دودکش جن؛ دژی باستانی با رازهای هخامنشی

 قلعه بهستان، که با نام محلی «دودکش جن» شناخته می‌شود، یکی از جذاب‌ترین و منحصربه‌فردترین آثار تاریخی استان زنجان است. این دژ باستانی که در شهرستان ماه‌نشان و در کنار رودخانه قزل اوزن قرار دارد، همچون نگینی در دل کوه خودنمایی می‌کند و گواهی بر تاریخ پرفراز و نشیب این منطقه است.

شگفتی معماری در دل طبیعت

قلعه بهستان، نمونه‌ای بی‌نظیر از معماری صخره‌ای است. سازندگان این دژ با کندن کوه و خالی کردن سنگ‌ها و خاک، اتاق‌ها، دالان‌ها و راه‌پله‌ها را به وجود آورده‌اند. هر بخش از این قلعه با دقت و هنرمندی طراحی شده است، به‌طوری که راه‌های ارتباطی میان اتاق‌ها به شکل دالان‌هایی پیچیده و راهروهای باریک ساخته شده‌اند. سقف برخی اتاق‌ها به شکل تیزه‌دار و دیواره‌ها نیز با فرورفتگی‌های مثلثی یا مدور برای قرار دادن پیه‌سوز تزئین شده‌اند.

تبلیغ

قسطی و ۱ روزه کامپوزیت کن!???????? (مرکز تخصصی کامپوزیت دندان)

مشاوره

راهروهای مرموز و حوض سنگی

یکی از ویژگی‌های بارز این قلعه، راه‌پله‌های زیگ‌زاگی آن است که در دو ضلع غربی و شرقی قرار دارند. متأسفانه بخش‌هایی از این راه‌پله‌ها به دلیل فرسایش تخریب شده‌اند، اما در ضلع شمال غربی، بخشی از پله‌ها همچنان سالم باقی مانده است. در بالای این پله‌ها، اتاقی با طاق‌های شبیه محراب‌های مساجد دوران اسلامی دیده می‌شود که نشان‌دهنده استفاده از این قلعه در دوره‌های بعدی است.

بر بلندای این دژ، حوضی سنگی با ابعاد ۷ در ۳ متر وجود دارد که با ساروج ساخته شده و آب آن از طریق لوله‌های گلی به نام «گنگ» تأمین می‌شده است. رسیدن به این قسمت قلعه به دلیل تخریب‌های زیاد، تنها با تجهیزات کوهنوردی امکان‌پذیر است.

تاریخچه‌ای به قدمت هخامنشیان

قلعه بهستان با شماره ثبت ملی ۱۴۵۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. اگرچه برخی پیشینه آن را به دوره مادها نسبت می‌دهند، اما پژوهش‌های باستان‌شناسی قدمت آن را به دوره هخامنشیان می‌رساند. این دژ در دوره‌های بعد از اسلام و تا قرن پنجم هجری نیز مورد استفاده قرار گرفته است.

دودکش جن و تخت دیو

نمای بیرونی قلعه به دلیل فرسایش‌های طبیعی و باد و باران، به شکل دودکش‌هایی مخروطی درآمده است که در اصطلاح زمین‌شناسی به آن‌ها «دودکش پری» (Hoodoo) می‌گویند. به همین دلیل، مردم محلی به این منطقه لقب «دودکش جن» را داده‌اند و برخی دیگر معتقد بودند دیوها روی سنگ‌های مسطح بالای این ستون‌ها استراحت می‌کردند و به همین خاطر به آن «تخت دیو» نیز می‌گویند.

با توجه به اهمیت تاریخی و زیبایی منحصربه‌فرد قلعه بهستان، حفاظت و مرمت آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است تا این میراث ارزشمند برای نسل‌های آینده باقی بماند.

اول فارس