کاروانسرای “فرسفج” از معماری منحصر بفرد تا پناهگاه امن مسافران

بهرام توتونچی دوشنبه ۲۶ مهرماه در حاشیه بازدید خبرنگاران از کاروانسرای فرسفج تویسرکان، ابعاد بیرونی کاروانسرا را ۶۵ در ۶۵، دارای یک حیاط مرکزی و چهار اصطبل برای چهارپایان دانست و بیان کرد: این کاروانسرا دارای بالاترین مقاومت از لحاظ آجر است که گویای ساخت و فرآوری محصول خشت خام و پخته است.

وی با بیان اینکه دقت و توجه در ساخت‌وساز از لحاظ مقاومت در دوره صفویه زیاد بوده و به همین دلیل بیشترین آثار در کشور مربوط به این دوره است، خاطرنشان کرد: کاروانسرای شاه عباسی فرسفج در چهار هزار متر مربع بنا گذاشته شده است.

توتونچی یادآور شد: در حیاط مرکزی کاروانسرا در هر ضلع پنج حجره وجود دارد که حجره وسطی ایوان و به نوعی چهار ایوانی محسوب می‌شود و سه ایوان از این ایوان‌ها شاه‌نشین است و در پشت لایه این حجره‌ها هم اصطبل‌ها قرار دارند، همچنین از مهمترین ویژگی‌های کاروانسراهای دوره صفویه این بوده که قبل از احداث زیرساخت‌های مورد نیاز که یکی از کلیدی‌ترین آنها آب بوده را شناسایی و سپس بنا را ایجاد می‌کردند و این موضوع در مورد کاروانسرای فرسفج نیز مشهود و آب جاری وسط حیاط گویای این موضوع است.

وی با بیان اینکه این کاروانسرا بین دو محور ترددی تویسرکان به جاده کرمانشاه و مسیر نهاوند به فیروزان و مجدد به کرمانشاه است، خاطرنشان کرد: کاروانسرای شاه عباسی فرسفج محل زیارت عتبات عالیات و تردد بین شهرها بوده است.

مشاور مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان در ادامه اظهار کرد: معمولا در هر ۳۰ کیلومتر، کاروانسراها را جانمایی می‌کرده‌اند و حدود یک‌هزار کارونسرا در کشور وجود دارد که شهرهایی که محور تردد در آن‌ها زیاد بوده مانند استان سمنان بیشترین کاروانسراها را دارد و انگیزه اصلی هم زیارت امام رضا(ع) بوده است.

وی مطرح کرد: کاروانسرا فرسفج علاوه بر اهمیت زیاد به دلیل حضور دو اثر دیگر پل فرسفج که متعلق به دوره صفویه است و حمام قدیمی نیز حائز اهمیت است که تاکنون زمینه‌ای برای رونمایی و پاکسازی حمام قدیمی فرسفج  فراهم نشده که امیدواریم با همراهی شهردار فرسفج این اتفاق بیفتد.

توتونچی در پایان به عملیات مرمت این کاروانسرا اشاره کرد و افزود: مرمت کاروانسرای فرسفج از اوایل سال۷۰ به مدت ۲۵ سال به طور مستمر با اعتبارات ملی و استانی انجام شده است و مرحله احیای آن نیز در دستور کار قرار دارد.

ایسنا