معماری با شکوه کاخ چهل ستون اصفهان

با روی کار آمدن شاه عباس دوم در اواسط قرن هفدهم، این کوشک ساده گسترش یافت و تالارهای متعددی مانند تالار ۱۸ ستونی، تالار آینه و اتاق‌های مجلل و بزرگ طبقه اول به بنای اصلی اضافه شد. عمارت جدید با انواع تزئینات ایرانی از جمله آینه‌کاری، مینیاتور، کاشی‌کاری و مقرنس تزیین شد و با برکت‌ترین بنای جهان لقب گرفت. استخر زیبایی در جلوی ساختمان ساخته شد که زیبایی آن را دو چندان کرد. ساخت کاخ چهل ستون در سال ۱۶۴۷ به پایان رسید و با حضور میهمانان خارجی و داخلی و شاه افتتاح شد. سپس به عنوان تالار پذیرایی برای پذیرایی از سفرا و مقامات خارجی خدمت کرد. به گفته برخی از مورخان، این عمارت در اثر آتش سوزی شدید ویران شده و برخی از قسمت‌های آن در اواخر عصر صفویه سوخته است.

کاخ دیدنی چهلستون در اصفهان

اصفهان شهر نقش و نگارهاست و ضیافتی از طرح، رنگ، هنر، معماری و تاریخ را به مسافرانش هدیه می‌دهد. در میان این همه زیبایی و شکوه، کاخ چهلستون اصفهان قرار دارد که به نقاشی‌ها و آینه‌کارهای بی‌مثالش مشهور شده و روزگاری میزبان بزرگانی از سراسر دنیا بوده است.

بنایی که تاریخ ساخت آن به دوران صفوی و زمان شاه عباس اول و شاه عباس دوم بازمی‌گردد و در میان باغی بزرگ و سرسبز قرار گرفته است. باغی که نمونه‌ای عالی از باغ‌های سلطنتی صفوی به شمار می‌آید و یکی از ۹ باغ ثبت جهانی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو محسوب می‌شود.

همچنین خوب است بدانید امروزه کاخ چهلستون به عنوان موزه چهلستون به فعالیت خود ادامه می‌دهد و مجموعه آثاری از اصفهان قدیم را در خود جای داده است. مجموعه چهلستون اصفهان در سال ۱۳۱۰ با شماره ۱۰۸ به عنوان گنجینه‌ای از تاریخ، هنر و فرهنگ ایران در فهرست میراث ملی کشورمان قرار گرفت و در سال ۲۰۱۱ میلادی با شماره ۱۳۷۲ به عنوان بخشی از میراث جهانی سازمان یونسکو شناخته شد.

زمان ساخت کاخ چهلستون به زمان شاه عباس اول معروف به عباس کبیر برمی‌گردد که اصفهان به عنوان پایتخت ایران انتخاب شد. در آن زمان پروژه‌های عظیم متعددی در این شهر تاریخی اجرا شد. احداث بلوار بزرگ و عریض چهارباغ و باغ‌های ایرانی دوست‌داشتنی در اطراف آن یکی از این طرح‌ها بود.

محوطه سرسبز چهلستون یکی از مهم‌ترین این باغ‌ها بوده و در واقع گذرگاه ارتباطی چهارباغ به میدان نقش جهان بوده است. در زمان شاه عباس کبیر، عمارت کوشکی در وسط این باغ ساخته شد تا از میهمانان خارجی و داخلی پذیرایی شود. این غرفه در واقع اولین شالوده کاخ بوده است، جایی که در برخی از کتب تاریخی اشاره شده که شاه عباس اول نوروز سال ۱۶۱۴ را در آن جشن گرفته است.

معماری شکوهمند کاخ چهلستون اصفهان

معماری این کاخ ترکیبی از هنر معماری چینی، ایرانی و فرنگی است. بنا مشتمل بر یک ایوان اصلی (بزرگ) به طول ۳۸ متر، عرض ۱۷ متر و ارتفاع ۱۴ متر است که آن را رو به شرق ساخته‌اند. ستون‌های این ایوان هشت‌ضلعی از جنس چوب چنار و کاج است. چهارستون وسط روی چهار شیرسنگی قرار دارد.

استخر کاخ علاوه بر زیبایی باعث لطافت هوا می‌شود. در چهار طرف این استخر مجسمه‌هایی قرار دارند که مربوط به عمارت چهلستون نیستند و به هنگام تخریب قصر سرپوشیده به این محل منتقل‌ شده‌اند. به نوشته برخی از مورخان، این عمارت در اواخر دوران صفوی دچار آتش‌سوزی مهیبی شد و قسمت‌هایی از آن در آتش سوخت.

ساختمان کاخ

ایوان کاخ چهلستون مرکب از دو بخش است؛ یک بخش که بر ۱۸ ستون چوبی و رفیع استوار است و چهارستون وسط که روی چهار شیر سنگی قرار دارند. در گذشته از دهان این چهار شیر آب فواره می‌کرد و به حوض مرمری تالار می‌ریخت.

قسمت دیگر که کمی مرتفع‌تر است، سردر ورودی تالار را تشکیل می‌دهد و در بعضی منابع آن را تالار آیینه نامیده‌اند. این قسمت بر دو ستون قرار دارد و سراسر آن مزین به آیینه‌کاری وسیع و پرکاری است که در آن آیینه‌های ریز و خوش‌نقش به‌صورت معرق در کنار آیینه‌های قدی و خشتی به‌ کار رفته‌اند. سقف تالار از قاب‌های چوبی و به اشکال مختلف هندسی ساخته‌ شده‌اند. تصویر قرینه حوض مرمرین وسط ایوان در تزیینات سقف مشاهده می‌شود. این قرینه‌سازی شباهت بسیاری با ایوان عالی‌ قاپو دارد.

به‌ طور کلی در عمارت تاریخی چهلستون نقوش ترکیبی دیوارها و سقف تالار که در قالب‌های زیبای لچک و ترنج قرارگرفته‌اند و خطوط اصلی تقسیمات بنا که ترکیب زیبایی از نقاشی و کاشی‌کاری و سایر تزیینات متعدد و متنوع هستند، این اثر را به‌صورت یکی از بهترین نمونه‌های معماری دوران صفویه تبدیل کرده است.

در حال حاضر، عمارت چهلستون به‌صورت باغ‌موزه‌ای فعالیت دارد که سالن مرکزی آن محل نمایش برخی از آثار هنری دوره‌های مختلف ایران است.

تالار مرکزی کاخ که به مهمانان خارجی و شخصیت‌های کشورهای دیگر اختصاص داشت، حاوی نقاشی‌هایی است که وقایع تاریخی دوره‌های مختلف را بیان می‌کنند. این سالن باشکوه بر گنبدی منقوش استوار است و با لچکی‌های رنگارنگ و طرح‌های طلایی و شفاف، از شاهکارهای هنری آن عصر محسوب می‌شود.

کجارو