صدو پروانه مرمت و بهره برداری از بنا‌های تاریخی و ارزشمند
در سیصد و سیزدهمین جلسه شورا بررسی طرح یک فوریت مصوب ” فرایند اعطا تسهیلات، تعریف کاربرد –فعالیت – و بهره برداری از اماکن تاریخی ثبت شده و واجد ارزش ثبت نشده شهر تهران و بررسی لایحه ” فرایند صدور پروانه مرمت و بهره برداری از بنا‌های تاریخی و ارزشمند شهر تهران ” مورد بررسی قرار گرفت.
در ابتدا محمد سالاری در توضیح کلیات این طرح گفت: یک فوریت فرایند صدو پروانه مرمت و بهره برداری از بنا‌های تاریخی و ارزشمند چندین ماه گذشته در صحن شورا به تصویب رسید. این یکی از موضوعاتی بود که در حوزه شهر سازی و معماری پیگیری می‌کردیم و مدیریت بافت‌های تاریخی خیلی بر روی آن وقت گذاشت و اساسا از آنجایی که ما یک نوع فرایند صدور پروانه داریم و آن هم تخریب و نوسازی است، در خصوص ساختمان‌هایی که می‌خواستند فقط مقاوم سازی کنند مشکل داشتیم. اگر یادتان باشد ما پیگیری کردیم و معاونت شهرسازی در هماهنگی با مرکز تحقیقات مسکن و راه و شهر سازی فرایند پروانه مقاوم سازی را ابلاغ کردند. تا همه مردم مجبور نباشند اگر با مقاوم سازی مشکل بنا حل شود بروند دنبال تخریب. مهمتر از این بحث بنا‌های تاریخی بود که این‌ها در اصل در فرایند صدور پروانه، پروانه مرمت بنا‌های تاریخی وجود نداشت البته مکانیسم توافقی با میراث داشتند که تثبیت شده نبود.
سالاری ادامه داد: به موجب این لایحه شهرداری مکلف شده به منظور حفظ، احیا و بازگرداندن حیات شهری به بافت‌های تاریخی و ارزشمند تهران و دستیابی به اهداف توسعه پایدار و ارتقا کیفیت زندگی و تشویق و توسعه صنعت گردشگری و استفاده بهینه از این پتاسیل از طریق ساماندهی و حفاطت فعال از بافت‌های تاریخی و ارزشمند و با رعایت مفاد این مصوبه نسبت به صدور پروانه مرمت و بهره برداری بنا‌های تاریخی و ارزشمند بپردازد.
رییس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران گفت: البته نوع بهره برداری مشروط به این است که مالک بنای تاریخی بهره برداری که ما مجاز می‌دانیم را رعایت کند و در هر مقطع زمانی که بهره برداری مورد تایید شهرداری رعایت نشود پروانه شهرداری نیز باطل می‌شود.
سالاری ادامه داد: می‌دانید پروانه‌های دیگر شهرداری زمان دار نیست، ولی این پروانه زمان دار است چرا که شهرداری عوارض نمی‌گیرد برای رونق بخشی به حفظ بنا‌های تاریخی و لذا زمان پروانه ۵ ساله است و این پروانه یک پروانه مشروط می‌باشد.
سالاری گفت: در خصوص ماده ۲ نیز که به تشکیل کمیته می‌پردازد باید بویم این کمیته متشکل از نماینده معاونت فرهنگی و اجتماعی منطقه، معاون شهر سازی منطقه، مدیر بافت بنا‌های تاریخی معاونت شهر سازی به عنوان دبیر و نماینده وزارت میراث فرهنگی و نیز یک نفر کارشناس حوزه شهر سازی است.
وی ادامه داد: ماده ۳ این لایحه حدود اختیارات این کمیته را در بررسی طرح توجیهی احیا بیان می‌کند. چرا که اگر ملکی باید احیا شود باید اول بررسی شود آیا نیاز به احیا دارد. تعیین تغییر کاربرد را نیز کمیته مشخص می‌کند. پیش نویس پروانه و مرجع شناسایی پس از مشخص شدن ارزشمند بودن بنا در لایحه بنا‌های ارزشمند در لایحه بنا‌های ارزشمند قرار می‌گیرد. تهیه پیوست‌های مورد نیاز به تصویب کمیته فنی مشخص خواهد شد؛ و پروانه مرمت توسط معاونت شهر سازی با امضای معاون شهرسازی و مدیر کل میراث صادر خواهد شد.
رییس کمیسیون شهرسازی و معماری شورا در ادامه خاظر نشان ساخت: مجدد تاکید می‌کنم شهرداری برای تشویق احیا و مرمت بنا‌های تاریخی عوارضی دریافت نمی‌کند البته عوارض در اصل مربوط به استفاده موقت که در شورای پنجم تصویب شد آن را دریافت می‌کنیم.
در ادامه حجت نظری گفت: آن چه خیلی مهم است و شاید تا پیش از این کمتر به آن توجه میشده در امور مربوط به حفظ بنا‌های تاریخی هویت جمعی و تاریخی تهران و حفظ و احیای هویت جمعی ما است که خیلی مورد توجه قرار نمی‌گرفت. علت این طرح هم توجه به این هویتی فرهنگی و تاریخی بود.
نظری ادامه داد: متاسفانه با وجود اینکه لایحه داده شد، اما این لایحه دیر رسید که ما را مجبور کرد طرح بدهیم البته هم پوشانی خوبی بین طرح و لایحه وجود دارد. با این وجود توافق کردیم متن نهایی یک متن واحد باشد که مورد تایید شهرداری و دو کمیسیون شهر سازی و فرهنگی و اجتماعی باشد و ما روی آن اجماع داریم.
وی افزود: در یک دهه اخیر بخش خصوصی و دولتی و عمومی در توافقی تلاش کردند فضا‌های تاریخی را حفظ کنند و ما این را امروز تثبیت می‌کنیم تا همه کسانی که املاک واجد ارزش دارند بتوانند پروانه مرمت دریافت کنند چرا که تا این لحظه برای دریافت پروانه مرمت هیچ قانونی نداشته ایم.
نظری افزود: ما باید برای مالکان این املاک مشوق را در نظر بگیریم تا راغب شوند ملکی را که می‌توانند جواز تخریبش را بگیرند حفظ کنند تا از طریق میراث طبیعی را حفظ کنند. یکی از این مشوق‌ها تقویت اقتصاد فرهنگ است. به گونه‌ای که مالکان بتوانند در ملکشان به راحتی جواز گالری و کافه بگیرند.
وی ادامه داد: ما تلاش کردیم تداخل وظایف پیش نیاید و با بخش‌هایی مختلف شهرداری طرحی را که می‌خواستیم آماده کنیم را نیز در میان گذاشتیم.
حجت نظری افزود: ما امیدواریم با هماهنگی با میراث مشکلی در اجرای این طرح و لایحه ایجاد نشود تا این میراث خوب که محصول شورای پنجم است حفظ شود.
در ادامه احمد مسجد جامعی نیز گفت: این اتفاقی که آقای نظری می‌گویند دارد می‌افتد و این فضا‌ها دارد تبدیل به گالری و کافه می‌شود، اما اینجا موضع شهرداری خیلی ضعیف است. اگر قرار است نماینده شهرداری فقط به عنوان عضو ناظر بدون حق رای باشد به معنای سلب صلاحیت از شهرداری است.
علی اعطا نیز گفت: این طرح باید زودتر به سرانجام می‌رسید و متقاضیان به دلیل اینکه قاعده مشخصی در بهره برداری از ساختمان‌ها و بنا‌های واجد ارزش تاریخی وجود ندارد، روند‌های پیچیده و مسیر سختی را طی می‌کنند.
وی گفت: این دیدگاه و گرایش را دنبال کردیم که بنا‌های واجد ارزش که بخش زیادی از آن‌ها نیز ثبت نشده اند بتوانند بدون اینکه تخریب و نوسازی شوند در جهت حفظ هویت شهر، بافت‌های شهر، سیما و منظر شهر، معماری با ارزش دوره جدید حفظ شوند و از آن‌ها استفاده شود.
اعطا ادامه داد: این مصوبه میتواند تسهیل کند که این بنا‌ها با کاربری ویژه‌ای که ارزش اقتصادی برای مالک و بهره بردار داشته باشد، مورد بهره برداری قرار گیرد.
سخنگوی شورای اسلامی شهر تهران توضیح داد که سوءتفاهمی که معمولاً در این زمینه وجود دارد و ناشی از یک برداشت غلط است، این است که تصور می‌شود که بنا‌های تاریخی الزاماً باید با کاربری فرهنگی و هنری استفاده شوند که مطلقاً چنین چیزی نیست.
اعطا با بیان اینکه، این بنا‌ها میتواند با کاربری‌های تجاری، صنعتی، بهداشتی و درمانی مورد استفاده قرار گیرد، اظهار داشت: زمانی می‌گفتیم که کاش ۱۲۳ ساختمان نواحی شهر تهران درون ساختمان‌ها و بنا‌های واجد ارزش مستقل شوند.
وی با تاکید بر اینکه نباید نگاه تنگ و تاریک به موضوع داشت عنوان کرد که محدوده باز وسیعی از کاربری‌های متنوع دارای نفع اقتصادی برای مالک باشد که نتیجه آن حفظ بناست.
در نهایت کلیات این طرح و لایحه به رای گذاشته شد که به تصویب رسید.
در ادامه مواد این لایحه مورد بررسی قرار گرفت.
در بررسی مواد این لایحه علی اعطا در خصوص ماده ۲ و اعضای و ترکیب کمیته این لایحه گفت: این ترکیب کمیته ترکیب عجیبی است ۶ عضو دارد ۳ نفر بدون حق رای و سه نفر با حق رای، نماینده اداره کل میراث عضو، مدیر بافت عضو و دبیر کمیته و یک نفر کارشناس از طرف شورا به عنوان عضو. در ابتدا باید گفت کمیته رییس ندارد و سه عضو بعدی بدون حق رای هستند.
وی ادامه داد: معمولا وقتی عضو ناظر می‌خواهند بگذارند از بخش سازمانی این انتخاب صورت می‌گیرد. در شرایطی که کارشناس شورا به عنوان نهاد ناظر است بعد سه نفر عضو دیگری که بدون حق رای می‌خواهند نظارت کنند، توجه کنید یکی از اعضا نماینده معاونت اجتماعی ویکی نماینده معاونت شهر سازی و معماری است به عنوان عضو ناظر و از همه جالبتر نماینده سازمان‌های ذی مدخل به تشخیص دبیر کمیته عضو و بدون حق رای لذا باید گفت این ترکیب نا متعارف است. پیشنهاد می‌کنم سه عضو اول یعنی مدیر بافت‌های تاریخی به عنوان رییس و نماینده اداره میراث و یک نفر هم از کمیسیون شهرسازی و معماری شورا باشند؛ و ماده ۲ اصلاح شود.
در ادامه محسن هاشمی گفت: نیت همه شما خیر بوده و این که این اتفاق در سطح شهر می‌افتاد، ولی قانونمند نبود، اما اکنون با اینگونه بروکراسی کار بیشتر خواهد شد.
محمد سالاری در ادامه گفت: در ابتدا بیاد بگویم در این خصوص فرایند مشخصی وجود نداشته و ما می‌خواهیم این فرایند را به وجود آوریم و در خصوص این بحث که جایگاه شهرداری دیده نشده باید بگویم همین که نماینده میراث حضور دارد و نمایندگان شهرداری به عنوان ناظر حضور دارند خیلی کار شده است.
وی ادامه داد: بسیاری از کسانی که در این حوزه کار می‌کنند پیگیر هستند چرا که بحث‌ها در این موضوع سلیقه‌ای است و میراث فرهنگی برای هر کسی یک نوع جواب می‌دهد. این یکی از مشکلات جدی بین شهرداری‌های کشور و میراث است. اینجا فرایند مشخصی است و شهرداری با ایجاد رونق برای احیای و مرمت بنا‌های تاریخی این کار را کرده است.
وی ادامه داد: در خصوص ترکیب کمیته باید گفت مدیر کل میراث مدیر بافت تاریخی و نماینده شورا که باید باشند و لی معاون شهر سازی و معاون اجتماعی منطقه نیز می‌بایست نقطه نظرات در این حوزه را بیان کنند، اما اینکه ما اینا را بدون حق رای گذاشتیم برای این بود که میراث زیر بار نمی‌رفت.
در ادامه علی اعطا پیشنهاد خود را پس گرفت و ماده ۲ به رای گذاشته شد و به تصویب رسید.
در ادامه و بعد از تصویب ماده ۳ علی اعطا در خصوص تبصره ۳ ماده ۴ پیشنهادی را مطرح کرد.
اعطا گفت: در تبصره ۳ ماده ۴ کلیه تصمیمات مربوط به بررسی طرح توجیهی تغییر کاربرد و احیا در همان کمیته فنی بررسی شود و به سایر کمیته‌ها از جمله کمیته نما، شورای معماری و کمیسیون داخلی ارسال نشود.
وی افزود: اینکه به شورای معماری و کمیسیون داخلی ارسال نشود کاملا منطقی است، اما در خصوص کمتیه نما موضوع فرق دارد چرا که در رابطه با بنا‌های تاریخی وظایفی ویژه‌ای بر عهده دارد و کمیته نما بررسی می‌کند که آیا طرح مرمت بنا خارج از معیار‌های مرمتی نباشد. ترکیب تخصصی کمیته نما به گونه‌ای است که از ارزش‌های نمای ساختمان‌های با ارزش صیانت می‌کند.
حجت نظری در ادامه گفت: وقتی شما در خصوص ملک ثبت شده توسط میراث صحبت می‌کنید یعنی تمام اجزا باید همانگونه که هست حفظ شود. هیچ تغییری در آن نمی‌توانید ایجاد کنید و اساسا میراث این اجازه را نمی‌دهد. از رطفی اگر تصمیمات به کمیته نما ارسال شود یعنی فرایند فرساینده‌تر خواهد شد یعنی مانع تراشی برای مردم در حالی که مای می‌خواهیم کار مردم را تسهیل کنیم.
نظری در خصوص بنا‌های واجد ارزش نیز گفت: چون تشخیص با میراث است با نظارت میراث انجام می‌شود.
در ادامه احمد مسجد جامعی نیز گفت: بیشتر همین فضا‌هایی که بهره برداری میشده ثبت شده نیست؛ بنابراین یک بخشی از فضا‌های ما به این صورت است و لذا خوب است که کمیته نما به این موارد توجه کند، افزون بر این که ورود کمیته نما به این بنا‌ها یک عرف پذیرفته شده جهانی است. به عنوان مثال در شانزه لیزه پاریس ما خانه ایران داشتیم و جای با ارزشی بود و خود نما نیز با ارزش بود، اما موقعی که در خود شازه لیزه خواستند برای بنا تصمیم گیری کنند کمیته نما وارد شد.
در ادامه نماینده شهرداری نیز گفت: ما دنبال کم کردن فرایند صدور پروانه مرمت هستیم. علاوه بر این در حال حاضر نمای بنا‌های تاریخی و ارزشمند را کمیته نما تصویب نمی‌کند بلکه میراث فرهنگی تصویب می‌کند لذا مخالف ارجاع این امر به کمیته نما هستیم..
در ادامه محمد سالاری گفت: دغدغه اقای اعطا درست است. نما در موضوعات بنا‌های تاریخی بایستی توجه شود، اما در همین ترکیب کمیته کسانی که بایستی در این ارتباط نظر دهند وجود دارند. ضمن اینکه ادر بحث نما قرار نیست نما‌های جدیدی ایجاد شود. نهایتا در حد احیا و مرمت است. از طرفی این افرادی که در این کمیته هستند صلاحیتشان ممتاز‌تر از افرادی است که در کمیته نما هستند.
در ادامه پیشنهاد علی اعطا به رای گذاشته شد و به تصویب نرسید.
در بررسی مواد این لایحه نماینده شهرداری به تشریح بنا‌های تاریخی و ارزشمند پرداخت و گفت: در حال حاضر در تهران ۳۳۰ بنا‌های ثبت شده و ۲۳۰۰ بنای ارزشمد داریم و بنای ثبت شده به بنایی گفته می‌شود که در کل کشور مشخص هستند و لوح ثبتی دارند. اما بنا‌های ارزشمند که اخیرا لایحه‌ای توسط وزارت میراث فرهنگی ارایه و توسط مجلس شورای اسلامی تصویب شد بنا‌هایی هستند که در لیست بنا‌های ثبت شده نیتسند، ولی یک سری مشخصه‌هایی دارند یا یک واقعه مهم در آن صورت گرفته و یا مربوط به فرد خاصی است و ا معماری خاصی داشته است.
نمانیده شهرداری گفت: این بنا‌ها قبلا توسط ادارت میراث فرهنگی تشخیص داده می‌شدند، اما اکنون کمیسیونی در وزارت میراث تشکیل شده تا این بنا‌ها به اداره میراث فرهنگی کل استان معرفی شود.
محمد سالاری در خصوص ماده ۶ گفت: شورای شهر تهران در راستای تشویق به احای و مرمت بنای ارزشمند کسب و کار که بنا می‌کنید عوارضی نمی‌گیرد و لذا پروانه دائم هم نمی‌دهد و حق فروش ندارد ضمن اینکه این حق کسب و پیشه برای همیشه نیست.
در ادامه ماده ۶ به تصویب رسید.
در ادامه علی اعطا در بررسی ماده ۷ این لایحه با پیشنهادی نسبت به ساخت و ساز ۲۰ درصد مساحت بنای واجد ارزش به عنوان فضای پشتیبانی مخالفت کرد و گفت: یکی از عواملی که آثار ثبتی را در معرض خروج از ثبت قرار می‌دهد الحاقات ساختمانی است.
وی گفت: در واقع ساختمان‌های که به بنا‌های واجد ارزش تاریخی، الحاق می‌شود موجب می‌شود تا کارشناسان اثری را از ثبت خارج کنند.
اعطا تاکید کرد: با تصویب ماده ۷ طرح یاد شده که بر مجوز احداث ۲۰ درصد بنا تأکید دارد، ممکن است بعدا با انبوه بنا‌های ثبتی که از فهرست بنا‌های ثبت شده خارج می‌شوند مواجه شویم.
در ادامه حجت نظری گفت: این دغدغه درستی است و مشخصا جایی مانند کاخ گلستان این مشکل را داریم، چون بنای مجاور به حریم منظر اخ تجاوز کرده و یونسکو کی از دلایل برای خروج این بنا از لیست آثار تاریخی دارد همین است. اما بحث الحاقات جدا است و مشکلی به وجود نمی‌آورد به عنوان شهرداری خانه میناییرا تملک کرده و آن جا شده موزه خیابان ولیعصر در همان حیاط کافه احداث کرده الحاق در فضای مجاور ایجاد کرده و هیچ مشکلی به وجود نیامده است. اصل موضوع اجتناب ناپذیر است و برخی موارد نیاز به یک سری الحاقات وجود دارد.
در ادامه سید محمود میرلوحی نیز به عنوان موافق پیشنهاد اعطا گفت: مسئله ساختمان‌های تاریخی در کشور باید مورد توجه قرار گیرد. امروز وقتی به مسجد وکیل نگاه می‌کنیم می‌بینیم با یک ناودان نا متجانس کل منظر بنا را تحت تاثیر قرارداده است.
وی ادامه داد: اما در برخی مواقع هم خوب کار شده و در برخی مکان‌ها بدون آنکه به اصل اثر خللی وارد شود اقداماتی مورد نیاز بوده این‌ها قبول، اما با بیست درصد ممکن است قاعده را به هم بزند مسیر کار‌های تجاری و غیر مرتبط با موضوع را باز می‌کنیم. اگر لازم است باید بر اساس طرحی باشد که به خود نما و بنا لطمه وارد نشود. یا ۵ درصد باشد یا الحاقاتی که به اصل اثر لطمه وارد نکند.
سالاری گفت: وقتی ساختمانی واجد ارزش شناخته می‌شود و کاربری متناسب با این ارزش پیدا می‌کند باعث رجوع بیشتر می‌شود این رجوع بیشتر نیاز به یک سری الحاقات دارد لذا در اینجا ما به منظور تشویق مرمت و احیای بنا‌های تاریخی در صورت نیاز به احداث الحاقات جدید در صورت تایید کمیته فنی که میراث آنجا نماینده دارد و مشروط به حفظ کالبد بنا حداکثر تا بیست درصد و با تاکید بر فضای پشتیبانی غیر تجاری باشد. البته من موافقم که این بیست درصد ۱۰ درصد بشود.
در ادامه علی اعطا گفت: این کار در یک مساحت مختصر با سازه سبک به لحاظ کارشناسی توجیه دارد سازه سبک یعنی سازه‌ای غیر بنایی که قابل جمع شدن است لذا این عدد برای فضای غیر تجاری به ۵ درصد کاهش پیدا کند به شرط احداث سازه سبک اصلاح شود. در همه جای دنیا نیز الحاقات را از طریق سازه سبک دارند انجام می‌دهند.
در ادامه ناهید خداکرمی نیز با این پیشنهاد موافقت کرد و گفت: دنیا امروز دارد به سمت استفاده از سازه‌ها سبک سازگار با محیط زیست می‌رود.
در ادامه شادمهری نماینده شهرداری نیز گفت: کمیته میتواند تصمیم بگیرد الحاقات چه سازه‌ای داشته باشد و نوع سازه را اعضای کمیته مشخص کند.
این پیشنهاد به تصویب اعضای شورا رسید.
در نهایت این لایحه با بررسی تمامی ۸ ماده آن به تصویب رسید.
با تصویب این لایحه کافه‌ها، گالری‌ها و امثال این مشاغل می‌توانند با دارا بودن شرایط قانونی در املاک با کاربری مسکونی دایر شوند و شهرداری مکلف است امکان این فعالیت را فراهم و مجوز‌های لازم را صادر کند.
درباره نویسنده
نویسنده