کاخ نیاوران؛ قابی زنده از خاطرات تاریخ در تهران

 اکنون در تهران هشت کاخ از پادشاهان ایرانی از گذشته به یادگار مانده است؛ کاخ سعدآباد، کاخ نیاوران (کوشک احمدشاهی)، کاخ صاحبقرانیه (جهان‌نما)، کاخ مرمر، کاخ گلستان (شمس‌العماره)، حوض‌خانه باغ قدیم نگارستان، کاخ فرح‌آباد، قصر قاجار، کاخ سلطنت‌آباد و کاخ نیاوران که هر کدام در نوع خود بی‌نظیر و دیدنی است.

کاخ نیاوران آخرین کاخی است که پادشاهان ایرانی با سبک زندگی سلطنتی در آن اقامت داشته و اکنون این کاخ به یکی از موزه‌های مهم پایتخت تبدل شده است و همچون قابی زنده تاریخ را به تصویر می‌کشد، جدای از ظاهر، این کاخ رازهایی دارد که بازدید را هیجان‌انگیزتر می‌کند.

این کاخ باشکوه با باغ‌های سرسبز و کاخ‌های مجلل و موزه‌های دیدنی سفری در اعماق تاریخ را برای بازدیدکنندگان به دنبال دارد، کاخ باشکوه نیاوران آخرین اقامتگاه خاندان سلطنتی در پایتخت ایران بوده و در باغی سرسبز در دامنه سرسبز کوه البرز بنا شده و تلفیقی از معماری مدرن و سنتی ایرانی با تالارهای مجلل، تزیینات هنری زیبا و اشیای تاریخی ارزشمند است.

اکنون این کاخ پر رمز و راز همچون پدربزرگی مهربان هم قصه‌های دیروز تاریخ ایران را می‌داند و شاهد شادی‌های امروز ماست، دیوارهای قدیمی این کاخ هنوز پر از خاطره و قصه‌های تاریخی بوده و در خلوت شبانگاهی با صدای وزش باد، ترانه‌های قجری و سلطنتی را زمزمه می‌کند.

کاخ نیاوران واقعا زیباست

وقتی وارد تالار مجلل اصلی کاخ می‌شوید بی‌اختیار پای روی سنگ‌فرش‌های آن می‌لغزد و نخستین چیزی که ذهن را درگیر می‌کند آن است که روزگاری پادشاهان ایران بر تک تک این سنگ‌فرش‌ها قدم گذاشته‌اند.‌ با هر قدم گذاشتن بر روی فرش‌های دستباف، نرم و ابریشمی این تالار زیبا، برای لحظاتی چند، رویایی زیبا تداعی می‌شود و برای ثانیه‌هایی احساس می‌شود که بر روی ابرها قدم گذاشته‌ایم.

مشهورترین این فرش‌ها نمادی از چهره شاهان و مشاهیر ایرانی از دوره هخامنشی تا قاجار است که در راور کرمان به ابعاد ۳۰.۵* ۳۸.۳ توسط استاد علی کرمانی بافته شده است. لوسترهای بلورین این تالار باشکوه هم چشم‌نوازی برای همه می‌کند.

نگاهی به مبل‌های مخملی قرمز این تالار قدیمی که سالیان سال است در تالار جا خوش کرده هنوز هم گرمای مهمانان قدیمی را به یاد می‌آورد و تابلوهای زیبای این تالار تاریخی همگی گویای زندگی فاخر خاندان پادشاهان است.

چند قدم جلوتر اتاق خواب‌های این کاخ زیبا است با نگاه در این اتاق‌ها هنوز هم صدای قهقه و خنده‌های کودکان سلطنتی را میان دیوارها می‌توان شنید. از تالار اصلی که وارد باغ این کاخ بزرگ می‌شوید راهرویی از درختان قد کشیده ما را به دنیایی دیگر می‌برد.

درختان قدیمی یکدست و هم‌قواره که با شاخه‌های درهم‌تنیده، چتری تا خورشید برافراشته‌اند ما را تا خورشید با خود می‌برند. گفته می‌شود نقشه باغ‌های کاخ با طراحی مدرن و با الهام از باغ‌های فرانسوی و سنتی ایرانی طراحی شده است. درختان کهنسال این باغ برخی بیش از ۲۰۰ سال قدمت دارند و برخی از آنها به دستور فتحعلی شاه قاجار کاشته شده است.

نیمکت‌های چوبی باغ و جوی کوچکی که از میان گل‌ها در حال گذر است بر زیبایی باغ افزوده است. حوض فیروزه‌ای وسط باغ که تصویر تمام‌نمای آسمان را در آب نشان می‌دهد گویی آسمان آبی را یکجا در خود جا داده است. انعکاس کاخ در آب نیز همچون شاهکاری از یک نقاشی زیباست که هر ثانیه رنگ عوض می‌کند.

قصه‌ کاخ از قاجار تا امروز

داستان کاخ نیاوران از (دوره قاجار – قرن ۱۳ هجری قمری) آغاز شده است و گفته می‌شود این کاخ ابتدا یک باغ ییلاقی ساده بنام «نی‌آوران» بوده است که فتحعلی شاه قاجار پس از دیدن این باغ و این منطقه زیبا عاشق آنجا می‌شود و دستور می‌دهد تا کوشکی برای استراحت شاهانه در این منطقه برایش بسازند. این کوشکی همان عمارت احمدشاهی امروزی است که با آجرهای قرمز که از آن روزگاران به یادگار مانده است.

گفته می‌شود که ساخت کاخ نیاوران توسط مهندسان ایرانی و خارجی ۹ سال طول کشید تا این شاهکار مرمرین متولد شود. از سال ۱۳۵۷ تاکنون یعنی پس از پیروزی انقلاب اسلامی درهای این کاخ باشکوه بر روی مردم باز شد و حالا این کاخ موزه‌ای زنده است که هر سال هزاران نفر را مهمان خود می‌کند.

عمر باغ نیاوران حدود ۲۰۰ سال است و ساختمان اصلی کاخ نیز عمری بیش از ۵۷ سال دارد عمر موزه این عمارت باشکوه نیز به ۴۵ سال می‌رسد. نکته قابل توجه آن است که برخی درختان چنار باغ از خود کاخ هم پیرتر است به طوری که برخی درختان عمر ۱۵۰ سال دارند و شاهد تمام این دگرگونی‌ها بوده‌اند.

گفته می‌شود در زیر کاخ نیاوران، تونل‌های مخفی وجود دارد که برای مواقع اضطراری و انتقال امن طراحی شده بود، برخی از این تونل‌ها به نقاط اطراف کاخ، از جمله کاخ سعدآباد متصل است.

این کاخ فرای همه کاخ‌هایی که در پایتخت بنا شده و دارای سیستم امنیتی با دوربین‌های مداربسته و آژیرهای خطر و اتاق کنترل مرکزی است که در زمان خود یعنی دهه ۱۳۴۰ بسیار پیشرفته محسوب می‌شده است.

تابوت سنگی مرموز در حیاط کاخ

در حیاط کاخ نیاوران یک تابوت سنگی بزرگ متعلق به دوره قاجار دیده می‌شود. این تابوت برای فتحعلی شاه قاجار ساخته شد، اما هرگز استفاده نشد. این تابوت سنگی در حیاط شرقی کاخ نیاوران، نزدیک به ورودی موزه جهان‌نما قرار دارد.

اکنون عکس‌های مستند قدیمی و جدید این تابوت در آرشیو موزه نیاوران و سایت‌های معتبر فرهنگی مانند «میراث آریا» موجود است.

گفته می شود که در طبقه همکف کاخ، اتاقی مخفی وجود دارد که به عنوان آرشیو اسناد محرمانه استفاده می‌شده است. این اتاق تنها با اثر انگشت شاه قابل دسترسی بوده است. این تکنولوژی در زمانی که بکارگرفته شده بسیار خاص و پیشرفته بوده است.

موزه جهان‌نما دارای اشیای عجیبی مانند ماسک، مرگ ناپلئون بناپارت و نقاشی‌های کمیاب از هنرمندان جهانی است.

سقف متحرک سینمای اختصاصی

این کاخ دارای یک سینمای خصوصی با سالنی دارای سقف متحرکی است که در صورت نیاز باز می‌شده است تا هوای تازه وارد سالن شود. این سقف با استفاده از فناوری آلمانی ساخته شده است.

اینها همگی بخشی از رازها و رمزهای نهفته کاخ نیاوران است پس این همه زیبایی‌ها در دل تاریخ ارزش دیدن دارد.

ایرنا