طراحی فضای سبز با باغ قرآنی و باغ اسلامی در بریتانیا

خانم «اما کلارک» نوه دختری هربرت هنری از نخست وزیران اسبق انگلستان که در سالهای گذشته مسلمان شده، به عنوان طرّاحِ فضای سبز با باغ قرآنی و باغ اسلامی در بریتانیا شناخته شده است.

کمتر طراحانی هستند که در طراحی و معماری باغ به سبک اسلامی کار کنند، اما خانم کلارک یکی از معمارانی هست که به صورت اختصاصی در طراحی اسلامی باغ فعالیت می‏ کند.

روزنامۀ ساندی تایمز نوشته است: «اماکلارک» باغی را با تفاوت‌های بسیار ظریف و پیچیدۀ سبک اسلامی در قصر «پرنس چارلز» (ولیعهد سابق و پادشاه کنونی بریتانیا)، واقع در منطقه «گلاسترشر» طراحی کرده است. او این باغ را «باغ فرش» نامید و همچنین پارک‌هایی از این قبیل را در اطراف پارکینگ ‏های بسیاری از مساجد طراحی کرد.

او در طراحی باغ از مفاهیم باغداری در آموزه‌های اسلامی خارج نمی‏ شود (همیشه از آن الگو برداری می‏ کند) بنابراین جای تعجب نیست که او در طراحی‌هایش به قرآن کریم مراجعه می ‏کند و مفاهیم بسیار زیادی را که در قرآن شرح داده شده است را به تصویر می‏ کشاند.

کتاب هنر باغداری اسلامی از، اما کلارک

او کتابی در مورد مفهوم باغداری اسلامی تحت عنوان هنر باغداری اسلامی [۴]نوشته است.

در این کتاب، به این موضوع که قرآن کریم تنها برای آموزش مسائل مذهبی به مسلمانان نیست بلکه علوم بسیار گسترده‏ای را در بر می‏گیرد می‏پردازد و اتفاقا یکی از همین آموزش‏ها چگونگی طراحی یک باغ است.

رساله او در نماد باغ اسلامی «Underneath Which rivers Flow» نام دارد، یعنی باغ‏هایی که از زیر آن نهر‌ها جاری هستند. این عنوان همان معنای عبارت قرآنی «جنات تجری من تحتها الانهار» در وصف بهشت است که در سال۱۹۹۶ منتشر شد.

طبق گفتۀ خانم «کلارک» اسلام به ما یاد می‏ دهد که تمام باغ و پارک‏های جهان باید بر اساس مفاهیم باغ‏های بهشتی باشند که در قرآن کریم به تصویر کشیده شده است.

کلارک بعد از مطالعات مختلف به این واقعیت مهم پی برد که ساخت باغ و پارک در حکومت‌های اسلامی که به وسیلۀ معماران مسلمان گسترش پیدا کرده محیط‌هایی بسیار دوستانه و راه حلی برای مقابله با افزایش درجه حرارت جهانی است.

او در نتیجۀ این یافته‌هایش بعد‌ها توانست مفاهیم خاصی را در باغداری انگلیسی کشف و به ثبت برساند.

بعد‌ها طرح‏ های او در بارۀ باغداری اسلامی مورد توجه و درخواست بسیاری از کشور‌های دیگر قرار گرفت؛ و از آن زمان به طور گسترده ‏ای به عنوان معمار متخصص در باغداری اسلامی شناخته شد.

درختان قرانی موجود در طراحی خانم کلارک

طبق نظریات «اما کلارک» در قرآن کریم چهار نوع از درختان میوه به نام‌های خرما، انجیر، زیتون و انار وجود دارند که بار‌ها به آن‌ها اشاره شده است.  (البته خانم، اما کلارک از شش درخت قرآنی، چهار درخت را به عنوان درختان قرآنی یاد کرده و از انگور و سدر نام نبرده است.) کلارک درختان میوه، بادام، گیلاس، سیب، گلابی یا درختان آلو را هم برای باغ قرآنی توصیه می‏ کند وی با توجه به آب و هوای هر منطقه کاشت درختان خاص آن منطقه را توصیه می‏ کند؛ بنابراین کاشت هر درخت میوه‌ای باید با آب و هوای آن منطقه سازگاری داشته باشد.

خانم کلارک در باغی که در محل خصوصی اقامت پرنس چارلز ( در آن زمان و پادشاه چارلز کنونی) درگلاسترشر ساخته شد، سه مورد از چهار نوع درختانی خرما، انجیر، زیتون و انار که در قرآن ذکر شده استفاده کرده است.

او همچنین در کتابش توضیح داده است که پارک در مفاهیم اسلامی، باغی است که از عنصر اساسی آب برخوردار باشد، به طوری که امکان وضو و غسل و شست‏ و شو را به مردم بدهد. [۶]آیا عجیب نیست؟! که در اقامت‏گاه «پرنس چارلز» باغ قرآنی با درختان قرآنی؛ انجیر، و انار، و زیتون وجود داشته‏باشد، اما در ایران اسلامی باغ اسلامی و یا باغ قرآنی مفهومی ناآشنا باشد و به گوش کسی نخورده باشد؟

صداوسیما