مجموعه کاخ نیاوران؛ از معماری فاخر تا موزه‌های تاریخی

کاخ موزه نیاوران در شمال شرقی باغ نیاوران و شمال شهر تهران است. این کاخ در قسمت جنوبی خیابان باهنر (نیاوران) و دارآباد قرار دارد. دسترسی به این باغ از طریق خیابان باهنر (نیاوران) صورت می‌گیرد. میدان و پارک نیاوران نیز در قسمت جنوبی مجموعه کاخ قرار گرفته‌اند.

عکاس: ahmadreza Tizro / گوگل مپ

• خودروی شخصی: برای رسیدن به کاخ موزه نیاوران باید به اتوبان صدر بروید و از خروجی کامرانیه به‌سمت نیاوران ادامه دهید. با رسیدن به خیابان باهنر و ادامه مسیر در جهت شرق به میدان نیاوران خواهید رسید. کاخ نیاوران در شمال این میدان در امتداد مسیر خیابان باهنر، قرار دارد. دسترسی دیگر به کاخ نیاوران از طریق بزرگراه امام علی است. در این مسیر می‌توانید در جهت جنوب به شمال بزرگراه امام علی به خروجی اتوبان ارتش (غرب) وارد شوید، در ادامه به خیابان موحد دانش خواهید رسید. سپس در انتهای خیابان موحد دانش وارد خیابان پاسداران شوید و در جهت شمال خیابان مسیرتان را ادامه دهید تا به میدان نیاوران برسید.
• مترو: برای تردد با مترو، در مسیر خط یک تا آخرین ایستگاه یعنی ایستگاه تجریش ادامه دهید. ایستگاه تجریش در میدان قدس قرار دارد و در میدان قدس با استفاده از تاکسی‌های خط تجریش-دزاشیب یا تجریش-نیاوران به ورودی کاخ نیاوران می‌رسید.
• اتوبوس: از نقاط مختلف تهران نیز اتوبوس‌ها به میدان تجریش تردد می‌کنند؛ اما بهترین راه، خط بی‌آرتی در مسیر راه‌آهن تا تجریش است. مسافت تجریش تا کاخ نیاوران تهران را می‌توانید با اتوبوس هم طی کنید. کافی است یکی از اتوبوس‌های ازگل یا دارآباد یا میدان رسالت در میدان تجریش را سوار شوید. همه این خطوط روبه‌روی ورودی اول موزه نیاوران ایستگاه دارند.

عکاس: Sara Ghasemi / گوگل مپ

• نیمه اول سال از ۹ تا ۱۸ (فروش بلیط تا ۱۶)
• نیمه دوم سال از ۹ تا ۱۷ (فروش بلیط تا ۱۵:۱۵)

مجموعه تاریخی فرهنگی نیاوران در تمام روزهای سال به جز ایام نوروز، شب‌های قدر، رحلت امام خمینی (ره)، شهادت امام علی (ع)، تاسوعا و عاشورای حسینی، رحلت حضرت محمد (ص) و شهادت امام حسن مجتبی (ع) و شهادت امام جعفر صادق (ع) آماده پذیرش گردشگران و بازدیدکنندگان است. هرگونه تغییر احتمالی در ساعات و روز‌های بازدید از طریق وب‌سایت رسمی مجموعه اطلاع رسانی می‌شود.

• ورودی محوطه: ۳۰,۰۰۰ تومان
• کاخ اختصاصی نیاوران: ۳۰,۰۰۰ تومان
• موزه خودرو: ۲۰,۰۰۰ تومان
• کوشک احمدشاهی: ۲۰,۰۰۰ تومان
• کتابخانه سلطنتی: ۲۰,۰۰۰ تومان

کاخ موزه نیاوران از دیدنی‌های معروف شهر تهران در باغ نیاوران منطقه شمیرانات است. این کاخ در شمال شرقی باغ نیاوران قرار دارد و از آخرین اقامتگاه‌های پادشاهی در ایران به شمار می‌رود. کاخ نیاوران یکی از سه مجموعه کاخ تاریخی شهر تهران است و در منطقه‌ای خوش آب و هوا، در باغی با مساحت نزدیک به ۱۱ هکتار، در جوار کوه‌های البرز قرار دارد. کاخ نیاوران ییلاق خانواده محمدرضا پهلوی بود و به نوعی خانه شاه در تهران محسوب می‌شد. پس از انقلاب ایران در سال ۱۳۵۷ شمسی، کاربری کاخ تغییر کرد و به موزه‌ای تاریخی تبدیل و بازدید از آن برای عموم مردم میسر شد.

عکاس: David Stanley / ویکی مدیا

کاخ اختصاصی نیاوران اصلی‌ترین بخش مجموعه تاریخی فرهنگی نیاوران است و بخش‌های مختلفی دارد. تا سال ۱۳۷۸ شمسی، کاخ موزه نیاوران به‌صورت مشترک با کاخ سعدآباد اداره می‌شد؛ اما پس از آن مجموعه‌ای مستقل شد. در این مجموعه اطلاعات تاریخی مستندی از دوره‌های تاریخی پهلوی و قاجار موجود است.

عکاس: Murat Uder / گوگل مپ

باغ نیاوران در اطراف کاخ اختصاصی نیاوران و دیگر کاخ‌ها و ساختمان‌های این مجموعه، طبیعتی بسیار چشم‌نواز دارد. درختان قطور باغ نیاوران سر به‌ فلک‌ کشیده‌اند و هوای باغ را نسبت به محله‌های اطراف به‌ طرز محسوسی بهتر کرده‌اند.

عکاس: Yann Larhantec / گوگل مپ

به‌جز ساختمان کاخ اختصاصی نیاوران، بخش‌ها و موزه‌های دیگری در مجموعه نیاوران وجود دارند که تماشای آن‌ها خالی از لطف نیست. بیشتر این قسمت‌ها در حال حاضر موزه‌هایی برجسته با آثار شاخص فرهنگی و تاریخی هستند.

تالار آبی در ضلع شمالی کاخ اختصاصی نیاوران قرار گرفته است و گرداگرد آن را تابلوهای کاشی‌کاری هفت رنگ پوشانده‌اند. این تالار حدود ۳۵۰ متر مربع وسعت دارد. کاشی‌کاری‌های آبی و آب‌نمای زیبای روبه‌روی آن دلیل نام‌گذاری تالار به این نام هستند. در طول زمان به‌دلیل بارش باران، کاشی‌های این تالار آسیب‌های جدی دیده‌اند.

عکاس: محمدرضا قاسم شیرازی / کجارو

در تالار آبی دو تابلوی کوبلن قدیمی فرانسوی مربوط به قرن‌های ۱۷ و ۱۸ میلادی قرار دارند. در سال ۱۹۷۸ میلادی، جشن سال نو با حضور جیمی کارتر، رئیس‌جمهوری وقت آمریکا، در محل تالار آبی برگزار شد.

کاخ صاحبقرانیه از زمان سلطنت ناصرالدین شاه قاجار باقی مانده است. در سال ۱۲۶۷ هجری قمری ناصرالدین شاه به مناسبت آغاز سی و یکمین سال حکومتش، خود را سلطان صاحبقران نامید و دستور ساخت عمارتی به همین نام در باغ نیاوران را صادر کرد. در این عمارت قسمت‌های مختلفی مانند خوابگاه، اندرونی و حرم‌سرا، توسط حاجب الدوله طراحی و تعبیه شدند؛ اما مظفرالدین شاه و احمد شاه بخش حرم‌سرای کاخ را کوچک‌تر کردند.

پس از سقوط حکومت قاجار، عمارت صاحبقرانیه برای مدت طولانی خالی از سکنه بود و به آن توجهی نمی‌شد. در آغاز پادشاهی رضاخان، کاخ سعدآباد در مرکز توجه شاه قرار داشت و تا زمان ازدواج محمدرضا پهلوی با فوزیه، عمارت صاحبقرانیه متروک مانده بود. رضاخان به‌منظور میزبانی از مهمانان خود برای برگزاری جشن عروسی محمدرضا شاه، دستور به تخریب بخش‌هایی از داخل این کاخ و نوسازی عمارت صاحبقرانیه داد. بازسازی و تزیین داخل عمارت هشت ماه به طول انجامید، اما در نهایت جشن در این کاخ برگزار نشد.

عکاس: Mojtaba Fattah Damavandi / unsplash.com

در زمان پادشاهی محمدرضا شاه پهلوی، معماری داخلی این کاخ تغییرات زیادی کرد. پس از انقلاب، کاخ صاحبقرانیه به‌طور کامل مرمت شد و کاربری آن به موزه تغییر کرد. این کاخ در فاصله ۹۰۰ متری کاخ اختصاصی نیاوران قرار دارد.

از برجسته‌ترین آثار تاریخی موجود در این کاخ می‌توان به تابلوهایی از شاهزادگان قاجار، عکس‌هایی از ناصرالدین شاه، فرمان مشروطیت که در سال ۱۳۲۴ هجری قمری در همین کاخ توسط مظفرالدین شاه امضا شد و تصاویری از بزرگان مشروطه اشاره کرد. تالار جهان نما یا تالار آینه نیز در این کاخ قرار گرفته‌اند. در قسمت شمالی کاخ صاحبقرانیه، میز کار محمدرضا پهلوی قرار دارد و در دیوارهای این بخش از کاخ، تصویر مجلس شیخ صنعان دیوان عطار، حک شده بر نقره، خودنمایی می‌کند.

منابع عکس‌ها: pinterest.com، ویکی‌مدیا | عکاس‌ها: نامشخص

در بخش‌هایی از اتاق اصلی این کاخ، سلاح‌های قدیمی سرد و گرم مربوط به دوران زندیه و قاجار نصب شده‌اند و کف تالارها را فرش‌های تبریز و کرمان زینت بخشیده‌اند. در این عمارت مجموعه‌ای از عکس‌های سران کشورهای خارجی و هدایای دولت‌های آن‌ها به نمایش در آمده‌اند.

در قسمت زیرزمین کاخ صاحبقرانیه موزه حوضخانه قرار گرفته است که در اتاق‌هایش بافت‌های دوران قاجار، قلمدان‌ها و آثار خوشنویسی و نقاشی هنرمندان ایرانی در معرض دید عموم قرار گرفته‌اند. تزیینات زیبای معماری داخلی حوضخانه و تابلوهای برجسته نقاشی از جمله تابلوی حوضخانه کمال الملک، این قسمت از کاخ را به یکی از تماشایی‌ترین بخش های مجموعه نیاوران تبدیل کرده‌اند. متاسفانه به‌دلیل مطالعات آسیب شناسی روی بنای این کاخ، در حال حاضر امکان بازدید از آن وجود ندارد.

کوشک احمدشاهی به دستور احمد شاه قاجار برای استراحتگاه ییلاقی شاه ساخته و در زمان رضاشاه پهلوی بازسازی شد و به‌عنوان دفتر کار او مورد استفاده قرار گرفت. در طبقه دوم این عمارت، سالن مرکزی با ایوان سراسری در چهار گوشه دیده می‌شوند. این طبقه در گذشته اتاق موسیقی عمارت بوده است و در ایوان ضلع شمالی آن نقش گچبری زیبایی از شیر و خورشید دیده می‌شود.

عکاس: محمدرضا قاسم شیرازی / کجارو

عمارت کوشک احمد شاهی حدود ۸۰۰ متر مربع مساحت دارد و در اواخر حکومت قاجار ساخته شده است. این کاخ را در دو طبقه با سقف شیروانی ساخته‌اند و نمای آن آجری و نخودی رنگ است. در قسمت ورودی پله‌هایی در کنار حوض کاشی طراحی کرده‌اند که به کوشک می‌رسد و این ورودی در جنوب عمارت قرار دارد. کوشک احمد شاهی در فاصله کوتاهی در شمال کاخ اختصاصی نیاوران قرار گرفته است.

عکاس: نامشخص / irna.ir

موزه جهان نما در ضلع غربی کاخ صاحبقرانیه، در سال ۱۳۵۵ شمسی برای نگهداری از آثار هنری و هدایای اهدایی به فرح دیبا شکل گرفت. این موزه چهار سالن در طبقه همکف و یک سالن در زیرزمین دارد. در موزه جهان نما آثاری با گستره فرهنگی و تمدنی بالا به چشم می‌خورند. روی سقف تالار میانی موزه، نقاشی‌های روی چوب با نقش‌های گل و مرغ شیراز نصب شده‌اند.

عکاس: نامشخص / shabestan.ir

در میان آثار موجود در موزه جهان نما می‌توان به آثاری برجسته از هنرمندان ایرانی مانند پرویز تناولی، حسین زنده رودی، سهراب سپهری و بهمن محصص اشاره کرد. از میان آثار ارزنده فرهنگ و هنر جهان نیز می‌توان به آثاری از پیکاسو، دالی، رنوار، گوگن و براک، اشاره کرد.

ظرف‌های سفالین و پیکره‌های مفرغی هزاره‌های پیش از میلاد و آثار کشف شده از تمدن‌های جهانی بخشی دیگر از اشیای تاریخی این موزه را تشکیل می‌دهند. ظرف‌های سفالین حاوی خاکستر افراد عالی رتبه و بزرگان کشورهایی که رسم سوزاندن مردگان را دارند نیز در موزه جهان نما نگهداری می‌شوند. موزه جهان نما از ارزشمندترین موزه‌های ایران با گنجینه‌های ماندگار است.

کتابخانه اختصاصی کاخ نیاوران در سال ۱۳۵۵ شمسی در ضلع شمال شرقی و در جوار کاخ اختصاصی نیاوران راه‌اندازی شده است. این کتابخانه ۷۷۰ متر مربع وسعت، دو طبقه ساختمان و یک زیرزمین دارد. کتابخانه اختصاصی کاخ نیاوران برای استفاده شخصی طراحی شده بود و در معماری داخلی آن از تزیینات آینه و شیشه استفاده شده است. در سقف کتابخانه استوانه‌های شفاف برای تامین روشنایی تعبیه کرده‌اند.

در ساختمان کتابخانه اختصاصی نیز آثار متعدد و ارزشمند تاریخی از هنرمندان داخلی و خارجی مانند مجسمه‌ها و نقاشی‌ها به چشم می‌خورند. آلات موسیقی نیز در این کتابخانه وجود دارند که نشان از کاربری متفاوت این ساختمان در گذشته دارند.

عکاس: نامشخص / tnews.ir

در موزه کتابخانه اختصاصی کاخ نیاوران تهران در حدود ۲۳,۰۰۰ نسخه چاپی و ۱۶,۰۰۰ عنوان موجود است که بسیاری از کتاب‌های چاپ اول، کتب تخصصی هنر، دانشنامه‌های معتبر و مجموعه کامل انتشارات دانشگاه تهران و بنیاد فرهنگ ایران در میان آن‌ها دیده می‌شوند. کلکسیون برجسته‌ای از تابلوهای نقاشی هنرمندان مشهور و نسخه‌های خطی با ارزش نیز در این کتابخانه وجود دارند.

بیشترین حجم کتاب‌ها را در این کتابخانه کتب تاریخ ایران، ادبیات فرانسه و هنر نقاشی تشکیل می‌دهند. در میان کتاب‌ها، آثار اهدایی سران کشورها و نویسندگان برجسته ایران و جهان نیز به چشم می‌خورند. از میان این افراد می‌توان، پروین اعتصامی، علی نقی وزیری، منوچهر آتشی، جان اف کندی، والت دیزنی و جواهر لعل نهرو را نام برد.

در سال ۱۳۸۱ شمسی کتاب‌های موجود در این کتابخانه توسط تیم متخصص طبقه‌بندی شدند. بازدید از کتابخانه اختصاصی کاخ نیاوران در حال حاضر در قالب موزه امکان‌پذیر است و این ساختمان کاربری کتابخانه‌ای ندارد.

موزه خودرو کاخ نیاوران تهران در شمال غربی مجموعه تاریخی-فرهنگی نیاوران و در فاصله ۵۰۰ متری از کاخ اختصاصی نیاوران قرار گرفته است. مساحت این بخش از مجموعه نیاوران در حدود ۲۰۰ متر مربع است و در گاراژ قدیمی کاخ نیاوران در سال ۱۳۹۱ شمسی افتتاح شد.

عکاس: A R / گوگل مپ

در موزه خودروهای اختصاصی کاخ نیاوران ماشین‌های متعلق به خاندان پهلوی، موتور سیکلت‌های فرزندان پهلوی و ماکت خودروها در معرض نمایش عموم قرار گرفته‌اند. این موزه به‌ منظور حفاظت از خودروهای باقی مانده از دوران پهلوی و نمایش ماشین‌های موجود ایجاد شده است و کاربرد تخصصی در این زمینه ندارد.

باغ موزه کتیبه‌های نیاوران در قسمت شرقی باغ موزه نیاوران قرار دارد و نمایشگاهی دائمی از کتیبه‌های سنگی ایران باستان در محوطه باغ نیاوران است. این نمایشگاه از سال ۱۳۸۷ شمسی به همت مجموعه تاریخی فرهنگی کاخ موزه نیاوران و با همکاری پژوهشکده زبان و گویش و سازمان میراث فرهنگی بر پا شده است.

عکاس: نامشخص / tasnimnews.com

در این نمایشگاه ۴۳ کتیبه از دوره‌های تاریخی مختلف از زمان مادها، آشوریان، سومری‌ها، عیلامی‌ها و ساسانی وجود دارند. از معروف‌ترین این کتیبه‌ها می‌توان به کتیبه‌های شاپور و اردشیر در نقش رستم، کتیبه شاپور یکم در نقش رجب و کتیبه کرتیر در نقش رجب اشاره کرد. بازدید از این موزه برای علاقه‌مندان و دانشجویان رشته‌های باستان‌شناسی جذابیت بالایی دارد.

قدمت کاخ نیاوران تهران به دوران پهلوی می‌رسد و پیش از سکونت خاندان پهلوی در این کاخ و باغ نیاوران، پادشاهان قاجار از این باغ به‌عنوان ییلاق تابستانی استفاده می‌کردند. در گذشته منطقه نیاوران در شمیرانات تهران بسیار کوچک‌تر از امروز بود و بافت شهری نداشت. در حقیقت شمیران و مناطق اطراف آن خارج از تهران و روستایی بودند. به‌دلیل نزدیکی به کوه و آب و هوای عالی در این محدوده از شمال تهران، فتحعلی شاه دستور داد تا باغ و عمارتی برای ییلاق در تابستان در این محدوده برایش بسازند.

عکاس: نامشخص / niavaranmu.ir

در آن زمان اطراف محدوده امروزی نیاوران روستایی بود. معروف‌ترین روستا در آن ناحیه روستای «گرده وی» نام داشت و نیزاری وسیع در همسایگی این روستا قرار گرفته بود. به دستور فتحعلی شاه در محل نیزارها باغ و کاخ ییلاقی را ساختند. به همین دلیل باغ ییلاقی فتحعلی شاه با نام «نی آوران» شناخته می‌شد که به مرور زمان به «نیاوران» تبدیل شد.

پس از فتحعلی شاه، دیگر پادشاهان قاجار نیز در باغ نیاوران کاخ‌های اختصاصی خود را بر پا کردند. محمد شاه قاجار بنایی کوچک در باغ نیاوران ساخت و به‌ دنبال آن ناصرالدین شاه قاجار دستور به ساخت عمارتی داد که نام آن را کاخ صاحبقرانیه گذاشت. آخرین عمارت ساخته شده در این باغ در دوره قاجار، کوشک احمدشاهی بود.

عکاس: نامشخص / fa.tripyar.com

تا زمان محمدرضا شاه پهلوی باغ نیاوران و کاخ‌های آن تغییر قابل‌توجهی نکرده بودند؛ اما در سال ۱۳۳۷ شمسی، به دستور محمدرضا شاه پهلوی کاخ فتحعلی شاه قاجار را ویران کردند و کاخ موزه نیاوران امروزی را ساختند. در ابتدا ساختمان اختصاصی کاخ نیاوران به‌منظور پذیرایی از مهمانان خارجی طراحی شده بود؛ اما پس از اتمام ساخت، محل سکونت خانواده محمدرضا پهلوی شد. کاخ نیاوران در سال ۱۳۴۶ شمسی به بهره‌برداری رسید.

امروزه فضای باغ نیاوران را کاخ اختصاصی نیاوران، کاخ صاحب‌قرانیه و موزه حوض‌خانه، کوشک احمد شاهی، موزه جهان‌نما، کتابخانه اختصاصی، موزه خودروهای اختصاصی و باغ کتیبه‌ها تشکیل می‌دهند.

منابع عکس‌ها: ishoghl.com, fa.tripyar.com, cafesour.ir, intoday.ir | عکاس‌ها: نامشخص

پس از انقلاب، در سال ۱۳۶۰ شمسی نگهداری از کاخ موزه نیاوران به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سپرده شد و به مرور زمان کاربری کاخ‌های این مجموعه به موزه تغییر کرد. برای اولین بار در سال ۱۳۶۵ شمسی از کاخ نیاوران با عنوان کاخ-موزه رونمایی و با گذشت زمان، امکان بازدید از قسمت‌های مختلف مجموعه نیاوران برای عموم مردم مهیا شد. بازدید از موزه جهان‌نما در سال ۱۳۷۶ شمسی، کاخ صاحب‌قرانیه و موزه حوض‌خانه در سال ۱۳۷۷ شمسی، کوشک احمد شاهی در سال ۱۳۷۹ شمسی، کتابخانه سلطنتی در سال ۱۳۸۳ شمسی و موزه خودروهای اختصاصی در سال ۱۳۹۱ شمسی آزاد شد.

از دی ماه سال ۱۳۸۲ شمسی تا ۶ سال بعد، کاخ نیاوران به‌منظور مرمت و بازسازی تعطیل شد و در این مدت نقاشی بنا، گچبری‌ها، آینه‌کاری‌ها، سیستم تهویه هوا، سقف متحرک، آسانسور، کفپوش‌ها، مبلمان، پرده و اشیای تزیینی مرمت شدند و سیستم دوربین مدار بسته نیز در این عمارت راه‌اندازی شد. اسفند ماه سال ۱۳۸۸ شمسی، کاخ نیاوران تهران بازگشایی شد و در معرض دید عموم قرار گرفت.

معماری بنای کاخ اختصاصی نیاوران در عین سادگی بسیار مدرن و پیشرفته است. این کاخ در دو طبقه و نیم حدود ۹,۰۰۰ متر مربع مساحت و سقفی متحرک دارد. جنس سقف کاخ نیاوران از آلومینیوم است و آثاری ارزشمند از هنرمندان سراسر جهان در آن نگهداری می‌شوند. سقف کاخ نیاوران در بعضی از روزها برای مشاهده بازدیدکنندگان باز می‌شود. داخل کاخ نیاوران هنوز تمام وسایل قدیمی وجود دارند و مبلمان، پرده‌ها، وسایل تزیینی و آثار ارزشمند هنرمندان ایرانی و خارجی که در زمان محمدرضا شاه پهلوی در این ساختمان وجود داشتند، در کاخ نیاوران باقی مانده‌اند. اینجا درواقع کاخ شاه نیاوران است!

عکاس: Ali Taherzadh / گوگل مپ

طراحی معماری بنای کاخ نیاوران توسط محسن فروغی، استاد معماری و رئیس وقت دانشگاه هنرهای زیبای دانشگاه تهران انجام شده است. گچبری کاخ نیاوران را استاد عبداللهی و آینه‌کاری‌ها را استاد علی اصغر انجام داده‌اند. در نمای کاخ نیاوران کاشی‌کاری‌هایی به چشم می‌خورند که اثر دست ابراهیم کاظم پور است.

در طراحی و ساخت کاخ نیاوران تهران، معماری سنتی ایرانی و مدرن اروپایی به هم آمیخته‌اند. این کاخ تنها بنای سلطنتی با سقف بازشو است. در هر طبقه از کاخ نیاوران طراحی منحصربه‌فردی انجام شده است که در این بخش به بررسی این قسمت‌ها می‌پردازیم.

این طبقه اتاق پذیرایی اصلی و سالن سینمای اختصاصی را شامل می‌شود. محمدرضا پهلوی در سالن پذیرایی این کاخ از مهم‌ترین مهمانان خارجی پذیرایی می‌کرد. در این سالن مجلل مبلمان‌هایی مدرن و زیبا، ساخت کشورهای آلمان و فرانسه به چشم می‌خورند که طراحی آن‌ها را گروه معماران داخلی فرانسوی انجام داده‌اند. هماهنگی رنگ و طرح تزیینات، در همه قسمت‌های سالن دیده می‌شود.

عکاس: نامشخص / chamedanmag.com

طراحی سینمای اختصاصی کاخ نیاوران بسیار جالب‌توجه است. این سالن ۴۰۰ متر مربع وسعت دارد و امکانات کامل پخش فیلم در آن تعبیه شده‌اند. امکان بازدید از این سالن از سال ۱۳۹۵ شمسی، پس از بازسازی برای عموم فراهم شد.

عکاس: علیرضا کیخا / کجارو

ظروف چینی غذاخوری، مربوط به سده ۱۹ فرانسه با نقش‌هایی از ناپلئون بناپارت و خانواده سلطنتی در راهروی طبقه اول در معرض دید عموم قرار دارند. فرش‌های موجود در این طبقه نیز از بهترین فرش‌ های دستباف ایران و هنر دست هنرمندان اصفهان و کرمان هستند.

مشهورترین قالی ایرانی در این اتاق پذیرایی (با طراحی ۱۰۹ تن از پادشاهان ایران، ۵۶ تن از مشاهیر جهان و ۱۶ تصویر از حجاری‌های مربوط به دوره‌ ساسانی و هخامنشی) قرار دارد. این اثر ارزشمند، هنر دست هنرمند ایرانی، استاد علی کرمانی است. در طرح بیضی وسط فرش نقش پادشاهان و در حاشیه آن نقش و نگارهایی از ایران باستان دیده می‌شود. مساحت این فرش ۱۸ متر مربع است و در تاریخ ۱۲۹۹ خورشیدی توسط حسن خان شاهرخی، طراحی و به دست استاد علی کرمانی بافته شده است. حاشیه‌ این فرش اقتباس از کتاب «عجم» تالیف فرصت‌الدوله شیرازی است و همچنین در متن فرش هم نمونه‌هایی از این کتاب سود برده و نام افراد هم در کنار آن قید شده است. در قسمت تحتانی متن فرش هم عکسی از شاه قاجار احمد شاه نقش بسته است.

از دیگر فرش‌های زیبای کرمانی در این سالن می‌توان به فرش شیخ صنعان و دختر ترسا برگرفته از «منطق‌‌الطیر عطار نیشابوری» از جنس نخ و پشم با ابعاد ۲٫۰۱ در ۱٫۵۸ متر اشاره کرد.

منبع عکس‌ها: کجارو | عکاس: علیرضا کیخا

در گوشه اتاق پذیرایی، پیانوی اهدایی از طرف سفارت آلمان به محمدرضا شاه پهلوی به چشم می‌خورد. در قسمتی دیگر از این سالن نماد سقاخانه، اثر هنرمند برجسته پرویز تناولی دیده می‌شود. بر دیوارهای این اتاق برجسته‌ترین آثار نقاشی هنرمندان داخلی و خارجی نصب شده‌اند که از بین آن‌ها می‌توان نقاشی بی جان طبیعت اثر محسن فروغی و اثری از بهمن محصص را نام برد.

اسامی دیگر تابلوهای ارزشمند هنرمندان خارجی در این سالن به شرح زیر است:

• تابلوی سه زن اثر ماری لورنسن
• تصویری از فرح دیبا اثر ویدال کورداس
• تابلوی منظره اثر آلفرد سیسلی
• چهره دو زن اثر جی گلدرن
• موتمارتر پاریس اثر اوتریلو
• تصویری از محمدرضا پهلوی اثر وی اف دراپر
• موتمارتر پاریس اثر الیز مالکت
• تابلوی جنگل اثر مارویک کرلا مینگل

نیم طبقه دوم کاخ موزه نیاوران متعلق به کوچک‌ترین عضو خانواده پهلوی بوده است و از آن با عنوان اتاق لیلا پهلوی یاد می‌شود. اتاق کار فرح دیبا و مجموعه لباس‌های نظامی و شخصی محمدرضا شاه پهلوی نیز در این طبقه وجود داشتند که هم‌اکنون نیز دیده می‌شوند. در این طبقه آثاری ارزشمند و تاریخی از کشور هند مانند حجاری‌های باستانی از مجسمه بودا و آثار عاج هندی وجود دارند. در پله‌های طبقه دوم تصویری نقاشی شده از دربار کریمخان زند مربوط به سال ۱۱۹۲ هجری قمری به چشم می‌خورد.

در طبقه دوم کاخ نیاوران اتاق‌های خواب، اتاق‌های شخصی و اتاق استراحت نیمروزی قرار گرفته‌اند. اتاق خواب شاه و فرح به اتاق آرایش فرح و اتاق لباس‌‌های شخصی فرح که در میان آن‌ها لباس‌ های محلی ایرانی و سوزن‌دوزی بلوچستان به چشم می‌خورند، راه دارند.

عکاس: علیرضا کیخا / کجارو

اتاق مطالعه و استراحت و نشیمن فرحناز پهلوی و علیرضا پهلوی نیز در این طبقه قرار دارند. برای هرکدام از این اتاق‌ها امکانات بهداشتی مجزا تعبیه شده است. در اتاق علیرضا پهلوی مجموعه‌ای از نشان‌های ناوگان دریایی دیده می‌شوند.

در اتاق نشیمن طبقه دوم میز تحریری به سبک لویی شانزدهم قرار گرفته است که ارزش تاریخی دارد و در اتاق استراحت نیمروزی نیز تابلو فرش‌هایی از چهره تاج الملوک و رضاخان قرار دارند.

• آدرس: تهران، خیابان باهنر (نیاوران)، میدان باهنر (نیاوران)
• فاصله از کاخ نیاوران: ۷۰۰ متر (۱۰ دقیقه پیاده‌روی)

در دل منطقه‌ای خوش‌منظره و آرام در شمال‌شرقی پایتخت، پارک نیاوران قرار دارد. این پارک یکی از قدیمی‌ترین و بهترین پارک‌های تهران به شمار می‌رود که با حال‌و‌هوای باغ‌های سنتی ایرانی، فضایی دلنشین برای گردش، استراحت و تفریح خانواده‌ها فراهم کرده است.

پارک نیاوران در سال ۱۳۴۸ شمسی و در دوران پهلوی دوم ساخته شد و از همان ابتدا به‌دلیل طراحی خاص و موقعیت عالی‌، به یکی از محبوب‌ترین بوستان‌های تهران تبدیل شد. نقشه و طراحی پارک را مهندسان انگلیسی تهیه کردند و سردار افخم اجرای معماری آن را بر عهده داشت.

پارک نیاوران با مساحتی حدود ۶۲ هزار متر مربع، تلفیقی از طبیعت، هنر و آرامش است. حدود ۸ هزار متر مربع از این فضا گل‌کاری و ۲۰ هزار متر مربع چمن‌کاری شده است و درختان کهنسال و متنوع، سایه‌سار زیبایی برای گردشگران ایجاد کرده‌اند. وجود امکانات رفاهی و فرهنگی مانند کتابخانه، کانون زبان، آمفی‌تئاتر، باشگاه ورزشی و زمین‌های بازی باعث شده است تا پارک نیاوران به مکانی مناسب برای گذراندن روزهای دلپذیر با خانواده تبدیل شود.

دارآباد در شمال تهران و در دامنه‌های جنوبی رشته‌کوه‌های البرز قرار دارد. این محله از شمال به کوه‌های البرز، از جنوب به اقدسیه و آجودانیه، از شرق به رودخانه دارآباد و زمین‌های باقلازار و از غرب به نیاوران و دربند محدود می‌شود. دارآباد مسیرهای متنوعی برای کوهنوردی و پیاده‌روی در دل طبیعت البرز دارد که در میان علاقه‌مندان به ورزش‌های کوهستانی بسیار محبوب‌اند.

از جاذبه‌های دیدنی دارآباد می‌توان به کاخ مظفری، موزه حیات وحش دارآباد، هیومن پارک، پارک دارآباد و رودخانه دارآباد اشاره کرد. این مجموعه از جاذبه‌ها باعث شده دارآباد تنها یک محله مسکونی نباشد؛ بلکه مقصدی کامل برای گردش، آموزش و تفریح خانوادگی باشد.

عکاس: mdreza jalali / unsplash.com

کجارو

درباره نویسنده