تریبون «یونسکو»، فرصتی برای معرفی آثار معماری ایرانی

سابقه پرشکوه و ارزشمند ایران در حوزه معماری بر هیچکس پوشیده نیست؛ تا جایی که مردم جهان ایران و مردمش را با این آثار معماری می شناسند و بسیاری از کشورها نیز از آن تأثیر پذیرفتند اما هرچه جلوتر رفتیم، با رسوخ مکاتب و الگوهای غربی، معماری ایرانی از رنگ و بوی واقعی خود که توأم با فرهنگ و تاریخ ایرانی بود فاصله گرفته و دیگر نمادی از تمدن باشکوه ایرانی نیست.

پروفسور محمود گلابچی، چهره ماندگار ایران در معماری در این خصوص می گوید:« معماری ایرانی در یکی دو قرن اخیر از هویت و اصالت خود فاصله گرفته است. امروزه وضعیت معماری و شهرسازی ما نمادی از تاریخ و پیشینه پرشکوه ایرانی نیست.»

در چنین شرایطی که جریان معماری کشور در حال نزول از قله های شکوه و افتخار خود بوده و همچنان با معماری اصیل ایرانی در گذشته فاصله دارد، لازم است که به روزرسانی هایی در ارزش ها و شاخص های معماری ایرانی با نگاه به فرهنگ و تاریخ ایران صورت بگیرد و به یک ضرورت تبدیل شود.

در این راستا مسئولان امر، معماران و حتی دانشجویان و دانش آموختگان این جریان باید به سمت معماری ایران توأم با یافته های علمی روز دنیا و حفظ هویت و اصالت معماری ایرانی گام بردارند تا جایی که هنر معماری به جایگاه اصلی خود بازگشته و بتواند ضمن افتخارآفرینی برای کشور درسی برای معماری جهانی باشد.

از کیفیت معماری گذشته خبری نیست

در ادامه با پروفسور محمود گلابچی، چهره ماندگار ایران در معماری و مهندسی راه و ساختمان، بنیانگذار دانشگاه معماری و هنر پارس، دارای کرسی یونسکو در معماری و استاد دانشگاه در خصوص ارزیابی آثار معماری ایرانی از گذشته تا به امروز، لزوم به روزرسانی شاخص های جریان معماری در کشور، بازگشت معماری ایرانی به هویت اصیل خویش، نقش معماری ایرانی در جهان و … گفت وگو کردیم.

وی با اشاره به سابقه درخشان و پرشکوه ایران در حوزه معماری در طول قرن های متمادی، گفت: متأسفانه طی ۱۰۰ تا ۲۰۰ سال اخیر دیگر از کیفیت معماری گذشته آثاری را شاهد نیستیم. علت آن هم این است که ما از آن ارزش های معماری ایرانی به تبع سبک ها، الگوها و مکاتبی که در جریان مغرب زمین پیش آمد، فاصله گرفتیم.

وی افزود: بسیاری از این مکاتب در کشور ما الگوی معماری و شهرسازی شدند، در صورتی که ما در سرزمین خودمان الگوهای معماری و شهرسازی خوبی داشتیم به نحوی که هنر و معماری ۱۲ کشور که در همسایگی ما هستند، تحت تأثیر هنر و جریان معماری ایران زمین بود.

مردم به دنبال حال و هوای خانه مادربزرگ ها هستند

چهره ماندگار ایران در معماری تصریح کرد: امروزه وضعیت معماری و شهرسازی ما نمادی از تاریخ و پیشینه پرشکوه ایرانی نیست، البته خوشبختانه امروز جامعه تخصصی و علمی ما به این ضرورت آگاه شده و به دنبال یک آگاهی و اصالت در معماری و شهرسازی ایران است.

گلابچی همچنین اشاره کرد: این جریان نیز بیانگر به روزرسانی ارزش ها در شرایط معماری امروز و بهره مندی از آن ارزش ها است که به یک ضرورت تبدیل شده اما متاسفانه همچنان با آن معماری اصیل و پرشکوه گذشته ایرانی فاصله داریم. روند ساخت خانه ها کیفیت مطلوبی که در گذشته های دور داشت را دیگر ندارد و به همین دلیل مردم به دنبال همان کیفیت و حال و هوای خانه مادربزرگ ها در گذشته هستند.

وی ادامه داد: مسکن امروز ما آن فضای سکونت و آرامش را برای مردم تأمین نکرده و در حال حاضر نیز در سایر عملکردهای معماری نیازمند شاخص های بازنگری برای رسیدن به یک هویت و اصالت متناسب با تاریخ و فرهنگ کشور هستیم و این امر آن چیزی است که ضرورت آن در کشور و جامعه تخصصی معماری احساس می شود.

این استاد دانشگاه با اشاره به روند آموزش جریان معماری در کشور عنوان کرد: همان طور که در مغرب زمین تحولات بالایی در جریان معماری شکل گرفت و انواع مختلفی از مکتب ها و نظریات معماری در جهان غرب مطرح شد؛ شاهد تاثیرگذاری این مکتب ها در اندیشه و طراحی جریان معماری در کشورهای مختلفی از جمله ایران بودیم که باعث شد تا دیگر معماری با کیفیتی در ایران را نبینیم.

لزوم به روز رسانی ارزش های معماری ایرانی

بنیانگذار دانشگاه معماری و هنر پارس در ادامه عنوان کرد: در برگزاری یک دوره نشست ها از معماران و فعالان این حوزه دعوت کردیم تا به این دغدغه که چگونه می توانیم با توجه به شرایط متفاوت کشور از لحاظ مصالح، روش های ساخت و حتی تفاوت لایف استایل از روش های معماری ایرانی بهره مند شویم؛ پاسخ دهیم تا شرایطی ایجاد کنیم که بتوانیم معماری اصیل و با کیفیت ایرانی را با شرایط روز کشور تناسب سازی کرده و در فضای مسکن و غیر مسکونی به جامعه ارائه کنیم.

گلابچی همچنین افزود: این ضرورت در حال حاضر در جامعه دانشگاهی به طور جدی دنبال شده و نشانه های آن در سایر مجامع تخصصی هم دیده می شود اما متاسفانه آن تغییر و تحولاتی که در دو قرن اخیر در معماری جهان داشتیم و آثار آن هم در معماری ایرانی قابل مشاهده بود، روند آموزش معماری را در دانشگاه ها تحت تاثیر قرار داد اما با همراهی مجامع تخصصی و دانشگاه معماری و هنر پارس که دغدغه رسیدن به معماری و شهرسازی مطلوب را دارد، می توانیم به سمت جریان معماری و هنری حرکت کنیم که ضمن اینکه با یافته های امروز جهان در حوزه علم و تکنولوژی مطابقت دارد، آن ویژگی، هویت و اصالت ایرانی را حفظ کند.

به گفته این استاد دانشگاه، معماری ایرانی دارای ویژگی هایی همچون خودپسندگی، پرهیز از بیهودگی، نیایش، اصالت، درون گرایی و … بود و می توانیم امروزه این ارزش ها را به روز کنیم تا هویت مناسبی را به جریان معماری در کشور به جامعه ارائه کنیم.

 مرمت آثار معماری ایرانی یکی از ضرورت های حال حاضر کشور است

وی با اشاره به روند حفظ و مرمت آثار معماری ایرانی در کشور توضیح داد: در کشور، سازمان میراث فرهنگی برای حفظ آثار تمدنی کشور مسئولیت دارد و برای این امر باید بودجه کافی و امکانات لازم از طریق دستگاه های قانون گذاری و قوانین بودجه در اختیار این سازمان قرار بگیرد. زمانی که امکانات، شرایط و بودجه مناسب فراهم شود، روند حفظ و مرمت آثار معماری به خوبی انجام خواهد شد تا به این هدف که یکی از ضرورت های حال حاضر کشور است، دست پیدا کنیم.

گلابچی در ادامه گفت: در جامعه جهانی، نقش کشورها به میزان ساختن تمدن بشر تعریف شده، بنابراین آثار معماری ما می تواند در ساخت تمدن بشری کشور کمک کند و به همین دلیل جریان معماری بخشی از تمدن حال حاضر و آینده کشور است که موجب می شود تا بتوانیم جایگاه ایران در دهکده جهانی را به خوبی تعریف کنیم.

 تریبون یونسکو، فرصتی برای معرفی آثار معماری ایرانی به جهان

بنیانگذار دانشگاه معماری و هنر پارس بیان کرد: اینکه بتوانیم با تریبون یونسکو آثار معماری و جایگاه ایران را به جهان و جهانیان بشناسانیم، فرصتی است که این کرسی در اختیار ما قرار داده تا بتوانیم نقش ایران را در ساختن تمدن بشر به جهان نشان بدهیم.

وی در پایان با اشاره به جایگاه آثار معماری ایرانی در جهان توضیح داد: ما از ۴۰۰ سال پیش، در دوران صفویه آثار خوب معماری را در اصفهان از جمله مسجد شیخ لطف الله، چهلستون، مدارس علمیه سراسر کشور و … شاهد هستیم که تصویری شد از معماری ایرانی در جهان. بسیاری از جهانیان مردم ایران را با همین آثار معماری در سراسر کشور می شناسند اما متاسفانه معماری امروزه ایران بر آن قله هایی که آن زمان ها بود، نیست و آثار معماری سایر کشورها محور تفکر و اندیشه معماری ایرانی قرار گرفته است.

خبرگزاری برنا