بررسى مسجد روستاى حمامیان بوکان
با بررسى مسجد روستاى حمامیان بوکان و معمارى محیط پیرامون مى توان به تاثیر معمارى اسلامى، اقلیم و فرهنگ معمارى منطقه رد مسجد پى برد. مسجد داراى ارزش هاى معمارى و تکنیکى است، درون گرا بودن مسجد حمامیان و نبود تزیینات بیرونى حاکى از شرایط اقلیمى سردوکوهستانى این منطقه مى باشد مسجد علاوه برجنبه قداستش کانون فعالیت هاى دسته جمعى بوده است که این بنا نیز از همان آغاز مکانى چندعملکردى بوده است.
در مساجد مهم، کاربردهاى بسیارى براى مسجد در نظر گرفته مى شد و ساختمان هاى جنبى چندمنظوره در کنار مسجد احداث مى شد ، شاید بتوان تعلیم و تدریس را مهم ترین کاربرى ثانوى مسجد دانست و هم چنین مسجد حمامیان محل گردهمایى اهالى روستا در طول روز بود. پیوند مسجد با فرهنگ مردم ، طبیعت و آب هاى اطراف رودخانه مقابل ارزش هاى معمارى و اهمیت تاریخى آن از مهم ترین ویژگى هاى این بناى ارزشمند مى باشد.
نخستین مکانى که بعد از فتح یک شهر ساخته مى شد مسجدبودکه معماران اسلامى با راز و رمزهاى خود و با توجه به توانایى و دانشى که داشتند براى ساختن و ماندگاریش به کار مى بردند.
مسجد جامع روستاى حمامیان از دیرباز مرکز فعالیت هاى مذهبى، علمى، فرهنگى و اجتماعى روستاییان بوده است، با تعطیل شدن مکتب خانه و تخریب آن مسجد همانند گذشته جنبه علمى نداشت اما همچنان پابرجا بوده و فعالیت هاى مذهبى و اجتماعى در آن جریان دارد و اهالى جهت مراسمات مختلف از آن استفاده مى کنند.
مسجد حمامیان قبل از جنگ جهانى دوم در سال ١٣٢٨ هجرى قمرى بنا شده و موسس آن مرحوم «محمودایلخانى زاده»و معمار آن شادروان «معمارباشى مراغه اى» بوده است .
مرحوم محود آقا با توجه به علایق شدید مذهبى خود به مراغه مراجعت کرده و معمار باشى مراغه اى را که یکى از معماران مجرب آن دوره بوده، جهت ساخت مسجد به روستا مى آورد، تمامى اهالى روستا با هزینه محمودآقا در ساخت مسجد شرکت داشتند روزها مردها کارمى کردند و شب ها زن ها به جمع آورى مصالح مشغول بودند. دلیل تفکیک زنان و مردان اعتقادات مذهبى محمودآقا بود وحتى سرکارگر زنان نیز زن بود( تعریف از اهالى خود روستا)
زمان ساخت مسجد یک سال و نیم طول کشید.
معمارى مسجد
مسجد روستاى حمامیان با پلان مربع شکل و از نوع مساجد تک گنبدى است این مسجد فاقد شبستان و حیاط بوده و کاملا برون گرا مى باشد، این بنابا مصالح سنگ لاشه در پى و آجرچهارگوش در دیوارها و طاق و گنبد اجرا شده است .
ملات آن از آهک و گچ است و براى بندکشى آجرها ، تخم مرغ را که درهنگام ساخت بنا به وسیله ى سبدهاى بزرگ از روستاهاى اطراف جمع آورى مى شد با آهک و گچ مخلوط مى کردند.
نقوش هندسى چون آجرکارى، گچ برى، مقرنس ها، طاق و گنبد چشمان هر بیننده اى را حیران مى کند.
مکتب خانه متصل به بناى مسجد و جزو الحاقات مسجد بودمحل اقامت طلاب دینى بوده است بسیارى از علماى منطقه در حجره ها ى این مکتب خانه و با هزینه مرحوم محمودآقا و زیر نظر استاد ملاعلى وازى درس خوانده اند این بنا هم اکنون تخریب شده و به جاى آن مسجد زنان ساخته شده است و با توجه به اینکه بناهاى قدیمى داراى هبستگى سازه اى در ترکیب و ساختار خود هستند هر نوع دخل و تصرف در بنا، که بى توجه به اصول سازه اى و بدون مطالعه انجام گیرد مسلما ضایعاتى را ایجاد مى کند و بنا دچار آسیب مى شود.
مسجد از سال ١٣۶۵تا ١٣٩٧چهار بار مرمت شده است اما متاسفانه اصولى مرمت نشده و بنا آسیب هایى دارد که اثر را تهدید مى کند.
عواملى که باعث صدمه دیدن و یا نهایتا ویرانى مسجد شده اند:ضعف فرهنگى در شناخت بناهاى قدیمى، نرساندن امکانات و خدمات جدید به بافت هاى قدیمى، ساخت و سازهاى بى هدف، و مرمت هاى غیر اصولى که حیات این بنا را باخطر مواجه کرده است.
نخستین مکانى که بعد از فتح یک شهر ساخته مى شد مسجدبودکه معماران اسلامى با راز و رمزهاى خود و با توجه به توانایى و دانشى که داشتند براى ساختن و ماندگاریش به کار مى بردند.
مسجد جامع روستاى حمامیان از دیرباز مرکز فعالیت هاى مذهبى، علمى، فرهنگى و اجتماعى روستاییان بوده است، با تعطیل شدن مکتب خانه و تخریب آن مسجد همانند گذشته جنبه علمى نداشت اما همچنان پابرجا بوده و فعالیت هاى مذهبى و اجتماعى در آن جریان دارد و اهالى جهت مراسمات مختلف از آن استفاده مى کنند.
مسجد حمامیان قبل از جنگ جهانى دوم در سال ١٣٢٨ هجرى قمرى بنا شده و موسس آن مرحوم «محمودایلخانى زاده»و معمار آن شادروان «معمارباشى مراغه اى» بوده است .
مرحوم محود آقا با توجه به علایق شدید مذهبى خود به مراغه مراجعت کرده و معمار باشى مراغه اى را که یکى از معماران مجرب آن دوره بوده، جهت ساخت مسجد به روستا مى آورد، تمامى اهالى روستا با هزینه محمودآقا در ساخت مسجد شرکت داشتند روزها مردها کارمى کردند و شب ها زن ها به جمع آورى مصالح مشغول بودند. دلیل تفکیک زنان و مردان اعتقادات مذهبى محمودآقا بود وحتى سرکارگر زنان نیز زن بود( تعریف از اهالى خود روستا)
زمان ساخت مسجد یک سال و نیم طول کشید.
معمارى مسجد
مسجد روستاى حمامیان با پلان مربع شکل و از نوع مساجد تک گنبدى است این مسجد فاقد شبستان و حیاط بوده و کاملا برون گرا مى باشد، این بنابا مصالح سنگ لاشه در پى و آجرچهارگوش در دیوارها و طاق و گنبد اجرا شده است .
ملات آن از آهک و گچ است و براى بندکشى آجرها ، تخم مرغ را که درهنگام ساخت بنا به وسیله ى سبدهاى بزرگ از روستاهاى اطراف جمع آورى مى شد با آهک و گچ مخلوط مى کردند.
نقوش هندسى چون آجرکارى، گچ برى، مقرنس ها، طاق و گنبد چشمان هر بیننده اى را حیران مى کند.
مکتب خانه متصل به بناى مسجد و جزو الحاقات مسجد بودمحل اقامت طلاب دینى بوده است بسیارى از علماى منطقه در حجره ها ى این مکتب خانه و با هزینه مرحوم محمودآقا و زیر نظر استاد ملاعلى وازى درس خوانده اند این بنا هم اکنون تخریب شده و به جاى آن مسجد زنان ساخته شده است و با توجه به اینکه بناهاى قدیمى داراى هبستگى سازه اى در ترکیب و ساختار خود هستند هر نوع دخل و تصرف در بنا، که بى توجه به اصول سازه اى و بدون مطالعه انجام گیرد مسلما ضایعاتى را ایجاد مى کند و بنا دچار آسیب مى شود.
مسجد از سال ١٣۶۵تا ١٣٩٧چهار بار مرمت شده است اما متاسفانه اصولى مرمت نشده و بنا آسیب هایى دارد که اثر را تهدید مى کند.
عواملى که باعث صدمه دیدن و یا نهایتا ویرانى مسجد شده اند:ضعف فرهنگى در شناخت بناهاى قدیمى، نرساندن امکانات و خدمات جدید به بافت هاى قدیمى، ساخت و سازهاى بى هدف، و مرمت هاى غیر اصولى که حیات این بنا را باخطر مواجه کرده است.
هاناخبر
درباره نویسنده
نویسنده