میراث معماری اصفهان در موزه کانونیکای رم به نمایش درآمد

این نمایشگاه از روز (چهارشنبه ۳۰ مهرماه ۱۴۰۴) آغاز به کار کرده و تا ۲۱ دی‌ماه ادامه خواهد داشت. مراسم گشایش با حضور آندریانو روسی، رئیس انجمن بین‌المللی مطالعات مدیترانه و شرق (ایزمئو)، و جمعی از پژوهشگران ایتالیایی برگزار شد. نمایشگاه یادشده به همت مؤسسه ایزمئو و در قالب پروژه تحقیقاتی این موسسه با عنوان «برج کبوتر» برگزار می‌شود و در راستای همکاری‌های فرهنگی و علمی ایران و ایتالیا، فرصتی کم‌نظیر برای شناخت یکی از جنبه‌های کمتر شناخته‌شده میراث معماری ایران فراهم می‌آورد.

بر اساس اعلام مؤسسه ایزمئو، هدف از برگزاری این نمایشگاه، ارائه تصویری تاریخی و انسان‌شناختی از جایگاه و کارکرد کبوترخانه‌ها در بافت اجتماعی و فرهنگی ایران به‌ویژه در استان اصفهان است. نمایشگاه از طریق مجموعه‌ای از تصاویر دقیق و مدل‌های سه‌بعدی، تلاش دارد آگاهی عمومی را درباره اهمیت این سازه‌ها و تحقیقات انجام‌شده در این زمینه افزایش دهد.

تمامی آثار و محتوای به نمایش درآمده در این مجموعه، حاصل پروژه مطالعاتی «برج کبوتر» است که توسط دانیلو روزاتی و فریبا سعیدی انارکی مدیریت و مستندسازی شده است.

کبوترخانه‌های باشکوه اصفهان نمونه‌ای از معماری بومی ایران هستند که با استفاده از خاک خام و برای نگهداری هزاران کبوتر و جمع‌آوری فضولات آنها ساخته می‌شدند؛ فضولاتی که به‌عنوان کود طبیعی در کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گرفت. این سازه‌های استوانه‌ای شکل گاه تا ۲۵ متر قطر و ۲۰ متر ارتفاع داشتند و دیوارهای داخلی آن‌ها با طاقچه‌های تودرتو طراحی می‌شد تا محل آشیانه پرندگان باشد، در حالی‌که سطوح بیرونی با گچ صاف پوشانده می‌شد تا مانع دسترسی شکارچیان شود. بسیاری از نزدیک به سه هزار برج کبوتر که روزگاری در دشت‌های اطراف اصفهان پراکنده بودند، به دوران سلطنت شاه عباس (۱۵۵۷–۱۶۲۸ میلادی) بازمی‌گردند و نقشی ماندگار در سیمای شهری اصفهان بر جای گذاشته‌اند.

نمایشگاه سه بخش اصلی دارد که با پنل‌های اطلاعاتی به زبان‌های ایتالیایی و انگلیسی همراه است. در بخش نخست، تحقیقات فنی، نقشه‌برداری‌های تخصصی و بازسازی‌های قوم‌نگارانه از ارتباط میان این سازه‌ها و جوامع محلی به نمایش گذاشته شده است. در بخش دوم، چندین مدل سه‌بعدی گچی و رزینی از انواع برج‌های کبوتر اصفهان ارائه شده تا تنوع ساختاری و معماری آنها بازنمایی شود. بخش سوم که «قلب نمایشگاه» نام گرفته است، به تحلیل گونه‌شناسی برج‌ها اختصاص دارد و مجموعه‌ای از تصاویر پروژه ایزمئو را دربرمی‌گیرد که ضمن نمایش هماهنگی میان برج‌ها و چشم‌انداز پیرامونی، ویژگی‌های ساخت، مصالح و تزئینات متمایز هر گونه را معرفی می‌کند.

در این بخش همچنین جلوه‌هایی از مرمت و کاربری‌های معاصر برخی از کبوترخانه‌ها به‌عنوان چایخانه یا فضاهای فرهنگی نیز بررسی شده و روند ادغام این بناهای تاریخی در زندگی امروز روستاهای جدید مستندسازی شده است.

انجمن بین‌المللی مطالعات مدیترانه و شرق (ISMEO) نهادی فرهنگی است که در نوامبر ۲۰۱۲ در رم تأسیس شد و میراث علمی دو مؤسسه پیشین یعنی «مؤسسه ایتالیایی برای خاورمیانه و خاور دور» (IsMEO) و «مؤسسه ایتالیایی برای آفریقا و شرق» (IsIAO) را ادامه می‌دهد. این انجمن با هدف توسعه شناخت متقابل میان تمدن‌های شرق و غرب، سال‌هاست در زمینه همکاری‌های فرهنگی و پژوهشی با جمهوری اسلامی ایران فعال است.