معماری مهیج موزه مردم شناسی حمام قجر قزوین
موزه مردم‌شناسی حمام قجر در حال حاضر به موزه مردم‌شناسی تغییر کاربری یافته است و از سه بخش تالار اقوام، مشاغل و آیین‌ها تشکیل می‌شود که به‌وسیله مجسمه‌هایی در اندازه‌های واقعی، زندگی روزمره مردم را نشان می‌دهند. در قسمت سربینه زندگی اقوام غالب ساکن قزوین مانند تات، مراغی، کرد، لر و ترک به معرض نمایش گذاشته است. در تالار میاندر، آیین‌های سیزده بدر، پنجاه بدر و مراسم سوگواری امام حسین (ع) و در قسمت آخر نیز ۶ شغل حجامت، مکتب‌خانه‌داری، بارفروشی، آهنگری، تعزیه‌خوانی، دعانویسی و حلاجی قابل بازدید هستند.
درباره موزه زیبا و هیجان‌انگیز مردم‌شناسی قزوین
حمام قجر یکی از کهن‌ترین و بزرگ‌ترین گرمابه‌های قزوین است که در دوره صفویه در محله عبید زاکانی فعلی ساخته شد و در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۳۸۴ با شماره ثبت ۱۲۶۰۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. این حمام در دوران خود کاربرد بسیاری داشت و بیشتر مردم شهر برای استحمام از آن استفاده می‌کردند. به‌تدریج این حمام از رونق افتاد و برای مدتی طولانی به فراموشی سپرده شد. سرانجام سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان قزوین آن را خریداری کرد و مورد مرمت قرار داد.
موزه ی مردم شناسی قزوین به سال ۱۳۷۹ خورشیدی با خرید و مرمت حمام قجر افتتاح شد. این حمام-موزه در بافت قدیمی شهر در خیابان عبید زاکانی قرار دارد. از آغاز دوران اسلامی تا قرن هشتم هجری قمری به نمونه ای پا بر جا از حمام های عمومی در ایران باقی نمانده است اما از دوره ی صفوی و به ویژه دوره ی قاجار حمام های عمومی بسیاری در سراسر ایران هنوز پابرجاست. یکی از شهرهایی که تعداد زیادی حمام عمومی قدیمی در آن وجود دارد قزوین است. از حمام های پیش از دوره ی صفویه در این شهر می توان به حمام قجر اشاره کرد.
کاشی‌کاری بخشی جدانشدنی از معماری ایرانی است و در کنار طاق‌های رسمی‌بندی، یکی از تزیینات اصلی حمام قجر به حساب می‌آید. همچنین، کف این حمام با سنگ مرمر پوشیده شده است. این حمام گنبد آجری بزرگی دارد که در بخش مرکزی آن، فضایی به‌عنوان نورگیر به چشم می‌خورد. این نورگیر نور تمام بخش‌های حمام را تامین می‌کند.
در گذشته حمام‌ها نسبت به سطح خیابان پایین‌تر ساخته می‌شدند و برای تامین نور و تهویه، جام‌خانه‌هایی در سقف آن‌ها تعبیه می‌شد که علاوه بر کاربرد مفیدش، نمای زیبایی به حمام‌های ایرانی می‌داد.
معماری جالب موزه مردم شناسی حمام قجر
یکی از جاذبه های دیدنی در شهر قزوین که دیدنش به هر گردشگری که به این شهر برای اولین بار پا می گذارد توصیه می شود، حمام قجر در قزوین و یا به عبارتی دیگر؛ موزه ی مردم شناسی است. این جاذبه ی تاریخی که امروزه از آن به عنوان موزه استفاده می شود، یکی از بناهای معروف و خوش ساخت در زمینه ی معماری ایرانی در این شهر است که آن را از جهات مختلف مورد توجه قرار می دهد.
این حمام دارای ۱۰۴۵ متر فضای مفید است. می دانید چرا این حمام را به نام قجر می شناخته اند؟ بالاتر به پاسخ این سوال اشاره کردیم! این حمام به فرمان یک صفوی و به دست های یک قجری ساخته شده است. به هر حال اسم این حمام هر چه که بوده است؛ دارای ۳ بخش اصلی است که عبارتند از: گرمخانه، سربینه و میاندر.
البته این حمام قسمت های دیگری هم دارد ولی مهم ترین قسمت هایش همین ۳ بخش هستند. در ضمن حمام از ۲ بخش زنانه و مردانه نیز تشکیل شده است. در اصلی این حمام رو به قسمت جنوبی باز می شود و از طریق راه پله هایی پیچ در پیچ به سربینه می رسیده است. در قسمت سربینه هم یک حوض بسیار کوپک و زیبا قرار گرفته است که در خود ۶ شاه نشین مجزا دارد.
هر کدام از این بخش ها دارای طاق و نقشه ای ۸ ضلعی هستند. سربینه در واقع قسمت استراحت و رختکن حمام قجر در قزوین بوده است. سربینه از ۲ قسمت غربی و شرقی تشکیل شده است و دارای ۲ طاق جناغی است. گرمخانه هم در حمام های مدل سنتی قدیمی همچون حمام قجر در قزوین شامل قسمت هایی همچون: حوض آب سرد، تونل های گربه رو، خزینه ی آب گرم و اعیان نشین بوده است. قسمت های زنانه و مردانه هم به صورت چلیپا ساخته می شدند . اتاقک های برای شست و شو در چپ و راست آن تعبیه شده بوده است.
سلام نو
درباره نویسنده
نویسنده