میراث جهانی گنبد قابوس شاهکار معماری ایرانی‌اسلامی

میراث جهانی گنبد قابوس از آثار معماری باارزش قرون سوم و چهارم است که در سال ۳۹۷ هجری قمری به دست قابوس بن وشمگیر چهارمین پادشاه آل زیار احداث شده است. ارتفاع این بنا از کف تپه تا زیر گنبد مخروطی ۳۷ متر و ارتفاع گنبد بنا ۱۸ متر است.
میراث جهانی گنبد قابوس در سال ۱۳۱۰ خورشیدی به شماره ۸۶ در فهرست آثار ملی کشور قرار گرفت. این شاهکار معماری ایرانی‌اسلامی پس از طی بیش از هزار سال همچنان باشکوه و استوار توجه جهانیان را به خود جلب کرده و سر انجام بعد از گذشت ۸۱ سال از زمان ثبت ملی، در۱۰ تیر سال ۱۳۹۱ خورشیدی با شماره ۱۳۹۸ در فهرست میراث جهانی به ثبت رسیده است و بر این اساس شورای اسلامی شهر گنبدکاووس نیز این روز را به‌عنوان روز گنبد قابوس نام‌گذاری کرد.
میراث جهانی گنبد قابوس در شهرستان گنبدکاووس جزو آثار باارزش ازنظر جاذبه تاریخی و گردشگری محسوب می‌شود. وزن و جایگاه این اثر در برگزاری مراسم‌های شهری بسیار بالاست، به‌طوری‌که مهم‌ترین جشن‌ها و نمایشگاه‌های مناسبتی ازجمله نوروز گاه، جشنواره اقوام، جشن روز گنبدکاووس و سایر مراسم‌های بااهمیت در این مکان برگزار می‌شود.
قرارگیری در مرکز شهر موجب شده دسترسی به این اثر به سهولت امکان‌پذیر باشد و این عامل به‌عنوان یک امتیاز برای بازدیدکنندگان بوده و به همین دلیل  سالانه گردشگران و مسافران زیادی از این اثر به سهولت بازدید می‌کنند.
مسافران و گردشگران برای اقامت می‌توانند از اقامتگاه‌های درون شهر استفاده کنند. در کنار بازدید از برج می‌توانند از آلاچیق‌های ترکمنی که در این مکان تعبیه‌شده بازدید کرده و لباس‌های سنتی ترکمنی را پوشیده و همچنین با سبک زندگی مردم ترکمن منطقه آشنا شوند.
یکی از اهداف اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان گنبدکاووس ایجاد زیرساخت‌های گردشگری در راستای ارائه خدمات مناسب به گردشگران و مسافران است. بنای میراث جهانی گنبد قابوس پس از ثبت جهانی یونسکو در اولویت طرح‌های عمرانی استان و شهرستان قرار گرفت و هرساله با اعتبارات استانی و ملی در راستای آزادسازی حریم و محوطه‌سازی و مرمت اقدام می‌شود.
یکی از مشکلات این برج آجری رویش بوته و گیاهان خودرو بر روی گنبد آن است که چاره‌اندیشی برای از بین بردن آن به یکی از اهداف اصلی پایگاه جهانی گنبد قابوس تبدیل‌شده است و در حال حاضر نیز پایگاه این میراث جهانی در تلاش برای بوته زدایی کلاهک برج و همچنین پژوهش در راستای طولانی کردن زمان رویش این گیاهان است.
میل گنبد بیش از هزار سال، سرفرازانه سر به آسمان کشیده و تمدن کهن مردم این دیار را رخ جهانیان کشیده است و امیدواریم با همکاری و تعامل مردم و دستگاه‌های اجرایی مرتبط با اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی همین‌گونه سرافرازانه به آیندگان منتقل شود.