کاخ هشت‌بهشت اصفهان؛ نگینی هشت‌ضلعی در بستر تاریخ و معماری صفوی

طرح “هر روستا یک اقامتگاه بوم گردی” که از سوی وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به عنوان یک سیاست کلان وراهبردی در حوزه گردشگری روستایی مطرح شد، پاسخی هوشمندانه به نیازهای امروز توسعه گردشگری و توسعه روستایی در کشور است.

این طرح ظرفیت آن را دارد که به یک سیاست ملی با اثرگذاری بلند مدت تبدیل شود؛ سیاستی که در صورت اجرا می‌تواند چهره اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی روستاهای ایران را دگرگون کند. در این میان استان مازندران با بیش از سه هزار روستا، تنوع فرهنگی گسترده و تجربه موفق در حوزه گردشگری بهترین بستر برای اجرای الگوی ملی این طرح است.

مازندران یکی از معدود استان‌های ایران است که تقریباً در همه شهرها و نواحی خود روستاهای برخوردار و زنده دارد. تنوع زیست محیطی از ساحل تا کوهستان، معماری چوبی، فرهنگ غنی روستایی، آیین های کشاورزی، صنایع دستی فعال و سبک زندگی سنتی، این استان را به آزمایشگاه طبیعی بوم گردی تبدیل کرده است.

از زمان شروع صدور مجوزهای اقامتگاه‌های بوم گردی تاکنون، نمونه‌های موفقی از اقامتگاه‌های مزبور ر مازندران فعال شده‌اند که نشان داده‌اند، ظرفیت بوم گردی در این استان نه تنها واقعی است، بلکه توان گسترش سریع دارد. بسیاری از این اقامتگاه‌ها توسط خانواده‌های محلی، جوانان به ویژه زنان اداره می‌شوند و علاوه بر ایجاد درآمد، موجب رونق مشاغل مکملی مانند صنایع دستی، غذاهای محلی، گردشگری کشاورزی و راهنمایی مسیرهای طبیعت گردی شده‌اند. چرا سیاست، هر روستا، یک اقامتگاه بوم گردی ضروری است؟

نخست آنکه ایجاد یک اقامتگاه بوم گردی برخلاف بسیاری از طرح‌های توسعه‌ای، به سرمایه‌گذاری سنگین نیاز ندارد و می‌توان با بازسازی یک خانه قدیمی یا تجهیز یک خانه باغ سنتی، آن را به یک اقامتگاه قانونی و استاندارد تبدیل کرد. این موضوع در مازندران با وجود تعداد زیاد خانه‌های قدیمی و معماری سنتی، یک مزیت بزرگ محسوب می‌شود.

دوم، بوم گردی باعث توزیع عادلانه گردشگر در سطح استان می‌شود. امروز بخش زیادی از بار گردشگری مازندران بر دوش سواحل قرار دارد. تمرکز بر روستاها ضمن کاهش فشار محیط زیستی بر ساحل، درآمد گردشگری را به روستاهای کوهستانی و کمتر برخوردار منتقل می‌کند.

سوم، بوم گردی به صورت مستقیم موجب حفظ میراث فرهنگی ناملموس می‌شود. زمانی که آیین‌ها، غذاها، موسیقی‌ها و سبک زندگی روستایی تبدیل به محصول گردشگری شوند، انگیزه جامعه محلی برای حفظ و احیای آنها چند برابر می‌شود.

چهارم،یکی از پیامدهای مهم بوم گردی در مازندران و همچنین سایر استان‌ها “مهاجرت معکوس” است، بسیاری از جوانان در روستاهایی که امکان راه اندازی اقامتگاه یا مشاغل مرتبط وجود دارد به روستا بازگشته اند و کسب و کار خانوادگی ایجاد کردند.

برای اینکه مازندران بتواند نقش الگوی ملی این طرح را ایفا کند، چند گام اساسی از جمله تهیه نقشه استانی بوم گردی، اصلاح فرایندهای صدور مجوز، آموزش جوامع محلی، اعطای تسهیلات کوچک و هدفمند و حفاظت از محیط زیست، و… ضروری است.

کلام آخر اینکه، اجرای سیاست هر روستا یک اقامتگاه بوم گردی در مازندران، نه تنها امکان‌پذیر، بلکه یک فرصت مغتنم برای توسعه پایدار استان است. فرصتی برای ایجاد اشتغال، رونق اقتصاد محلی، جلوگیری از مهاجرت، توزیع متوازن گردشگر و حفظ میراث فرهنگی.

مازندران از ظرفیت‌های گسترده طبیعی و فرهنگی خود، می‌تواند پیش قراول اجرای این سیاست در سطح کشور باشد. اگر این طرح با برنامه‌ریزی دقیق، مشارکت مردم و حمایت مدیریتی اجرا شود، می‌تواند آینده گردشگری روستایی را دگرگون کند.