«مسجد جامع تلمسان» در شهر مروارید مغرب عربی
«مسجد جامع تلمسان» از مهم ترین نمونه های باقی مانده از معماری دوره مرابطیان در الجزایر و یکی از سه مسجد ساخته شده در این دوره است که هنوز در شهر زیبای تلمسان در الجزایر خودنمایی می کند.
شهر تلمسان در ۶۰۰ کیلومتری غرب الجزیره پایتخت الجزایر قرار دارد. این شهر از مهم ترین شهرهای این کشور به شمار می آید، زیرا بناهای بسیار قدیمی و زیبایی را در دل خود جای داده است.
«مسجد جامع تلمسان»، سومین مسجد قدیمی ساخته شده در دوره مرابطیان و چهارمین مسجد قدیمی در الجزایر به شمار می آید که به مسجد «عتیق» نیز شهرت دارد. این مسجد در مرکز این شهر زیبا قرار دارد . تاریخ نگاران شهر تلمسان را «مروارید مغرب عربی» می نامند، زیرا این شهر مزین به بناهای تاریخی و مساجد قدیمی و مدرن است.
این مسجد از مهم ترین و زیباترین نمونه های باقی مانده از معماری دوره مرابطیان در الجزایر است که سال ۵۳۰ هجری مطابق با ۱۱۳۶ میلادی به دست «یوسف بن تاشفین» نخستین خلیفه حکومت مرابطیان ساخته شد، سپس فرزندش «علی بن یوسف تاشفین» این مسجد را بازسازی کرد و آن را توسعه داد.
مسجد جامع تلمسان از سنگ، آجر و گچ ساخته شد. معماران این مسجد را با سنگ مرمر، گچ، سرامیک و چوب تزیین کردند.
طول این مسجد به ۶۰.۴۵ متر و عرض آن به ۳۰.۴۹ متر می رسد. اما حیاط آن به طول ۲۷ متر و عرض ۱۵ متر است. این مسجد هشت در و یک سالن نماز بزرگ دارد.
سالن نماز این مسجد به شکل مستطیل است و ۷۲ طاقچه و ۱۹ رواق دارد. اما سقف سالن نماز از چوب پرنقش و نگار ساخته شده است و با سقف دیگری از آجر پوشیده شده است.
محراب این مسجد چند ضلعی است که از لحاظ ظاهری مشابه محراب مسجد جامع کوردوبا در اسپانیاست. طاق بالای این محراب روی دو ستون قرار دارد و در بالای آن یک گنبد کوچک و پنج کتیبه مستطیلی است.
در کنار محراب فضایی وجود دارد که با کاشی تزیین شده است و طاق بالای آن به شکل گنبد طراحی شده است. معماران دوره مرابطیان برای ساخت این طاق از گنبدهای مساجد قیروان در تونس و الازهر در قاهره و کوردوبا در اسپانیا الهام گرفتند.
در وسط سقف سالن نماز این مسچد یک لوستر آویزان است که ۳۶۰ چراغ دارد که به زیبایی این مسجد افزوده است.
این مسجد جامع در تلمسان در دوره مرابطیان بدون گلدسته ساخته شد و به مدت یک قرن به همین شکل بود. اما پس از روی کارآمدن سلسله «بنو زیان» در شهر تلمسان، گلدسته این مسجد در سال ۱۲۳۶ میلادی به دست سلطان «یغمراس بن زیان» بنیانگذار سلسه بنو زیان ساخته شد.
طول این گلدسته به ۳۵ متر می رسد. این گلدسته از طولانی ترین گلدسته هایی به شمار می آید که در دوره بنو زیان در الجزایر ساخته شد. این گلدسته ۱۳۰ پله دارد که عرض هرکدام از آنها به ۰.۹۵ متر می رسد. گلدسته این مسجد به گلدسته های مسجد «الکتیبه» و مسجد «حسان» در شهرهای مراکش و رباط شباهت دارد.
منبع:شبستان
درباره نویسنده
نویسنده