معماری چشمگیر بازارها ی قدیم

پوشش برخی از بازارها در ساده‌ترین شکل با چوب یا حصیر و به شکل مسطح بود. بازار کوفه در ابتدا سایه‌بان‌هایی از بوریا داشت. سپس خالدبن عبدالله قسری (در اوایل قرن دوم هجری) قسمت‌هایی از بازار را نوسازی کرد و به بازرگانان کرایه داد. احمد بن ابی‌یعقوب درباره بازار کوفه چنین گفته است:

«و بازارها از قصر و مسجد تا سرای ولید تا قلائین تا سراهای ثقیف و اسجع قرار داده شده و سایه‌بان‌هایی از بوریا داشت تا دوران خالدبن عبدالله قسری که بازارها را ساخت و برای هر صنفی از بازرگانان سرایی و دربندی قرار داد و کرایه آنها را به سپاهیان اختصاص داد.»

بلاذری درباره این بازار اشاره کرده است که خالد دکان‌هایی ساخت و سقف آنها را با گنبدهایی بلند از آجر و گچ پوشاند.

استفاده از چوب غالبا موجب شکل‌گیری پوشش‌های مسطح و صاف می‌شد؛ درحالی‌که استفاده از مصالحی مانند آجر و گچ به‌طور معمول منجر به شکل‌گیری پوشش‌های گنبدی شکل می‌شد؛ زیرا با این مصالح به تنهایی نمی‌توان سقف‌هایی مسطح در دهانه‌های بزرگ پدید آورد. براساس مهری که در شوش به دست آمده و یک سیلوی غلات را نشان می‌دهد، پیشینه کاربرد سقف‌های گنبدی شکل در ایران حداقل به هزاره چهارم پیش از میلاد می‌رسد.

برای پوشاندن دهانه‌های بزرگ مانند پوشش چهارسوها و تیمچه‌ها از گنبد و کاربندی استفاده می‌کردند و دهانه‌های بزرگ را با تویزه‌های متقاطع به سادگی می‌پوشاندند و از لحاظ زیبایی می‌توانستند ترکیب‌هایی بدیع پدید آورند؛ زیرا کاربندی روشی بود که امکانات فراوان و متنوعی برای زیباسازی پوشش دربرداشت.

ایسنا