مناره گلپایگان؛ جذاب و تاریخی

مناره گلپایگان یکی از بلندترین سازه‌های تاریخی ایران، با ۱۸ متر ارتفاع، در شهرستان گلپایگان است که به «میل گلپایگان» نیز شهرت دارد. این اثر تاریخی که متعلق به دوران سلجوقیان است، با قدمتی بالغ بر ۹ قرن، شاهد رخدادهای مختلف تاریخی است و به نظر می‌رسد با روشن‌کردن چراغ برفراز آن، همچون راهنمایی برای کاروانیان بوده است.

میل گلپایگان از جمله جاهای دیدنی گلپایگان به شمار می‌رود که دارای دو در، پلکانی داخل مناره، کتیبه‌ای به خط کوفی بدون تاریخ، منقوش به آیات قرآن به خط کوفی و نیز دو راه پله با ۶۴ پله است و احتمالا دوران ساخت آن، متقارن با احداث مسجد جامع و بازار چهارسوق است.

سیر تاریخی مناره گلپایگان

مناره از ریشه کلمه نار می ‌آید و به معنای محل مشخصی است که روی آن چراغ یا آتشی برای راهنمایی کاروان ‌ها در شب روشن می ‌کردند. سلجوقیان و صفویان به این سازه معماری علاقه‌ بسیار داشتند برای همین در اغلب شهرهای به جا مانده از این سلسله‌ ها مناره‌ های متعدد دیده می ‌شود.

در حال حاضر اصفهان با ۱۷ مناره ثبت شده، بالاترین تعداد مناره سرپا را در کشور دارد که یکی از این مناره ‌ها، مناره گلپایگان است.

دو شیر قبلاً در محل پاشیرا نزدیک مقبره بابا عبدالله در کنار جاده قافله و ابتدای کوچه حکومتی بودند. میدان پاشیرا نسبتاً وسیع و دکه بازی و ورزش بچه‌ های محل بود که بر این شیرها که وسیله سرگرمی بچه ‌ها بود سوار می ‌شدند و بازی می ‌کردند. بعد از خیابان کشی چون خیابان چند متری از جاده قافله فاصله پیدا کرد.

زمین‌ های اطراف پاشیرا را با قسمتی از جاده قدیم به مالکین آن حدود دادند و میدان پاشیرا را نیز گود برداری نمودند. تا رختشوی خانه بسازند شیرهای سنگی را با تخته و گرده چوب و غلتک که بوسیله دو گاو نر کشیده می ‌شد. تک تک به پای مناره منتقل کردند.

از دو شیر سنگی امروز، یکی تنها مانده و در زیر سایه مناره سلجوقی در فراق دوست بسر می ‌برَد. یکی از شیرها را چند سال قبل دزدیدند و الان تنها یک شیر در پای منار است.

این سوال باقیست که چه طور شیر سنگی که با غلتک و گاو نر آورده شده بود. در روز روشن با جرثقیل و در نزدیکی کلانتری شهر به سرقت رفته است.

آدرس :خیابان امام خمینی، سه راه آیت طالقانی، روبروی پارک فانوس

معماری مناره‌ گلپایگان

یکی از بلندترین سازه‌ های تاریخی ایران، با ۱۸ متر ارتفاع، در شهرستان گلپایگان قرار دارد که به «مناره‌ گلپایگان» یا «میل گلپایگان» شهرت دارد. این اثر تاریخی که متعلق به دوران سلجوقیان است، با قدمتی بالغ بر ۹ قرن، شاهد رخداد های مختلف تاریخی است و به نظر می ‌رسد با روشن کردن چراغ برفراز آن، همچون راهنمایی برای کاروانیان بوده است.

میل گلپایگان دارای دو در، کتیبه‌ ای به خط کوفی، منقوش به آیات قرآن به خط کوفی و نیز دو راه پله با ۶۴ پله است که احتمالا دوران ساخت آن، متقارن با احداث مسجد جامع و بازار چهارسوق است.

این بنا در سال ۱۳۱۷ مرمت شده و در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۳۱۵، با شماره ۲۵۰ جزو آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

منار گلپایگان دارای دو در است و در درون آن پلکانی تعبیه شده‌است. قسمت‌های پایین و بالای مناره مرمت گردیده و دارای کتیبه آجری است که این کتیبه به خط کوفی نوشته شده و فاقد تاریخ می‌باشد و متن کتیبه آن از آیات کلام الله مجید است. این مناره با قدمتی حدود ۹۰۰ سال در برابر عوامل طبیعی (زلزله، باد، باران، سرما و گرما) سرفراز برجای مانده‌است و از جمله بلندترین مناره‌های ایران می‌باشد.

دو راه پله دارد که بصورت دورانی با ۶۴ پله به بالای مناره می‌توان صعود کرد. این مناره از زمان سلجوقیان می‌باشد که ساختمان آن را احتمالا با ساختمان مسجد جامع و بازار چهارسوق همزمان می‌دانند. گفته می‌شود این مناره برای راهنمایی کاروانیان بوده و بالای آن چراغ نصب می‌کرده‌اند و در جنوبی چهارسوق از جلوی مناره شروع می‌شده‌است.

با توجه به اینکه این مناره در مسیر جاده ابریشم قرار داشته این نور به کاروانیان کمک بسیار می‌ کرده است.

تا حدود چهل سال قبل، اطراف آن خرابه بود که مردم گاهی از آنجا خاک می‌ بردند و قطعات ظروف سفالین شکسته نیز دیده می ‌شد که آن محل را چاله ‌های پامناره می ‌گفتند.

در محل منار گلپایگان جای خندقی هم بود که یک قسمت آنرا برای زمین ورزش صاف کرده بودند. ولی اکنون فقط چند متری اطراف مناره را حصار نموده ‌اند. فعلاً خیابان، گودتر از سطح پای مناره و بازار چهارسوق است. این مناره در کنار پارک زیبای فانوس با وجود تعدادی سنگ نگاره و سنگ نبشته ‌های تاریخی هر سال تعداد زیادی از مسافران و گردشگران را به خود جذب می کند. در ایام نوروز از ساعت هشت صبح تا هفت بعد ازظهر پذیرای میهمانان نوروزی است.