شکوه معماری اصیل ایرانی در خانه‌های تاریخی لرستان
اقتدار و شکوه معماری زیبای ایرانی را می‌توان در خانه‌های تاریخی این سرزمین کهن دید، خانه‌های با صلابتی که بخشی از هویت تاریخی و فرهنگی شکل می‌دهند و از حیث فرهنگی و معماری بسیار حائز اهمیت‌اند.
شکوه و زیبایی خیره کننده خانه‌های قدیمی و سنتی هر ساله در فصل بهار، گردشگران بسیاری را به سوی خود فرا می‌خوانند و در این میان خانه‌های تاریخی لرستان نیز با معماری زیبای ایرانی جای دنجی برای گردشگران و تاریخ دوستانی‌اند که می‌خواهند ساعتی از وقت خود را در آرامش دلپذیر این خانه‌ها بگذارنند.
در استان لرستان این سرزمین باستانی که پیشینه سکونت در آن به ۴۰ هزار سال پیش می‌رسد، خانه‌های قدیمی زیبایی وجود دارد که هنر و تاریخ در آنها به خوبی تجلی یافته است. در شهر خرم‌آباد نیز چندین خانه کهن و تاریخی وجود دارد که گردشگران می‌توانند در دل شهر و بافت قدیمی آن به تماشای آنها بنشینند.
خانه آخوند أبو
یکی از خانه‌های تاریخی خرم‌آباد «خانه قاضی» یا «آخوند أبو» است که در بافت قدیم شهر خرم‌آباد قرار دارد؛ این خانه قدیمی در محله درب باباطاهر و گذر معروف آن کوچه باباطاهر واقع شده است.
قدمت خانه تاریخی آخوند أبو به اواخر دوره قاجار و اوایل پهلوی اول برمی‌گردد و به شیخ ابوطالب قاضی به آخوند ابوطالب (آخوند ابو) تعلق داشته است.
خانه قاضی ۷۳۰ متر مربع مساحت دارد و در دو جبهه مسکونی شمالی و جنوبی احداث شده است و جبهه شمالی آن که جبهه اصلی بناست در دو طبقه ساخته شده و فضاهای اصلی خانه در این قسمت قرار دارند.
جبهه جنوبی این خانه نیز از چند اتاق، مطبخ، راهرو، سردر تشکیل شده است، این قسمت از خانه در یک طبقه کوتاه‌تر از جبهه اصلی بنا شده که سبب تابش نور خورشید در زمستان به میانسرا (حوش یا قلا) و جبهه جنوبی می‌شود.
خانه تاریخی آخوند ابو که در جبهه غربی قلعه فلک الافلاک و در ۱۲ برجی پایین‌تر از سازمان نظام‌مهندسی، انتهای بن‌بست قاضی قرار دارد با شماره ۲۴۳۲ ثبت ملی شده است.
نمای خانه از آجر بنا شده و تزیینات آجری بیشتر به‌صورت خفته‌و راسته ساده و خفته و راسته برجسته است و در رخ‌بام بنا از آرایه‌های اجری مرسوم به زبان‌گنجشکی و در سقف فضاهای طبقه همکف از تزئینات خفته‌وراسته استفاده‌شده است.
خانه چاغروند
خانه «چاغروند» یا «پورابوالقاسمی» که قدمت آن به دوره قاجار برمی‌گردد در جنوب غربی قلعه فلک الافلاک جنب بنای تاریخی باباطاهر واقع شده است.
این خانه قدیمی که ۲۱۹ متر مربع مساحت دارد با شماره ۱۱۶۸۱ به ثبت رسیده است و به عنوان خانه صنایع دستی از آن بهره گرفته می‌شود.
خانه «چاغروند» یا «پورابوالقاسمی» به شخصی به نام کربلایی کریم چاغروند از خاندان معروف چاغروندهای خرم‌آباد تعلق داشته است بیش از ۷۰ سال پیش توسط شخصی به نام پورابوالقاسمی خریداری می‌شود؛ این خانه تاریخی در محله باباطاهر و در مجاورت ضلع جنوبی آرامگاهی به همین نام و روی مسیر عبور قدیمی‌ترین نهر آب‌رسانی شهر مرسوم به گرداب (گرداو) قرار دارد.
اتاق‌هایی که در جبهه شرقی این خانه قرار دارند در دوره قاجار بنا شده‌اند و جبهه اصلی خانه در غرب آن واقع شده مربوط به دوران پهلوی اول اس؛ سردر و دالان ورودی و اتاق دو دری فضاهای فضاهای جبهه اصلی خانه را در طبقه همکف تشکیل می‌دهند و طبقه اول این بخش نیز به صورت دو اتاق دو دری به‌هم‌پیوسته است.
در مجاورت ضلع جنوبی خانه خانه «چاغروند»، اعیانی بزرگی متعلق به معین‌السلطنه چاغروند حاکم وقت لرستان در اوایل پهلوی وجود داشته که امروزه اثری از آن وجود ندارد.
خانه کشفی
یکی دیگر از بناهای قدیمی و زیبای شهر خرم‌آباد که از دوره قاجار به جای مانده است، «خانه کشفی» است کهدر محله حکیم‌آباد و در کوچه‌ای به نام کشفی در سراشیبی معروف به کوچه کشفی و بناری آقا محمود قرارگرفته است.
خانه کشفی که ۱۹۲ متر مساحت و ۱۰۸ متر مربع زیر بنا دارد متعلق به سید محمود کشفی بوده است؛ این خانه تاریخی نیز در دو طبقه احداث شده است.
خانه کشفی از شمال و شرق به خانه‌های موجود در بافت قدیم محله از دو جهت دیگر متصل به گذر و ورودی بنا نیز در جبهه جنوبی بنا شده است. نمای این خانه ترکیبی است به طوری که از آرایه‌های آجری (خفته‌وراسته) و (زبان‌گنجشکی) که در ترکیب با پنجره‌های چوبی و ارسی، نقوش و شیشه‌های رنگی نمای زیبا و منحصربه‌فردی را ایجاد کرده است.
در روزگاران قدیم که این خانه بنا شده پنجره‌های آن مشرف به باغات جنوب شهر خرم‌آباد، کوه‌های روبه‌روی آن و قلعه تاریخی فلک الافلاک بوده است.
حمام گپ
از دیگر بناهای تاریخی که همواره گردشگران بسیاری را به سوی خود جذب می‌کند، «حمام گپ» است که در دوره صفویه و در شهر خرم‌آباد بنا شده است.
این بنای تاریخی در میدان گپ و در مجاورت خیابان حافظ قرار دارد و با شماره ۲۳۵۷ ثبت ملی شده است. تزئینات و گچ‌بری های زیبای یاین بنا نگاه هر ببینده ای را به خود جذب می‌کند.
بخش اصلی این بنا بر روی چهارستون سنگی قرار گرفته است و به وسیله چند پله ارتباطی از خیابان مجاور (خیابان حافظ) به سربینه مرتبط می‌گردد که در حدود سه متر از سطح خیابان پائین‌تر است.
حمام گپ که ۷۰۹ متر مربع مساحت دارد، در بخش شمال شرقی ورودی جایی بین حمام گرم و حمام سرد فضایی وجود دارد که در زمان قدم دلاک‌ها و نظافت چی‌ها در آنجا می‌مانند. حمام در گذشته دو حوض برای شنا داشته است.
بخش اصلی حمام در قسمت مرکزی بنا قرار دارد و این قسمت بر روی چهار ستون سنگی بنا شده و در چهار رختکن ساخته شده است. از لحاظ تزئینات معماری گچ بری‌های ساده‌ای را در زیر گنبد حمام وجود دارد.
حمام گپ مدت زیادی متروک مانده بود که پس از مرمت آن توسط بخش خصوصی دوباره رونق گرفت و در ابتدای سال ۹۵ بود این که این مجموعه ی تاریخی، فرهنگی و پذیرایی بعد از شش ماه مرمت افتتاح شد تا گردشگران بتوانند از این بنای تاریخی دیدن کنند.ا
سفیر افلاک
درباره نویسنده
نویسنده