خانه سوکیاس شاهکار معماری ایرانی با محوطه ارمنی

خانه سوکیاس که شامل دو خانه می باشد در محله تبریزی های جلفای اصفهان واقع شده و از نظر تاریخی و هنری ارزشمند است. خانه سوکیاس در دوره صفوی ساخته شده و با تزئینات بسیار ارزشمند، منحصر بفرد محسوب میشود.

خانه تاریخی سوکیاس از کوشک های ارامنه جلفای اصفهان بوده و معماری حاکم بر این خانه با وجود صاحبان ارمنی آن، مطابق با معماری اسلامی مکتب اصفهان در معماری ایرانی است ولی تزئینات و باغ اطراف آن، ساختاری کاملاً مسیحی بخود دارند.

خانه سوکیاس به دلیل وجود جاذبه های هنری و ویژگی های معماری و همچنین تزئینات پرکار دوران صفویه از مالکین خریداری و پس از مرمت و بازسازی در اختیار دانشگاه فارابی قرار گرفته است که در حال حاضر، به کارگاه ها و آزمایشگاه این دانشگاه اختصاص یافته است.

این خانه زیبا از جاذبه های بسیار جالب اصفهان و یکی از آثار مطلوب برای آشنائی با هنر معماری دوران صفویه بشمار می رود.

شهر اصفهان به عنوان یکی از پایتخت های فرهنگی جهان اسلام، موزه ای با چند صد خانه تاریخی مربوط به دوران صفویه و قاجاریه است. در جلفا (منطقه ارمنی نشین اصفهان) خانه هایی وجود دارد که با کمترین دخل و تصرف، ویژگی های اصیل معماری اسلامی-مسیحی را حفظ کرده اند. از این قبیل خانه ها می توان به خانه سوکیاس اشاره نمود که در بررسی معماری تاریخی خانه های جلفای نو بسیار حائز اهمیت است. خانه سوکیاس از دو خانه تشکیل شده و دارای ارزش هنری و معماری می باشد.

خانه شماره یک سوکیاس در بین خانه سوکیاس دو و خانه داوید قرار گرفته است. قدمت خانه سوکیاس یک به عصر صفویه باز می گردد. این بنا در دو طبقه ساخته شده و دارای زیر بنایی معادل ۹۲۰ متر مربع و در دو بخش شمالی و جنوبی و مساحتی در حدود ۳۱۰۰ متر مربع است.

ورودی اصلی خانه در کوچه تبریزی ها، دارای سردر مقرنس ساده و زیبائی است که در مجاورت آن اتاق هائی ساخته شده است. ساختمان اصلی تزئینات نقاشی و طلاکاری و معماری بسیار زیبایی دارد.

خانه سوکیاس یک، دارای ارزش هنری و تاریخی ویژه ای است و تزئینات نقاشی فرنگی بیرونی کوشک و فضا سازی های تالار مرکزی آن منحصر به فرد است. در وسط این تالار حوض سنگی ۸ گوش کوچکی قرار گرفته که اطراف آن رواق هائی در دو طبقه ساخته شده است. در رواق های پائین و در داخل طاقچه ها نقاشی های مینیاتور از دوران صفوی دیده می شوند. این نقاشی ها به شیوه رضا عباسی هستند و بسیار هنرمندانه ترسیم شده اند.

بنا به اعتقاد آبراهام کورگیان، نقاش مشهور ارمنی، این خانه در سال ۱۶۵۵ میلادی توسط مترجم سفیر انگلستان در ایران (حکومت شاه عباس صفوی) ساخته شده و تصاویر نقاشی ایوان متعلق به ملکه الیزابت است.

ایوان شمالی به وسیله سه پنجره ارسی از تالار وسط جدا می شود. در دو جهت شرق و غرب این ایوان تصاویری وجود دارند که متعلق به مسیحیان خارجی و همسرانشان می باشند.

حاشیه های این نقاشی ها با تزئینات اسلیمی و ختائی تزئین شده اند. تزئینات سقف ایوان قاب بندی چوبی و تخته کوبی به صورت شطرنجی است.

سقف تالار با یک ترنج زیبا تزئین شده که در پایین با رسم بندی و تقسیمات هندسی فرم بسیار زیبائی گرفته است.

در کتیبه اطراف طبقه اول تالار، نقوش تشعیری شامل حیوانات و درختان و پرندگان با زمینه طلائی نقاشی شده است.

با انجام عملیات مرمت و بازسازی در این خانه، ضلع شمالی آن جهت آزمایشگاه های تخصصی گروه مرمت (شیمی و متالوژی) و ضلع جنوبی آن جهت کارگاه های تخصصی مرمت نقاشی، مرمت سفال، مرمت پارچه، مرمت عاج و استخوان، مرمت کاغذ و مرمت شیشه مورد استفاده قرار گرفته است. خانه سوکیاس ۱، در سال ۱۳۵۳ با شماره ۹۹۴ در فهرست آثار تاریخی کشور به ثبت رسید.

خانه سوکیاس ۲ که در کنار خانه سوکیاس ۱ و در محله تبریزی های اصفهان واقع شده دارای مساحتی بالغ بر ۱۹۸۰ متر مربع بوده و قدمت آن نیز به دوره صفویه باز می گردد.

این خانه در سال ۱۳۷۶ توسط دانشگاه هنر اصفهان خریداری و مورد مرمت قرار گرفت و یکسال پس از با پایان یافتن عملیات مرمت در بخش جنوبی آن در سال ۱۳۷۷، جهت فضاهای آموزشی گروه مرمت مورد استفاده واقع گردید.

آتلیه ترسیم فنی و آزمایشگاه مواد مصالح  و همچنین کارگاه های مرمت کاغذ، چرم، پارچه، نقاشی و فلز در این بنا قرار گرفنه است.