مسجد جامع سلیمانیه استانبول؛ جلوه‌ای از عبادت، دانش و هنر در قلب تاریخ عثمانی

 مسجد جامع سلیمانیه در استانبول از زمان تاسیس در سال ۱۵۵۷ تاکنون، همواره یکی از برجسته‌ترین مراکز عبادی، علم، هنر و تمدن در ترکیه بوده است. این مسجد عظیم و مجموعه اطراف آن، نمونه‌ای بی‌بدیل از معماری عثمانی است که با وجود زلزله‌ها و آتش‌سوزی‌های متعدد در طول قرن‌ها، اصالت و زیبایی خود را حفظ کرده است.

با آغاز دوران جمهوری ترکیه در سال ۱۹۲۳، این بنا چندین‌بار مرمت شد و در آخرین بازسازی خود در دهه دوم قرن بیست‌ویکم، شکوه گذشته‌اش را بازیافت. امروز، مسجد جامع سلیمانیه در فهرست میراث جهانی یونسکو جای دارد و همچنان مقصدی محبوب برای زائران، پژوهشگران و گردشگران است.

«ابراهیم آق‌قورت»، نویسنده و مورخ ترک، می گوید که ساخت مسجد جامع و مجموعه سلیمانیه به‌دست معمار سنان و به فرمان سلطان سلیمان قانونی انجام شد.

او می‌گوید: سلیمانیه تنها یک مسجد نیست، بلکه خلاصه‌ای از ۲۵۰ سال تجربه و دانش معماری عثمانی است؛ جلوه‌ای از هنر، ایمان و سیاست در دوران طلایی این امپراتوری.

این مجموعه، افزون بر مسجد، شامل چهار مدرسه دینی، حمام سنتی، بیمارستان و دارالاطعام است که در زمان خود نقشی مهم در زندگی روزمره مردم داشت و همچنان به‌عنوان یکی از مراکز اجتماعی استانبول شناخته می‌شود.

آق‌قورت با اشاره به نبوغ سنان می‌گوید: او در دوران سلطان سلیم اول با معماری ایران و مصر آشنا شد و در دوره سلطان سلیمان، سبک‌های غربی را تا وین شناخت. حاصل این تلفیق شرق و غرب، سبک ویژه‌ای بود که در سلیمانیه به اوج رسید.

موقعیت مسجد نیز معنادار است؛ سلیمانیه در امتداد مسجد ایاصوفیه ساخته شده و گویی گفت‌وگویی میان دو میراث بزرگ معماری برپا کرده است. سنان برای تأکید بر پیوند شخصی خود با اثر، خانه‌اش را در کنار مسجد بنا کرد.

به گفته این مورخ، حتی در زمان ساخت مسجد در سال ۱۵۵۳، سفرای ونیز برای بازدید از روند ساخت دعوت شدند تا عظمت معماری عثمانی را از نزدیک ببینند.

«اولیا چلبی»، سیاح نامدار عثمانی، نیز نوشته است که باغ مسجد سلیمانیه در گذشته و امروز، مکانی محبوب برای گردش و آرامش مردم استانبول بوده است.

سلیمانیه نه‌تنها برای عبادت‌کنندگان، بلکه برای هر بازدیدکننده‌ای یادآور تاریخ، زیبایی و هویت فرهنگی است. با وجود گذر قرن‌ها، هنوز صدای ایمان، علم و هنر در گنبدهای بلندش طنین‌انداز است — گویی روح سلطان سلیمان و نبوغ سنان همچنان در آن زنده است.

شبستان