«خانه میرزا کوچک‌خان» قلب تاریخ سیاسی گیلان

پدر او به خاطر خوش‌خطی ملقب به میرزا بزرگ بود. او از رهبران مبارزان نهضت جنگل به شمار می‌رفت. خانه پدری میرزا کوچک دریکی از خیابان‌های قدیمی رشت به نام خیابان استادسرا قرارگرفته است. ازلحاظ موقعیت جغرافیایی، این خانه در ضلع شمالی میدان شهرداری رشت واقع است.
در این محله، افراد بزرگی مانند هوشنگ ابتهاج، محمود نامجو و مشاهیر دیگر زندگی می‌کردند.
با توجه به محدود بودن خانه‌های تاریخی رشت، وجود خانه میرزا کوچک نعمت بزرگی محسوب می‌شود که معماری تاریخی و اصیل رشت را می‌توان در آن دید.
مساحت این خانه ۳۰۰ مترمربع است و قدمتی بیش از ۲۰۰ سال دارد. در حال حاضر این خانه در اختیار شهرداری رشت است.
قدم زدن روی کف چوبی خانه و خواندن شرح اتفاقات آن دوران و تماشای وسایل و آلات منسوب به میرزا کوچک خان ویارانش در این خانه قدیمی، سفری لذت‌بخش به قلب تاریخ سیاسی گیلان محسوب می‌شود.
تاریخچه
خانه میرزا کوچک خان جنگلی رشت از معدود خانه‌های قدیمی شهر رشت بوده و از اصالت و ارزش تاریخی بسیار زیادی برخوردار است.
قدمت این خانه به بیش از ۲۰۰ سال می‌رسد. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، خانه میرزا کوچک خان جنگلی بخش مهمی از هویت سیاسی و تاریخی شهر رشت است. جدا از اصالت بالا، این خانه امروزه به‌عنوان موزه اسناد و وسایل دوران نهضت جنگل در دید عموم قرارگرفته است. خانه میرزا کوچک درواقع خانه پدری اوست.
این خانه بعد از فوت میرزا کوچک، طبق وصیت خود او فروخته شد و مالک جدید خانه در طبقه دوم سکونت داشت و طبقه اول را نیز اجاره می‌داد. اما بعد از مدتی، مالک خانه تصمیم به تخریب آن گرفت که با اعتراضات مردم رشت، شهرداری این شهر خانه را خریداری کرد و این خانه تبدیل به موزه شد.
پس‌ازآن، خانه را بازسازی کردند و به شکلی که امروزه هست تبدیل شد. البته، در این بازسازی ساختار سنتی خانه همچنان حفظ شده است.
ورودی خانه درگذشته از مسجد مستوفی بوده و زمین‌های اطراف را نیز در برداشت. این خانه مانند دیگر خانه‌های سنتی آن دوره شامل باغ و اصطبل بوده و وسعت بیشتری داشته که پس تغییرات ایجاد شده و در مالکیت و بازسازی، تنها ۳۰۰ مترمربع از آن باقی مانده است.
سبک معماری
خانه میرزا کوچک به‌صورت مستطیلی شکل و شامل دوطبقه است. در طبقه نخست این خانه ایوانی بزرگ قرار دارد که دارای چندین اتاق تودرتو است. این ایوان را می‌توان یکی از نمادهای اصلی سبک سنتی خانه‌های رشت دانست. در طبقه دوم، سالن بزرگی با همان تعداد اتاق قرار دارد.
خانه میرزا کوچک کاملاً چوبی بوده و از دو طرف راه‌پله‌هایی در آن تعبیه‌شده است. همچنین حیاط کوچکی نیز جلو خانه قرار دارد که با گل‌کاری چشم‌نواز و تندیس خود میرزا کوچک خان جلوه خاصی به آن داده و جالب است بدانید که سبک معماری این خانه با معماری خانه سمیعی‌ها که از اربابان قدیمی رشت بودند تفاوت‌های فراوانی دارد.
در حال حاضر نیز در طبقه نخست خانه سردار جنگل اسناد تاریخی شامل نامه‌ها، عکس‌ها، روزنامه‌ها، لباس‌ها و ادوات جنگی میرزا کوچک قرار دارد که تماشای آن‌ها شمارا به کوچه‌پس‌کوچه‌های تاریخ شهر رشت هدایت می‌کند.
طبقه دوم نیز اشیا اهدایی به موزه را در برگرفته که بازدید از این طبقه نیز به‌هیچ‌وجه خالی از لطف نیست. البته، همان‌طور که ذکر شد، خود خانه و محوطه اطراف آن زیبایی‌های تاریخی و طبیعی متعددی را در معرض دید شما قرار خواهند داد.
مسیر خانه میرزا
اگر در میدان شهرداری رشت باشید با کمتر از۱۰ دقیقه پیاده‌روی می‌توانید با عبور از خیابان سعدی و وارد شدن به خیابان استادسرا به خانه میرزا کوچک‌خان برسید. البته یک‌راه دیگر هم از طرف میدان معلم و تقاطع خیابان استادسرا وجود دارد که ازنظر زمانی تفاوت چندانی با این مسیر ندارد.