تلاشیم از شرکت‌های دانش بنیان داخلی دستگاه‌های آب‌شیرین‌کن خریداری شود تا ضمن حمایت از تولید داخلی به مناطق محروم مشهد آب‌رسانی کند.

خاکساری با اشاره به حدیثی در نهج الفصاحه در بیان اهمیت خدمت به مردم اظهار می کند: از حضرت رسول (ص) نقل شده است:”من احب الله من انفع لعیال الله” خدا کسی را بیشتر دوست دارد که نفعش به عیال الله بیشتر باشد، عیال الله یعنی هر چه در روی زمین روزی خور خداوند باشند، در تمامی این سال‌ها تلاش کردیم با وسعت منابع مالی موقوفه خدمات بیشتری را به محرومین و نیازمندان ارائه دهیم.

وی با بیان اینکه مصارف این موقوفه متعدد است، تصریح می کند: تاکنون این آبسردکن‌ها به تمامی بیمارستان‌های دولتی مشهد، مساجد، مدارس، آرامگاه فردوسی، نیرو‌های انتظامی و اهدا شده است.

متولی این موقوفه بزرگ در مشهد در ادامه از دیگر مصارف این موقوفه می‌گوید: اهدای ۳۵۰ بسته معیشتی به ارزش ۵۰۰ هزار تومان به نیازمندان، اطعام سالیانه بیش از ۴ هزار نیازمند، اهدای ۱۰۰ دستگاه آبسردکن برای مصارف عمومی، خرید ۱۰۰ تبلت برای دانش آموزان نیازمند، کمک ۱۵۰ میلیون تومانی به ساخت دانشگاه ریحانه‌النبی، کمک به خانواده‌های شهدا در رهن منزل، کمک ۱۰۰ میلیون تومانی جهت آزادی زندانیان از اقداماتی است که از منافع این موقوفه انجام شده است.

زنده نگاه داشتن معماری اصیل اسلامی ایرانی با اجرای صحیح موقوفه

محمد علی حسین نژاد نوه حاج محمد جعفر خاکساری نیز که امور اجرایی موقوفه را انجام می‌دهد، در گفت وگو با خبرنگار ما از طرح نوین منابع مالی موقوفه که باعث زنده نگه داشتن معماری اصیل ایرانی اسلامی می‌شود، اینگونه می‌گوید: هم اکنون درحال ساختن دو پروژه عمرانی- مسکونی در بولوارامیریه هستیم که درصددیم با انجام این پروژه‌ها، نمایی از معنویت و تلفیق سازه سنتی- اسلامی که ریشه در هویت ایرانی دارد را به ظهور برسانیم تاعلاوه بر فعالیت اقتصادی، معماری اصیل ایرانی اسلامی که سال‌ها به فراموشی سپرده شده است را بار دیگر زنده کنیم.

وی  اضافه می کند:امروزه آنچه از نما، طراحی داخلی و معماری ساختمان‌ها می‌بینیم برگرفته از الگو‌های اروپایی و رومی است و کمتر ساختمانی را می‌بینیم که بر پایه معماری اصیل ایرانی اسلامی ساخته شده باشد.

متولی این موقوفه بزرگ در مشهد با بیان اینکه معماری ایرانی-اسلامی عنوان و واژه غریبی در تاریخ این مرزوبوم به شمار نمی رود ادامه می دهد: امروزه نشانه‌هایی از شکوه، عظمت و جلال این سبک خاص از معماری را میتوان در آثار و ابنیه به جای مانده از دوران گذشته در برخی نقاط کشور مشاهده کرد، اما متاسفانه این میراث عظیم به فراموشی سپرده شده است.

حسین نژاد با اشاره به اهداف ساخت این پروژه‌ها بیان می‌کند: همانند صاحب این موقوفه که معماری درستکار بود و نامش جاوید ماند در تلاشیم بنا‌هایی را بسازیم که نمونه و ابدی باشند.

امروزه تأثیر معماری بر رفتار‌ها و شیوه زندگی افراد و گروه‌های اجتماعی غیرقابل انکار است و نفوذ معماری غربی در اندیشه‌های طراحان و فعالان حوزه ساخت وساز ابنیه مسکونی، موانعی جدی را در مسیر ترویج و تحقق سبک زندگی اسلامی ایجاد خواهد کرد و همین امر لزوم احیای معماری ایرانی-اسلامی را اجتناب ناپذیر می‌سازد، وقف علاوه بر اینکه از اهرم‌های موثر اعتقادی و فرهنگی برای جبران نیاز‌های مادی و معنوی جامعه به شمار می‌رود دارای حیطه گسترده‌ای از فعالیت و اقدام می‌باشد، تا جایی که اگر به درستی هدایت شود، به بسیاری از نیاز‌ها پاسخ می‌دهد و هیچ‌گاه جامعه انسانی با کمبود‌های اقتصادی، اجتماعی، آموزشی و فرهنگی رو به رو نخواهد شد، اما مهم این است که هم نیاز‌ها براساس اولویت در سطح افکار عمومی معرفی شود و هم ضرورت آن عینی و متناسب با عواطف و درک و توجه واقفان لحاظ شود.

باشگاه خبرنگاران جوان