درباره گنبد تاریخی لیشتر
این نمونه از معماری به نام گنبد پلکانی یا مضرس خوانده میشود و ویژه جنوب کشور است. نمونه های از آنرا در شوش،شوشتر،رامهرمز، دزفول، لارستان، ممسنی و همچنین کشور عراق (که جایش در گمانم نمانده است) دیده ام.در منطقه باستانی ارجان و کهگیلویه علاوه بر گنبد لیشتر، میتوان به گنبد امامزاده محمد در جزیره خارگ، گنبد امامزاده حمزه در دشت غزاله ماهشهر (در دوره صفوی جزیی از خاک زیدون کهگیلویه بوده)، امامزاده سلیمان گناوه اشاره کرد. آنگونه که دوست پژوهشگر، جناب اسماعیل غلامی گفته اند، نمونه ای از آن هم در شهر دوگنبدان (حوالی فلکه سرباز کنونی) وجود داشته که در روند توسعه شهر و به همراه کاروانسرای قدیمی دوگنبدان تخریب شده است.
اینگونه معماری برای مقابر استفاده میشود. گنبد لیشتر که قدمت آنرا از دوره سلجوقی تخمین زده اند، نشانه ای از مقبره ندارد اما در میان مردمان، منسوب است به امامزاده شاه عباس لیشتری و مشهور به گنبد عباس، از عجایب اینکه در ظاهرن در فهرست میراث ملی کشور به نام “گنبد یاسین لیشتر” ثبت شده است. نمیدانم دلیل این نامگزاری چیست اما این اولین باری نیست که میراث ملی و طبیعی منطقه لیشتر با نامهای جدید به ثبت رسیده است، قبل از آن هم آبشار طبیعی “تندرک” به نام شخصی که پیگیر ثبت آن در میراث طبیعی کشور بوده است، به نام “آبشار کیوان” ثبت شده است، حال اگر این نامگزاری هم به نام شخص ثبت شده باشد، بجاست که مورد اعتراض اهالی منطقه بویژه علاقمندان به تاریخ و فرهنگ قرار بگیرد تا نام ثبت شده این مواریث به نام حقیقی اصلاح گردد.
البته عجایب میراث فرهنگی کشور و استان کهگیلویه و بویراحمد به همین ها محدود نمیشود و بدتر آنکه در مرمت بنای سنگ و گچ به جای استفاده از مصالح اصلی و بومی که از شاخصه های معماری ست از سیمان یا دیگر مصالح جدید استفاده شده که هیچ سنخیتی با معماری اصیل و بومی ندارد که نمونه اش را در دیگر آثار باستانی استان بویژه اثر شاخص آتشکده خیرآباد میبینیم. امیدوارم که مسئولین و دلسوزان میراث فرهنگی کشور نسبت به اصلاح این رویه های ناصواب اقدام کنند.
منبع:فانوس زاگرس
درباره نویسنده
نویسنده