مدرسه علمیه عباسقلی خان مشهد؛ تنها یادگار معماری حوزوی دوران صفوی

مدرسه علمیه عباسقلی خان در ابتدای خیابان نواب صفوی مشهد (محله پایین خیابان ) و حاشیه زیر گذر قرار دارد. این مدرسه توسط عباسقلی‌خان بیگلربیگی در سال ۱۰۷۷ق به دستور شاه سلیمان صفوی ساخته شده و نام سازنده در کتیبه سردرِ ورودی مدرسه ذکر شده است. اولین متولی مدرسه، بانی آن عباسقلی‌خان بود و سپس فرزندانش تولیت آن را برعهده داشته‌اند.

عباس قلی خان شاملو از طایفه شاملو و در زمان سلطنت سلسله صفوی «بیگلربیگی» خراسان بوده است. بیگلربیگی حکامی بودند که از پایتخت تعیین می‌شدند.

طایفه شاملو از ایلات ترک اوغوز بودند و در سوریه زندگی می کردند و به همین جهت لقب «شاملو» گرفته بودند.

ایل شاملو هم گام با سایر ایلات اوغوز به ایران مهاجرت کردند و در تاسیس سلسله صفوی و به سلطنت رسانیدن شاه اسماعیل صفوی، با سایر ایلات اوغوز معروف به «قزلباش» سهم به سزایی داشتند.

بزرگان این ایل در زمان سلطنت صفویان مصدر مشاغل مهم بودند و شاه عباس کبیر از طفولیت در میان طایفه شاملو بزرگ شد.

طبق وقف نامه مورخ ۱۰۷۸ هجری قمری، عباس قلی خان پس از بنای مدرسه علمیه املاکی را در مشهد مقدس معلی دارالسلطنه هرات ،ولایت جام ،ولایت باخرز ،ولایت فراه و ولایت بادغیس، وقف کرده است که شمار آنها بسیار زیاد است.

ولی اکنون از آن همه املاک، تنها رقابت واقع در مشهد مقدس رضوی و نیز «مزرعه یاقوتی» در حوالی تربت جام که امروز «یاقوتین» خوانده می شود قابل شناسایی است و در تملک وقت می باشد.

متاسفانه از سرنوشت سایر املاک که در افغانستان کنونی قرار دارد اطلاعی در دست نیست.

بر اساس کتیبه ای که در پیشانی این مدرسه که موقوفه عباسقلی خان شاملو می باشد نوشته شده است، عباسقلی خان آن را در زمان شاه سلیمان صفوی در سال ۱۰۷۷ هجری قمری در دو طبقه و به صورت چهار ایوانی است بنا نموده است.

این مدرسه هم‌اکنون به عنوان یکی از مدارس حوزه علمیه مشهد فعال است و بیش از ۱۰۰ طلبه در آن مشغول به تحصیل هستند.

پذیرش طلاب در سطوح عالی و تخصصی علوم عقلی نیز از سال ۱۳۹۶ در این مدرسه آغاز شده است.

خبرگزاری رسا در مشهد