ماجرای «ساختمان جیپ» در تهران

وارطان هوانسیان معمار ارمنی‌تبار اهل ایران که از مدافعان سرسخت معماری مدرن در ایران بود که در طول فعالیت‌های خود، ساختمان‌های بسیاری را در کوچه و خیابان‌های تهران به جای گذاشته است مانند؛ کاخ سعدآباد و مهمان‌خانه دربند، مهمان‌خانه راه‌آهن، سینما سپیده و ساختمان مرکزی بانک سپه که همچنان پابرجا مانده‌‌اند.

یکی از این معماری‌های زیبای پایتخت، ساختمانی است با نام «جیپ» که در محلات جنوبی تهران است و معماری آن از سبک معماری مدرن پاریس الهام گرفته شده است.

در گذشته وارطان هوانسیان به سفارش کمپانی شورولت، ساختمانی در نبش خیابان اکباتان با معماری خاص و مدرن طراحی کرد.

ساختمان «جیپ» بین سال‌های ۱۳۲۳ تا ۱۳۲۵ هجری شمسی طراحی و ساخته شد درست در زمانی که خیابان سعدی و بخش‌هایی از خیابان اکباتان به نمایندگی‌ها و فروشگاه‌های بزرگ اتومبیل اختصاص داشت.

فرم «مدور» و «عمودی» و خاص بودن ساختمان جیپ نسبت به ساختمان‌های همجوار بیش از هر چیز دیگری چشم‌ها را به خود جلب می‌کند.

براساس گفته معماران قدیمی، فرم مدور و عمودی گوشه ساختمان به نوعی یادآور طرح میهمان‌خانه فردوسی و حجم عمودی نبش آن است. این بنا که در نبش شرقی یک معبر باریک واقع شده با حجمی کشیده، بخشی از بدنه خیابان اکباتان و کوچه غربی آن را شکل داده و حیاط آن نیز در سمت شمالی مجموعه قرار گرفته است.

ساختمان جیپ دارای ۵/ ۴ طبقه است که بر روی زیرزمین ساخته شده است، سقف این بنا شیروانی، سازه آن بتنی و پوشش سقف‌ها نیز طاق ضربی است.

وارطان ورودی اصلی بنا را در قسمت جنوبی ساختمان طراحی کرده است و سه ورودی دیگر نیز در سمت جنوب و غرب نیز برای جیپ پیش‌بینی کرد.

وارطان برای این ساختمان دو راه پله هم در نظر گرفته است که هر دو به تمامی طبقات راه دارد. این پله‌ها به‌صورت حجم‌های پیش آمده با پنجره‌های سراسری در نمای شمالی قرار دارند.

پله اصلی دسترسی طبقات و آسانسوری که بعدها اضافه شده، روی محور اصلی ورودی قرار دارد. به علاوه، سه رشته پلکان مستقر در نقاط مختلف، ارتباط طبقه همکف، نیم طبقه روی آن و طبقه اول را فراهم می‌کند.

تهران پرس