نگین آجری رسکت
رسکت، نامی که بارها به گوش‌تان خورده اما شاید ندانید که یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های تاریخی مازندران در این روستا قرار دارد؛ برج رسکت، آمیزه‌ای از تزیینات چشم‌نواز معماری پیش از اسلام و اسلامی، تاریخ طبرستان و شهریاران باوند و غربت میراث فرهنگی مازندران در پهنه دشت‌های دودانگه.
سفرمان برای دیدن یکی از قدیمی‌ترین بروج تاریخی مازندران از ساری آغاز می‌شود، روستای سرسبز رسکت در میانه دشت فریم و بخش دودانگه قرار دارد، تقریبا در ۶۰ کیلومتری جنوب ساری. با عبور از دوراهی کیاسر و سد سلیمان‌تنگه به این منطقه می‌رسیم، در میانه کوه و دشت، برج رسکت مانند کهنه‌سربازی وفادار از منطقه محافظت می‌کند.
تاریخ ساخت بنا به سال‌های نخست قرن ۵ ق بازمی‌گردد و سازندگان آن را اسپهبدان باوند؛ از خاندان‌های پادشاهی ایران که نزدیک به ۷۰۰ سال بر مناطق کوهستانی طبرستان حکمرانی کردند، می‌دانند. بنا بر روایات تاریخ‌نگاران، برج روی شیبی تند و مشرف به دشت‌های اطراف و در نزدیکی محل سقوط شهاب‌سنگی ساخته شد که در سال ۲۳۱ خ به روستا اصابت کرد. برج رسکت در ادوار بعدی به الگویی برای ساخت برج و برج‌مقبره‌ها در جغرافیای گیلان و مازندران تبدیل شد.
کمی پیاده‌روی ما را به پلکان برج می‌رساند، پله‌ها از سنگ‌های درشت که به نظر می‌رسد از مصالح بوم‌آورد باشند، با روکشی از سیمان ساخته شده‌است. در فواصل مشخصی پاگردها فرصت تنفس و تماشای برج و منظره اطراف را به بیننده می‌دهند. روی پله آخر، در کنار ما بنایی آجری، با پلان مدور، گنبد دوپوش شلجمی و تزیینات چشم‌نواز معماری خودنمایی می‌کند.
بدنه خارجی برج را به لحاظ ساختار و تزیینات می‌توان به دو بخش تقسیم کرد؛ از قسمت پایین تا زیر گنبد ساده و صاف است و زیر گنبد مخروطی، ردیفی از مقرنس‌های آجری قرار دارد که با نقوش گچبری تزیین شده‌اند. در بخش زیرین مقرنس‌ها، رد پای کتیبه‌ای گچبری به خط کوفی دیده می‌شود، این کتیبه به شیوه گچبری ساخته شده و دربردارنده آیاتی از قرآن مجید و سوره توحید به رنگ سفید بر زمینه آبی بود.
ورودی بنا در قسمت شرقی و رو به دشت قرار دارد. روزگاری نه‌چندان دور بالای در ورودی و قوس آجری سردر، کتیبه گچبری دیگری قرار داشت که با خط کوفی و پهلوی آراسته بود. سه خط نخست و نیمی از خط چهارم به سیاق کتیبه بالایی کوفی و بخش پایانی خط چهارم، پهلوی است. حفظ و به‌کارگیری خط پهلوی ساسانی در کنار کوفی ریحان نشان از تدوام سنن تزیینی پیشااسلامی درمنطقه تا قرن ۵ ق دارد. محتوای این کتیبه آیات قرآن و برخی اشارات تاریخی بود.
در ورودی برج با حفاظی فلزی بسته است و گردشگران اجازه بازدید از بخش داخلی را ندارند، طی سال‌های گذشته بخش‌های زیادی از تزیینات بنا به دلیل سوءمدیریت از بین رفته یا سرقت شده‌است و به نظر می‌رسد مدیران ارشد استانی راهی جز منع ورود برای حراست از بناهای تاریخی استان نیافته‌اند.
در پشت حفاظ، فضای مدور داخلی با همان آجرکاری‌های بدنه و یادگاری‌نویسی گردشگران روی دیوارها که گویا به سنتی در گردشگری تبدیل شده دیده می‌شود. بخش داخلی بنا نیز جاذبه‌ای پنهان دارد، منابع تاریخی برج رسکت را مدفن یکی از شهریاران باوند معرفی کرده‌اند و گویا تا نیمه نخست قرن کنونی در کف برج، پلکانی برای رفتن به بخش زیرین قرار داشت، یعنی همان آرامگاه پادشاهان باوندیه.
نگین آجری رسکت در چند دوره مرمت شد، نخستین بار در سال ۱۳۵۹ مرمت آن آغاز شد و تا سال ۱۳۶۷ ادامه داشت. سال ۱۳۹۶ بخش‌های از بنا برای استحکام‌بخشی گنبد، بندکشی بدنه و تثبیت کتیبه‌های گچبری در دست مرمت قرار گرفت، کورسوی امیدی برای زنده نگه داشتن مواریث تاریخی استان برای نسل‌های آینده.
در پایین برج هوای معتدل و دشت‌های سبز و تازه نوید آمدن بهار می‌دهند. در مسیر بازگشت اهالی رسکت ما را به خانه‌هایشان برای صرف عصرانه دعوت می‌کنند، چندین واحد بومگردی در نزدیکی برج قرار دارد که طی سالیان اخیر رونقی تازه به زیست محلی و توسعه اقتصاد روستا داده‌اند، گردشگران علاوه بر برج رسکت می‌توانند از سد سلیمان‌تنگه، تکیه پهنه‌کلا، روستای تلاوک و … که در فاصله زمانی اندکی از روستا قرار دارند نیز بازدید کنند.
ایسنا
درباره نویسنده
نویسنده