پنج فیلمی که «معماری مدرن» را نقد می‌کنند
توانایی بازنمایی فضاها، حرکت درگذرزمان، سینما را به معماری نزدیک‌تر می‌کند، به‌گونه‌ای‌که فراتر از محدودیت‌های نقاشی، مجسمه‌سازی و موزیک است. هم در سینما و هم در معماری، فضا موضوعی کلیدی‌ست و اگرچه به‌شیوه‌های متفاوتی با آن سروکار دارند، اما با ارائه یک تجربه فیزیکی و بصری از محیط ساخته شده، همگرا می‌شوند. درواقع معماری همانند سینما در دو بعد زمان و حرکت جریان دارد. یکی از پیوندهای متعدد این دو حوزه در نقد فضایی‌ست که سینما ارائه می‌دهد؛ یعنی «نقد معماری». مجموعه‌ای از تولیدات فیلم که از زمان لومیر منتشر شده‌اند به بازنمایی شهر و معماری ازطریق پرده می‌پردازند و بسیاری‌ازآن‌ها با نگاهی ناباورانه یا تحریک‌آمیز به تولید معماری کنونی به انجام این‌کار به‌شیوه‌ای انتقادی اختصاص دارند. شاید به‌دلیل‌اینکه فیلم هم‌زمان با معماری مدرن پدید آمده است به ابزاری برای نقد تبدیل شده است. درواقع، بسیاری از تولیدات سینمایی به نمونه‌های به‌یادماندنی نقد معماری و جامعه مدرن شناخته می‌شوند. به‌گزارش هنر‌آنلاین؛ درادامه به بررسی پنج اثر سینمایی دراین‌زمینه می‌پردازیم.
نقد زیستگاه مدرن: فیلم «دایی من»
«دایی من» با کارگردانی ژاک تاتی محصول سال ۱۹۵۸ فرانسه است. این فیلم بازدید آقای «اولو» از خانه خواهر و شوهر‌خواهرش که یک زندگی مرفهی دارند را نمایش می‌دهد. شهر مدرن به‌شیوه‌ای استادانه در فیلم توسط ژاک تاتی به‌شکل انتقادی به‌نمایش درآمده است. تکنولوژی و مدرنیزاسیون که در مصنوعات، دستگاه‌ها و ساختمان‌های عجیب مجسم شده‌اند با شخصیت نمادین آقای «اولو» درتضاد‌اند، سوژه‌ای که به‌سادگی با شیوه جدید زندگی که توسط فرآیند تسریع‌شده مدرنیزاسیون شهری اعمال شده، تناسبی ندارد. او تلاش بیهوده‌ای می‌کند تا با واقعیت جدیدی که نویددهنده آسایش و راحتی‌ست؛ اما تاکنون تنها موانع و مقاومت را نشان داده است، تطبیق یابد.
نقد سیاست مسکن: فیلم «پرویت-ایگو»
فیلم «افسانه پرویت-ایگو» محصول سال ۲۰۱۱ امریکا به‌کارگردانی چاد فردریش است. پرویت-ایگو نام یک مجتمع مسکونی‌ست که سال‌های پس از جنگ برای اسکان طبقات پایین اجتماعی در حومه سن‌لوئیس آمریکا ساخت شد. این فیلم با جمع‌آوری شهادت‌ها و گواهی‌های ساکنان سابق این مجتمع، انگیزه‌هایی را که منجر به ساخت مجتمع مسکونی بزرگ شد و تناقضاتی که منجر به انفجار آن در سال ۱۹۷۲ شد را آشکار می‌کند. منتقدان معماری، از تخریب این بنا برای حمله به معماری مدرن استفاده کردند؛ ازجمله چارلز جنکس (نظریه‌پرداز معروف معماری)، لحظه انفجار این ساختمان‌ها را لحظه مرگ معماری مدرن نامیده اما این فیلم روایت پیچیده‌تری از این مجتمع مسکونی از زبان ساکنانش را بازگو می‌کند و شرح می‌دهد که مسئله فراتر از معماری بنا بوده است.
نقد شهر مدرن: فیلم «زمان بازی»
فیلم «زمان بازی» به‌کارگردانی ژاک تاتی محصول دهه ۶۰ فرانسه است. دراین‌فیلم ریاضت زندگی در شهر مدرن باردیگر درتقابل‌با شخصیت نوستالژیک آقای «اولو» در «دایی من» به‌تصویر کشیده شده است. فیلم «وقت بازی»، چالش‌های انسان در رویارویی با وضعیت مدرنیته را در قالبی کمیک بررسی و بازنمایی کرده است.
نقد مصرف: فیلم «دو سه چیز که از او می‌دانم»
فیلم ساخته ژان-لوک گدار کارگردان فرانسوی در سال ۱۹۶۷ است. این فیلم از تصاویر تغییرات شهری حومه پاریس که در دهه ۱۹۶۰ رخ داده به‌عنوان استعاره‌ای از زندگی شخصیت‌ها استفاده می‌کند. این اثر مفاهیم مصرف‌گرایی، سرمایه‌داری و جهانی‌شدن را به‌عنوان سوژه‌های اصلی داستان به‌تصویر می‌کشد.
نقد کنترل: فیلم «آلفاویل»
«آلفاویل» نام یک فیلم سیاه‌وسفید فرانسوی محصول ۱۹۶۵ به‌کارگردانی ژان-لوک گدار و یک فیلم دیستوپیایی‌ست که فاصله‌ای زیاد با واقعیت دارد و شهری تماماً افسانه‌ای را به‌تصویر می‌کشد. در آنجا تمام کنش‌های اجتماعی توسط یک سیستم مرکزی کنترل می‌شود، کامپیوتری به‌نام «آلفا ۶۰» که سرنوشت ساکنانش را تعیین می‌کند. به‌نظر می‌رسد که این جامعه دیستوپیایی که تحت‌سلطه فناوری‌ست، بسیار بیش‌ازآنچه می‌خواستیم به واقعیت ما شباهت دارد. این اثر، شهرنشینی را دچار تحول می‌کند.
سایه نیوز
درباره نویسنده
نویسنده