تلاش شهرداری اصفهان برای تدوین راهبردی علمی پیشگیری از فرونشست

سید مرتضی حسام‌نژاد در جلسه مشترک مجمع نمایندگان شهرستان و شورای اسلامی شهر اصفهان با تأکید بر ضرورت توجه دقیق به مسئله فرونشست زمین در کلان‌شهر اصفهان اظهار کرد: بسیاری از موضوعات و مسئولیت‌های قانونی از جمله مسئله فرونشست زمین، در حوزه وظایف قانونی شهرداری قرار نمی‌گیرد و در عمل با تقسیم‌بندی‌هایی که در سطح کلان انجام شده است، این موضوعات هم‌اکنون دارای صورت‌جلسات رسمی و تقسیم وظایف مشخص میان نهادهای ذی‌ربط هستند.

وی افزود: بر اساس این تقسیم وظایف، به‌طور دقیق مشخص است که اداره‌کل راه و شهرسازی باید چه اقداماتی را انجام دهد و منطقه چه مسئولیت‌هایی را بر عهده دارد.

معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان با اشاره به اقدامات شهرداری در حوزه مطالعات مرتبط با فرونشست تاکید کرد: اگرچه موضوع فرونشست به‌طور مستقیم در حیطه وظایف شهرداری نیست، اما ما در فاز شناخت این پدیده وارد عمل شده‌ایم و پروژه‌ای تعریف کرده‌ایم که در فاز نخست آن، تمرکز بر شناسایی وضعیت موجود بوده است.

حسام‌نژاد گفت: این شناسایی شامل بررسی وضعیت سطح زمین در طول دوره‌های گذشته، میزان فرونشست‌های اتفاق‌افتاده، تغییرات سطح پیزومتریک آب و نیز ارزیابی رابطه متقابل بین این دو شاخص بوده است.

وی ادامه داد: البته به نظر می‌رسد برای دستیابی به شناختی عمیق‌تر، لازم است مطالعات بیشتری در حوزه خاک انجام گیرد؛ به‌ویژه اگر بتوانیم در کنار بررسی تغییرات سطح زمین و سطح آب زیرزمینی، به داده‌های دقیقی درباره لایه‌های خاک و ویژگی‌های مختلف آن دست یابیم.

معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان خاطرنشان کرد: این شامل بررسی میزان تأثیرپذیری خاک از آب، حساسیت انواع مختلف خاک نسبت به تغییرات رطوبتی و سایر ویژگی‌های ژئوتکنیکی آن است که در این راستا، یکی از دستاوردهای مهم مطالعات ما، دستیابی به توپوگرافی سنگ بستر در مناطق مختلف بود که نشان داد عمق خاک‌های آبرفتی در نواحی مختلف از جمله آب‌خانه، برخوار و مناطق گوناگون کلان‌شهر اصفهان متفاوت و در برخی موارد بیش از حد معمول است.

حسام‌نژاد با بیان اینکه این مطالعات از نظر علمی بسیار مفید بوده است، تصریح کرد: در کنار بررسی‌های فنی و ژئوتکنیکی، باید یک رویکرد کلی و راهبردی نیز در ذهن داشته باشیم، اما برخی افراد این دیدگاه را مطرح می‌کنند که فرونشست یک پدیده طبیعی، اجتناب‌ناپذیر و الزام‌آور است و بر همین اساس باید با پذیرش آن برنامه‌ریزی شهری را ادامه داد.

وی افزود: این دیدگاه، به‌زعم ما اشتباه است؛ نمی‌توان نسخه‌ای کلی برای فرونشست در اصفهان تجویز کرد، چراکه شهر اصفهان یک واقعیت منحصر به فرد است.

معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان گفت: اصفهان شهری با پیشینه تاریخی بی‌نظیر و میراث جهانی است و نمی‌توان با پذیرفتن پدیده فرونشست، اجازه داد که این میراث دچار آسیب شود، زیرا فرونشست در اصفهان نه یک فرایند طبیعی قابل پذیرش، بلکه یک بیماری است که باید با آن مقابله، درمان و مهار کرد.

حسام‌نژاد اظهار داشت: تنها راهکار اثبات‌شده برای کنترل این پدیده، تأمین آب کافی و جلوگیری از ناترازی برداشت از آبخوان‌ها است که در واقع، زمانی که برداشت‌های بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی صورت نگیرد و سطح آبخوان‌ها در تعادل قرار گیرد، امکان کنترل فرونشست نیز فراهم می‌شود.

وی ادامه داد: برخی افراد معتقدند وقتی بحران کم‌آبی و فرونشست وجود دارد، نباید بارگذاری جمعیتی انجام شود، توسعه اتفاق نیفتد، جمعیت افزایش نیابد و به‌طور کلی شهر رشد نکند، اما این نگاه قابل قبول نیست، چراکه زاینده‌رود در محدوده شهر اصفهان، یک رودخانه ساده یا رودی وحشی در دل بیابان نیست، بلکه یک پدیده تاریخی است که در بطن خود فرهنگ، هویت و یادگارهای معماری عظیمی همچون پل‌های تاریخی غیرقابل تکرار را در دل خود جای داده است.

معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان تأکید کرد: زاینده‌رود و پهنه تاریخی پیرامون آن، بخشی از میراث چند هزار ساله بشری است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت یا آن را فدای بحران‌هایی همچون فرونشست کرد و باید با نگاه درمان‌محور و با رویکرد علمی و راهبردی به این مسئله نگاه کرد و راه‌حل‌هایی پایدار برای حفظ شهر اصفهان و میراث جهانی‌اش ارائه داد.

حسام‌نژاد گفت: این نگاه باید مبتنی بر هم‌افزایی دستگاه‌ها، استفاده از داده‌های علمی و پایش دقیق منابع آب و خاک باشد تا بتوانیم برای آینده‌ای ایمن و پایدار در اصفهان برنامه‌ریزی کنیم.

ایمنا