معماری بی نظیر حرم امام علی(ع)
پس از آشکار شدن محل قبر امام علی (ع)، مرقد علوی به نام حرم حیدریه در سال ۱۷۱ قمری به دستور هارون الرشید ساخته شد. تا حدود چند دهه گذشته در زیر طاق نزدیک به قبر نقش بدیعی از مردی که تیر و کمان به دست داشت و آهویی در مقابلش قرار داشت جلب توجه می کرد.
در سال ۱۳۲۳ خورشیدی این نگاره زیبا از جای خود برداشته شد و به گنجینه حرم منتقل شد. عمارت نخست آستانه حیدریه چهار در داشت و ضریح حرم امام علی (ع) به رنگ سفید بود. در حرم حیدریه هم چنین گنبدی از گل سرخ که بالای آن علامت سبزی قرار داشت نصب بود. عمارت دوم توسط یکی از اصحاب امام کاظم (ع)، عمر بن یحیی بنا شد. بعد از به قدرت رسیدن داعی صغیر یکی از نوادگان زید فرزند امام زین العابدین، ساخت عمارت سوم آستانه در نهایت عظمت و شکوه آغاز شد. عمارت سوم ۷۰ طاق داشت. پس از سوختن تزئینات حرم و خسارت های بسیار در آتش سوزی در سال ۷۶۰ مجددا تجدید بنا شد.
پس از آن زیور آرایی حرم امام علی (ع) را جمع کثیری از شاهان و شیعیان کامل کردند. بعد از به قدرت رسیدن خاندان صفویه، شاه اسماعیل صفوی تعمیرات آستانه علوی را در سال ۹۱۴ هجری قمری آغاز کرد. صحن حرم مطهر با مهندسی و طرح شیخ بهایی تکمیل شد و هدیه ها و نوسازی ها و آراستن ها در دوران صفویه بی کم و کاست و بی گسستگی ادامه یافت. همچنین شاه اسماعیل در سفرش به بغداد و بازدید از حرم امام علی (ع) هدایای گران بهایی به خزانه آستانه علوی در سال ۹۱۴ هجری پیشکش کرد. اسماعیل اول حرم مطهر را با فرش های ابریشمی فرش کرد و چراغواره هایی برای روشنایی و ۶ صندوق خاتم در حرم قرار داد.
در سال ۱۱۵۶ هجری قمری به دستور نادر شاه افشار کاشی های سبز رنگ صحن حرم را با کاشی های از جنس طلا تعویض کردند. نادر شاه هزینه ای زیاد برای تعمیر آستانه صرف کرد و هدایایی به خزانه علوی اهدا کرد که بیشترشان همچنان در خزانه باقی مانده اند. در زمان نادر شاه هم چنین گنبد آستانه با گنبدی زرین تعویض شد و تاریخش با طلا در روی کتیبه طلای ایوان آستانه نگاشته شد.
کاشی کاری ایوان العلمای کنار رواق از جمله آثار نادرشاه است که به مقام العلما معروف می باشد. در این مکان بسیاری از عالمان شیعه و بعضی از بزرگان خاندان صفوی به خاک سپرده شده اند. در سال ۱۲۱۱ هجری قمری ضریح نقره توسط آغا محمد خان قاجار به آستانه علوی تقدیم شد. همچنین به فرمان وزیر محمد شاه، عباس قلی خان ضریحی دیگر از جنس نقره در سال ۱۲۶۲ قمری به مرقد امام علی (ع) اهدا شد. امروزه مجموعه صحن حرم که از آثار دوران صفویه است و حرم که از آثار دوران آل بویه می باشد، از شاهکار های معماری اسلامی در دنیا به شمار می رود.
ایرنا
درباره نویسنده
نویسنده