معماری و ویژگیهای خانه تاریخی احسان

خانه احسان مربوط به دوره قاجار است و در کاشان، خیابان فاضل نراقی، کوچه فرهنگ، کوچه احسان واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۳۸۴ با شماره ثبت ۱۲۳۲۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. مجموعه فرهنگی اقامتی احسان با داشتن اقامتگاه سنتی و مدرن، موزه و گالری، تالار فیلم و تئاتر و اجتماعات، کتابخانه، اینترنت وایرلس کارگاه سفال و صنایع دستی، دوچرخه سواری در بافت تاریخی، ارائه غذاهای بومی و گیاهی، برگزاری تورهای گردشگری، امتیازهای فراوانی برای رونق توریسم فرهنگی پدید آورده است.

حیاط‌های خانه تاریخی احسان

خانه تاریخی احسان، دارای دو حیاط است که در هر کدام از حیاط های بخش هایی از خانه را احداث نموده اند. یکی از حیاط ها اندرونی و دیگری بیرونی می باشد. خانه احسان کاشان دو بادگیر بلند و مرتفع دارد که وظیفه خنک ساختن هوای داخل را داشته اند. مکانیسم بادگیرهای خانه های تاریخی مناطق کویری بسیار جالب است بدون استفاده از انرژی های تجدید ناپذیر انرژی های طبیعی را به کار می گیرند تا هوا مطبوع شود.

اساسا یک نکته جالب در خصوص معماری خانه های تاریخی مناطق کویری و خانه احسان کاشان، این است که هر گردشگر در ابتدا یک در کوچک را می بیند با دیواری ساده و کم ارتفاع، که ظاهری شبیه به یک خانه محقر و کوچک را نشان می دهد، اما پس از ورود به داخل خانه با یک قصر رویایی با شکوه و وسیع مواجه می شود که هم به لحاظ تزئینات و هم به لحاظ معماری، بسیار چشم نواز و دلگشا است.

شگفتی سازی یکی از اصول هنری مردمان ایران در روزگاران گذشته بوده که یک نمود آن را به راحتی می توان در خانه احسان کاشان مشاهده کرد. در خانه احسان کاشان، شانزده عدد اتاق وجود دارد که بعضی از این اتاق ها بین پنج تا هشت در دارند و به اتاق های پنج دری، هفت دری مشهورند. ایوان تابستانی، سه سرداب، مهتابی و شاه نشین از جمله دیگر بخش های این بنای تاریخی صد ساله هستند.

همان طور که اشاره شد، خانه احسان کاشان، اکنون تبدیل به یک اقامتگاه سنتی شده است و ظرفیت ۵۰ نفر مسافر را دارد. در چیدمان اتاق های این بنای تاریخی سعی شده که تخت های سنتی مورد استفاده قرار بگیرد تا حس زندگی در فضای سنتی ایرانی برای ایرانیان تجلی شود. طاق های خانه تاریخی احسان، مدور و بلند هستند و قرار گرفتن آن ها در کنار حوض و آب نماهای حیاط، فضایی خاص و آرامبخش را ایجاد نموده است.

ویژگی خانه احسان

از ویژگی هایی این خانه تاریخی که تاکیدی بر اندیشمندی سازندگان آن دارد آن است که اهالی خانه با توجه به جهت تابش نور خورشید، در هر فصل از سال در یک ضلع این خانه، اقامت می کردند. در فصل زمستان، اهالی خانه به اتاق هایی می رفتند که در چهار طرفش پنجره هایی وجود داشت تا از تابش نور خورشید به خوبی بهره مند شوند و در فصل تابستان به اتاق هایی می رفتند که کمترین میزان نفوذ نور خورشید را داشته باشد.

اساسا حفر یک گودال مستطیل شکل، به منظور ساخت بخش اندرونی و اتاق های خانه، ایده ای بسیار هوشمندانه است که سالیان سال توسط آن دسته از مردمان ایران که در کویر زندگی می کردند به کار گرفته می شد. در خانه احسان کاشان، اتاق ها و حیاطی برای خدمتکاران نیز ساخته شده بود که در حیاط آن ها نیز حوض هایی کوچک ساخته و با درختکاری مزین شده بود. درختان بادام کهنسال این بنای تاریخی بسیار زیبا و دلربا در حوض های کوچک، انعکاس می یابند.

ناگفته نماند به علت تبدیل این خانه از بنایی تاریخی و موزه مانند به شکلی تجاری در قالب اقامتگاه، بخش زیادی از تزئینات و فضای سنتی آن از بین رفته است و زمانی که به این خانه وارد می شوید نمی توانید تزئینات و زیبایی های معماری که در خانه طباطبایی ها و بروجردی های کاشان دیده اید را در خانه احسان هم مشاهده نمایید. به غیر از این مساله کاربری فضاهای اندرونی نیز تا حدود زیادی تغییر کرده و دیگر از اتاق هایی با کارکرد آن چه که در گذشته وجود داشت، خبری نیست.

شما زمانی که وارد یکی از خانه های تاریخی طباطبایی ها و یا بروجردی ها می شود در هر اتاق، یک ویژگی برای شگفت زده شدن شما وجود دارد، که متاسفانه در خانه احسان کاشان، داخل اتاق ها تا حدود زیادی مشابه یکدیگر است. علت این تغییر شکل هم ایجاد فضایی است که برای استراحت مسافران مناسب باشد. البته نمی توان لزوما به این شرایط انتقاد کرد چرا که بسیاری از توریست ها و گردشگران، مایل به اقامت در فضایی هستند که یادآور روزگار گذشته باشد.

سلام نو