مساجد تاریخی ایران در قاب یونسکو؛ هویت یک ملت در مسیر ماندگاری

 دل شهرهای کهن ایران، مساجد تاریخی همچون نگین‌هایی درخشان بر پیشانی فرهنگ و تمدن این سرزمین می‌درخشند. بناهایی که گنجینه‌ای از هنر، معماری و هویت اسلامی-ایرانی هستند. از کاشی‌های رنگین و مناره‌های باشکوه گرفته تا محراب‌های گچ‌بری‌شده و کتیبه‌های خوشنویسی، هر گوشه از این مساجد، روایت‌گر قرن‌ها هنر و تاریخ است.

شیراز، با مساجد بی‌بدیلی همچون مسجد نصیرالملک، مسجد وکیل و مسجد جامع عتیق، یکی از خاستگاه‌های اصلی معماری مذهبی ایران به شمار می‌رود. اکنون، تلاش برای ثبت جهانی این بناهای ارزشمند، گامی بزرگ در جهت حفاظت از میراث کهن و معرفی آن‌ها به جهانیان است. نشست تخصصی بررسی پرونده ثبت جهانی مساجد تاریخی ایران در شیراز، فرصتی بود تا کارشناسان و مسئولان میراث فرهنگی، با بررسی دقیق و ارائه مدارک مستند، زمینه را برای ورود این شاهکارهای معماری به فهرست میراث جهانی یونسکو فراهم کنند.

این نشست، اقدامی در راستای حفظ هویت تاریخی ایران بود که می‌تواند افق‌های تازه‌ای را برای توسعه گردشگری فرهنگی و مذهبی در کشور بگشاید. مساجد تاریخی ایران، فراتر از عبادتگاه‌هایی باشکوه، نقش‌آفرینانی در عرصه هنر، تاریخ و معنویت هستند و ثبت جهانی آن‌ها، گامی مهم در مسیر پاسداشت این گنجینه‌های بی‌همتا خواهد بود.

بررسی پرونده‌های مساجد تاریخی؛ ایران در مسیر ثبت جهانی

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان فارس، در حاشیه این نشست اظهار کرد که پرونده‌های مساجد تاریخی ۲۶ کشور برای ثبت در فهرست میراث جهانی در این نشست مورد بررسی دقیق کارشناسی قرار می‌گیرد. این رویداد، فرصتی مهم برای معرفی و ثبت مساجد تاریخی ایران در عرصه جهانی است، چراکه مساجد ایرانی به‌عنوان نمادهای بی‌بدیل معماری اسلامی، همواره جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ جهانی داشته‌اند.

پرونده‌های مساجد تاریخی ۲۶ کشور برای ثبت در فهرست میراث جهانی در این نشست مورد بررسی دقیق کارشناسی قرار می‌گیرد.

محمد ثابت اقلیدی، افزود: «از استان فارس نیز پرونده هشت مسجد تاریخی شامل مسجد مشیر، مسجد وکیل، مسجد نصیرالملک، مسجد جامع عتیق، مسجد نی‌ریز، مسجد داراب، مسجد سنگی داراب و مسجد نو جهت بررسی به این شورا ارائه شده است.» این مساجد از نمونه‌های برجسته معماری اسلامی در ایران به شمار می‌روند و ثبت جهانی آن‌ها می‌تواند زمینه‌ساز توسعه گردشگری مذهبی و تاریخی در کشور شود.

اهمیت ثبت جهانی مساجد ایرانی

مدیرکل میراث فرهنگی فارس با اشاره به جایگاه ویژه مساجد در فرهنگ و هویت ایرانی، گفت: «با توجه به اهمیت ثبت مساجد ایرانی از بعد ملی و مذهبی، نشست‌های تخصصی و مشورتی با حضور کارشناسان، برخی مدیران کل استان‌ها، معاونین میراث فرهنگی و مقامات وزارت متبوع در قالب پنل‌های تخصصی برگزار شده است.»

این نشست‌ها فرصتی برای بررسی دقیق شرایط و مدارک مربوط به هر مسجد است تا در نهایت، آثار واجد شرایط برای ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو انتخاب شوند. ثبت جهانی یک اثر تاریخی، به معرفی بهتر آن در سطح بین‌المللی کمک می‌کند و امکان بهره‌مندی از حمایت‌های بین‌المللی برای مرمت و حفاظت آن را نیز فراهم می‌سازد.

مسجد؛ عنصر هویتی ملی و مذهبی

ثابت اقلیدی مسجد را یک عنصر ارزشمند ملی و مذهبی دانست و تأکید کرد: «مساجد جایگاه ویژه‌ای در سطح ملی و بین‌المللی دارند و معرف فرهنگ، هویت و مذهب یک ملت هستند.» مساجد تاریخی ایران، صرفاً یک عبادتگاه نیستند، بلکه روایت‌گر تاریخ، هنر، فرهنگ و اندیشه ایرانی-اسلامی‌اند.

معماری شگفت‌انگیز، تزئینات هنری کم‌نظیر، خوشنویسی‌های بی‌بدیل و کاشی‌کاری‌های منحصربه‌فرد، این بناها را به گنجینه‌ای بی‌همتا تبدیل کرده است که شایستگی ثبت در فهرست آثار جهانی را دارند.

معماری شگفت‌انگیز، تزئینات هنری کم‌نظیر، خوشنویسی‌های بی‌بدیل و کاشی‌کاری‌های منحصربه‌فرد، این بناها را به گنجینه‌ای بی‌همتا تبدیل کرده است که شایستگی ثبت در فهرست آثار جهانی را دارند.

شیراز، خواستگاه معماری ایرانی-اسلامی

مدیرکل میراث فرهنگی فارس همچنین، شیراز و استان فارس را یکی از خاستگاه‌های اصلی معماری ایرانی-اسلامی دانست و گفت: «شیراز و فارس دارای مساجد تاریخی ارزشمندی هستند که می‌توانند در فهرست آثار تاریخی جهانی قرار گیرند.»

وجود بناهایی همچون مسجد وکیل با معماری باشکوه، مسجد نصیرالملک با شیشه‌های رنگین و مسجد جامع عتیق با قدمتی کهن، شیراز را به یکی از مراکز مهم معماری مذهبی ایران تبدیل کرده است. ثبت این مساجد در فهرست میراث جهانی، علاوه بر حفظ و معرفی بهتر این بناها، گردشگری مذهبی را در شیراز و فارس رونق خواهد بخشید.

ثبت جهانی؛ فرصتی برای حفاظت و معرفی بهتر مساجد تاریخی

ثبت جهانی مساجد تاریخی، اقدامی فراتر از یک عنوان و اعتبار بین‌المللی است. این فرآیند می‌تواند زمینه‌ساز حفاظت بهتر، توسعه گردشگری پایدار و جذب سرمایه‌گذاری‌های جهانی در حوزه میراث فرهنگی باشد. از سوی دیگر، معرفی این آثار به جهان، می‌تواند تصویری روشن‌تر از هویت فرهنگی و اسلامی ایران ارائه دهد.

با توجه به تلاش‌هایی که در این نشست برای بررسی و ارائه پرونده‌های مساجد تاریخی ایران انجام می‌شود، انتظار می‌رود که در آینده‌ای نزدیک، تعدادی از این بناهای فاخر به فهرست میراث جهانی یونسکو افزوده شوند. اقدامی که علاوه بر ارتقای جایگاه فرهنگی ایران، نقش مهمی در توسعه گردشگری تاریخی و مذهبی کشور ایفا خواهد کرد.