راهکارهای احیای بافت تاریخی اصفهان چیست؟

احیای بافت‌های تاریخی و واجد ارزش شهر از مهم‌ترین دغدغه‌های مدیران و برنامه‌ریزان به خصوص در شهرهایی با پیشینه تاریخی است؛ احیای این بافت‌ها از چند دهه پیش جز برنامه‌های مدیران شهرهای مختلف و مدیریت کلان کشور بوده، اما تاکنون موفقیت چشمگیری در این زمینه حاصل نشده است و هنوز هم موانع و مشکلات بسیاری در این زمینه وجود دارد.

اصفهان، شهری با تاریخی کهن است که جهان آن را به نام بافت‌های تاریخی و قدیمی‌اش می‌شناسد، از این رو حفظ این بافت‌ها اهمیت زیادی دارد و اقداماتی به منظور احیا، نوسازی و بهسازی بافت‌های تاریخی شهر اصفهان انجام شده است.

با وجود در نظر داشتن طرح‌ها و برنامه‌های مختلف، بافت‌های تاریخی شهر هنوز به آن پویایی و سرزندگی نرسیده و درصد زیادی از پهنه‌های واجد ارزش تاریخی اصفهان در معرض تهدید و بعضاً تخریب است.

مدیریت شهری جدید با در نظر داشتن راهکارها و برنامه‌هایی تلاش دارد موانع موجود بر سر راه احیا بافت‌های تاریخی را بردارد و فرآیند نوسازی این بافت‌ها را با همکاری و همراهی همه نهادها و ارگان‌ها بهبود ببخشد؛ در این ارتباط گفت‌وگویی با «رسول میرباقری، رئیس کمیسیون عمران، معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر اصفهان»، انجام داده‌ایم که مشروح آن در ادامه می‌خوانید:

عوامل کند شدن فرآیند احیا و نوسازی و بهسازی بافت تاریخی چیست؟

پویایی بافت تاریخی با محوریت استاندار ممکن است، البته این مهم بسیج همه ارگان‌ها را می‌طلبد و برای این منظور نباید صرفاً ضابطه‌ای عمل شود؛ هر چند متولی اصلی بافت تاریخی میراث فرهنگی است، اما شهرداری نیز در حوزه شهرسازی باید کمک کند.

بسیاری از راهکارهای احیا و نوسازی بافت تاریخی قابل انعطاف است، اما اگر با عزم جدی به این موضوع ورود نکنیم به نتیجه مطلوب دست پیدا نخواهیم کرد؛ متأسفانه علی‌رغم تلاش‌ها و اقدامات زیادی که در بافت تاریخی شهر انجام شده است، کارها گسسته بوده و به همین دلیل شاید کمتر به چشم آید؛ به طور مثال در محلات مختلف هر بار اقداماتی انجام شده، اما تداوم پیدا نکرده است.

البته پراکندگی بافت تاریخی شهر نیز نکته قابل توجه دیگر است، سرمایه‌های تاریخی اصفهان عمدتاً در مناطق یک و سه شهرداری واقع شده، هر چند در مناطق دیگر شهر از جمله پنج، شش و ۹ نیز این پهنه‌ها وجود دارد.

مساحت بافت تاریخی شهر چقدر است و چند درصد جمعیت اصفهان در این بافت‌ها زندگی می‌کنند؟

به طور کلی دو نوع بافت فرسوده شامل بافت فرسوده تاریخی و بافت فرسوده غیر تاریخی در اصفهان داریم که احیای هر کدام روش‌ها و دستور العمل‌های خاص خود را می‌طلبد.

۴۴ پهنه بافت ناکارآمد و فرسوده تاریخی به وسعت ۵۰۱ هکتار در اصفهان وجود دارد و علاوه بر آن ۴۱ پهنه یا ۴۳۱ هکتار نیز بافت ناکارآمد میانی در شهر اصفهان است.

حدود ۲۱ درصد جمعیت شهر اصفهان در بافت ناکارآمد تاریخی و ۱۸ درصد نیز در بافت ناکارآمد میانی زندگی می‌کنند، بنابراین می‌توان گفت تقریباً ۴۰ درصد از جمعیت شهر اصفهان در بافت فرسوده ساکن هستند.

بافت ناکارآمد فرسوده تاریخی اصفهان ۱۱۰ هزار نفر جمعیت دارد و ۳۴۹ هزار نفر از جمعیت شهر نیز در بافت فرسوده غیر تاریخی هستند.

بسته‌های تشویقی شهرداری چقدر به فرآیند احیا و نوسازی این بافت‌ها کمک کرده است؟

اگر این بسته‌ها مؤثر بود، در حال حاضر بخش زیادی از بافت‌های ناکارآمد احیا شده بود؛ شواهد نشان می‌دهد این بسته‌ها جذابیت چندانی برای مردم نداشته زیرا آنها به این موضوع توجه می‌کنند که آیا احیا و ساخت خانه در این بافت‌ها، ارزش افزوده‌ای به همراه دارد یا خیر؛ به طور مثال شهرداری در بافت فرسوده ۵۰ درصد برای صدور پروانه ساختمانی تخفیف می‌دهد که جذابیتی برای مردم ندارد و باید این درصد بالاتر برود.

نمی‌توان همه قانون‌هایی که در شهر اجرا می‌شود را در بافت فرسوده نیز اجرا کرد؛ ضوابط را باید تغییر داد و بسته‌های تشویقی را به گونه‌ای که جذابیت لازم برای ساکنان این بافت‌ها داشته باشد، اجرا کرد تا مردم برای سرمایه‌گذاری و احیای بافت تشویق شوند.

متأسفانه سطح زیادی از بافت‌های تاریخی شهر تبدیل به انبار و مخروبه شده و بافتی که از نظر اقتصادی، فرهنگی و موارد دیگر می‌توانسته ارزش افزوده داشته باشد، تبدیل به تهدید و محلی برای معتادان و بروز سایر آسیب‌های اجتماعی شده است.

مدیریت شهری ششم برای نوسازی و احیای این بافت‌ها چه برنامه‌ای دارد؟

کمیسیون عمران و شهرسازی به طور متوسط هفته‌ای یک جلسه در شورا یا در دل بافت تاریخی برگزار کرده است، همچنین جلسات خوبی با حضور شهردار، معاون عمران استاندار و سرپرست میراث فرهنگی داشته و سعی کرده‌ایم تا مسئولان مشکلات بافت‌ها را با حضور در محل حس کنند.

قرار بر این است که این جلسات به صورت مستمر و ماهانه با محوریت معاون استاندار ادامه پیدا کند و جلسات فصلی نیز با حضور استاندار برگزار شود تا همه این موضوعات را با حضور استاندار به خط کنیم و اتفاقات خوبی را در بافت تاریخی رقم بزنیم.

پنج محور اصلی در کمیسیون عمران احصا شده است، در این راستا بر این پنج محور که یکی از آنها احیای بافت تاریخی است، تمرکز خواهیم کرد؛ البته گام‌های خوبی در سه چهار ماه اخیر برداشته شد و امیدواریم در این دوره با توجه به عزمی که شهردار و شورای اسلامی شهر دارند، شاهد اتفاقات خوبی در بافت تاریخی اصفهان باشیم‌.

ایمنا