تارو پود به‌هم ریخته بافت‌های شهری استان اردبیل

هنوز در بسیاری از شهرها بویژه شهرهای بزرگ بافت‌های فرسوده نه تنها به عنوان وصله‌ای ناجور  زیبایی آنها را از بین برده و معماری کلی شهرها را به هم زده  است بلکه در زمینه ارائه خدمات اساسی به شهروندان نیز موانع اساسی ایجاد کرده و باعت افزایش آسیب‌های اجتماعی شده است.

به گزارش ایرنا،در حال حاضر ۲۰ محله اردبیل ، ۱۲ محله مشگین‌شهر ، ۱۱ محله پارس‌آباد مغان و هفت محله خلخال بعنوان بافت فرسوده و ناکارآمد شناسایی شده که عملیات نوسازی و بازپروری این محلات به کندی پیش می‌رود.

هم‌اکنون ۹۶۳ هکتار از مساحت شهر اردبیل ، ۲۴۸ هکتار از مساحت پارس‌آباد ، ۹۵ هکتار از مساحت مشگین‌شهر و ۸۴ هکتار از مساحت شهر خلخال بافت فرسوده ناکارآمد است.

بر اساس اعلام کارشناسان، ۳۰ درصد جمعیت استان اردبیل در بافت‌های فرسوده زندگی می‌کنند، مناطقی که برخی از آنها امکانات اولیه نیز نداشته و برخی نیز با وجود داشتن آب و برق و گاز  به علت کهنه و فرسوده شدن در حد غیر قابل سکونت شده‌اند.

بافت‌های فرسوده شهری، بعنوان محلات فرسوده‌ای فضای شهری دارای مسائل و پیچیدگی‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است .این محلات از یک سو دارای ریشه‌های سکونتی ارزشمند با غنای فرهنگی، اجتماعی و معماری است و از طرف دیگر به جهت فرسودگی شدید، نبود دسترسی مناسب به خدمات شهری و بهداشتی، وجود مشکلات اجتماعی و امنیتی و آسیب‌پذیری در برابر زلزله، سیل و آتش سوزی و نیز عدم تطابق با زندگی امروز شهری و شهرسازی مدرن دارای مشکلات رو بنایی و زیر ساختی است.

شکل‌گیری برخی از محلات و مناطق شهرهای اردبیل بنا به دلایل متعدد به گونه‌ای است که با ضوابط و معیارهای شهرسازی و معماری امروز مغایرت دارد، این بافت به مرور زمان ناکارآمد شده و علاوه بر آن، شبکه تاسیسات شهری آنها نیز فرسوده شده و کارکرد های شهری خود را از دست می‌دهد.

حسین شاکر ساکن محله عدالت آباد اردبیل در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: هفت سال پیش از روی ناچاری و بیکاری روستا را ترک کرده و در محله عدالت آباد اردبیل سکونت کردم در طول این مدت چندین مسئول برای رسیدگی به این محله حضور یافتند ولی هنوز در ساماندهی این محله اقدام شایسته ای نشده است.

وی افزود:در چند سال اخیر مشکلات آب، برق و گاز این محله برطرف شد ولی در ساماندهی خانه‌های این محله که فرسوده و غیر قابل سکونت می‌باشد هنوز کاری نشده است.

شاکر ادامه داد:یکی از مشکلات اصلی این محله تخریب ساختمان‌ها،ترکیدگی لوله‌های آب،آلودگی آب آشامیدنی در اثر نبود تصفیه خانه،خاکی بودن کوچه‌ها و برخی از خیابان‌ها و نبود برق و گاز برخی از ساکنین می باشد

وی اظهار کرد:در ۲ سال اخیر مدیران و مسئولان بیشتری از این محله بازدید کردند و اهالی هم مشکلات خود را بیان کردند ولی چندان رسیدگی نشده و انتظار ما از مسئولان توجه جدی به این محله و ساماندهی خانه های مسکونی در این محله می باشد.

بابک فیروزی ساکن محله گلمغان اردبیل هم در این باره به ایرنا گفت:محله گلمغان از امکانات اولیه شهری بی بهره بوده و خانه های این محله هم به دلیل نبود استاندارد لازم از ایمنی خوبی در برابر مخاطرات طبیعی برخوردار نیست.

وی افزود:برخی از خانه های این محله فرسوده شده و نیاز به نوسازی و بازسازی دارد علاوه بر این ،برخی از کوچه های این محله  خاکی بوده و در مواقع بارندگی تردد در این محله به سختی صورت می گیرد.

فیروزی ادامه داد: در سال های اخیر امکانات بهداشتی ،مخابراتی و فضای سبز در محله گلمغان ایجاد شده ولی در نوسازی و بهسازی ساختمان ها اقدام چندانی صورت نگرفته است.

وی گفت: خواسته ما از مسئولان دستگاه های مربوطه نوسازی خانه های کهنه و فرسوده و آسفالت کوچه ها است که انتظار داریم خواسته و مطالبه ما بزودی تحقق یابد.

به گفته  کارشناسان، سکونت‌گاه‌های غیر رسمی که اغلب دارای بافت‌های غیراصولی و فرسوده می‌باشند در کنار مخاطرات فیزیکی خود، منشاء برخی از آسیب‌های اجتماعی نیز بوده و از امکانات زیربنایی نیز به دلیل ساخت و ساز غیرقانونی بی‌بهره هستند.

بافت‌های فرسوده در برابر حوادث طبیعی از قبیل سیل و زلزله بسیار آسیب‌پذیر بوده و ناهنجاری‌های اجتماعی متعددی را نیز در خود دارند،  ساکنان بافت‌های فرسوده همواره از محل زندگی خود ناراضی بوده و دنبال فرصتی برای گریز از آن هستند.

پیامد فرسودگی بافت که در نهایت به از بین رفتن منزلت آن در اذهان شهروندان منجر می‌شود، در اشکال گوناگون از جمله کاهش و یا فقدان شرایط زیست پذیری، ایمنی و نیز نابسامانی‌های کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و تاسیساتی قابل دریافت و شناسایی است.

تنها انگیزه ساکنان جدید برای زندگی در این محلات  داشتن یک سرپناه است و به تبع آن بی‌ثباتی اجتماعی- اقتصادی و فرهنگی در این محله‌ها پدید آمده و افزایش پیدا می‌کند.

به عقیده کارشناسان، مهم‌ترین روش‌های تامین مالی جهت بهسازی و نوسازی بافت فرسوده شهری، شامل اوراق مشارکت، فروش متری، سهامدار پروژه، دریافت تسهیلات از بانک و روش سرمایه‌گذاری بخش خصوصی است.

صدیف بدری ، نماینده مردم اردبیل، نمین ، نیر و سرعین در مجلس هم در این باره گفت: دولت در کنار تولید مسکن انبوه، باید نسبت به نوسازی بافت‌های فرسوده اقدام کند.

وی افزود: با نوسازی خانه‌ها در صورت بروز بلایای طبیعی خسارات کمتری متوجه مردم می‌شود، همچنین با این اقدام، بخشی از کمبود کنونی مسکن در بازار مرتفع خواهد شد.

نماینده مردم اردبیل، نیر و نمین در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: در گذشته برای هدایت مردم و بخش خصوصی به نوسازی بافت فرسوده اقدام خوبی بعمل آمده و در این راستا طرح بازآفرینی شهری طراحی و اجرایی شد، اما متأسفانه با گذشت چند سال از آغاز اجرای این طرح، هنوز بازآفرینی نتوانسته به اهداف و نتایج مورد نظر برسد.

وی گفت: مجلس شورای اسلامی نگاه مثبت و حمایتی نسبت به نوسازی بافت فرسوده دارد، به طوری که بر اساس برنامه ششم توسعه، دولت موظف است نسبت به ارائه تسهیلات مناسب با سود کم و پرداخت ۱۰ درصد هزینه تسهیلات پرداختی برای نوسازی اقدام کند، در همین راستا مجلس بر اهمیت نوسازی بافت فرسوده به صورت محله محور تأکید کرده است.

بدری ادامه داد: بازآفرینی شهری به صورت محله محور بسیار ضروری است، زیرا نوسازی بافت فرسوده در یک منطقه ناپایدار کافی و اثرگذار نیست و این رویکرد باید به صورت محله‌ای دیده شود  تا با نوسازی و افزایش تعداد واحدهای مسکونی و افزایش جمعیت، معابر، پارکینگ ها و امکانات رفاهی جوابگوی آن منطقه باشد.

بافت شهری اردبیل نیازمند نوسازی و مرمت است

توسعه سریع شهرنشینی تاثیر نامطلوبی بر بافت های شهری و حاشیه نشینی گذاشته بطوریکه شهر و مدیریت شهری را با چالش بزرگی مواجه ساخته است.

شهر قدیمی و تاریخی اردبیل از جمله  شهرهایی است که از نارسایی های موجود در بافت های مرکزی و تاریخی رنج می برد و هنوز اقدامات خوبی در نوسازی واحیای برخی از بافت های فرسوده و قدیمی این شهر انجام نشده است.

سیدکمال‌الدین میرجعفریان معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار اردبیل هم در این باره گفت: در برخی از محلات اردبیل بافت‌های فرسوده وجود دارد که بازسازی، نوسازی و مرمت آنها نیازمند اعتبارات لازم است.

وی افزود: اخیرا”معاون وزیر راه‌وشهرسازی از برخی محلات محروم حاشیه‌نشین و سکونت‌گاه‌های غیررسمی بازدید کرده  و در این بازدید مقرر گردید مشکلات در جلسات استانی و ملی بررسی و جهت بازسازی و نوسازی محلات فرسوده با تامین اعتبارات لازم اقدام سریع صورت پذیرد.

میر جعفریان گفت: ساماندهی بافت ناکارآمد در استان ضروری است و برای ساماندهی آنها تسهیلات کم‌بهره به متقاضیان ارایه می‌شود.

وی افزود: برای بازآفرینی شهری می‌توان در حاشیه شهرها و محله‌های هدف مشاغل خانگی خرد و کوچک راه‌اندازی کرده و با ارائه تسهیلات بانکی کم‌بهره شاهد کارآفرینی در محله‌های هدف شد.

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار اردبیل ادامه داد: حاشیه شهرها مشکلات متعددی دارند  و برای هر یک برنامه جداگانه و طرح‌های متفاوت اشتغال‌زایی ،امکانات ورزشی و فرهنگی تدارک دیده شده است.

بازآفرینی شهرها در اولویت برنامه‌های وزارت راه و شهرسازی است 

شرکت بازآفرینی شهری ایران طی دو سال ۳۰۰ هزار واحد مسکونی را در محلات هدف با زمان بندی اجرایی و عملیاتی می‌کند و هدف از اجرای سیاست های بازآفرینی شهری و برنامه های تجدید حیات شهری، ارتقا شرایط کیفی زندگی در سکونت گاه ها از طریق ایمن سازی و مقاوم سازی ساختمان ها، توسعه و بهبود زیرساخت های شهری، تأمین خدمات شهری موردنیاز، آموزش ساکنان، ایجاد فرصت های شغلی، تقویت نهادهای مدیریت محلی و دفاتر خدمات محله ای مردم نهاد، الگوسازی و ترویج قواعد و دستورالعمل های کیفی ساخت و ساز است.

معاون وزیر راه و شهرسازی  و مدیر عامل بازآفرینی شهری کشور اخیرا در بازدید از محلات فرسوده شهری اردبیل گفت: بازآفرینی شهری در این وزارت در دستور کار قرار گرفته و درصدد هستیم ۲ هزار و ۵۰۰ محله در شهرهای مختلف کشور بازآفرینی شود.

محمد آیینی افزود: بازآفرینی این محلات در قالب خانه هلال،خانه امداد ،خانه برکت،خانه احسان و خانه شهر عملیاتی شده و با مشارکت سازمان‌های مردم نهاد شاهد توسعه و آبادانی حاشیه شهرها خواهیم بود.

وی ادامه داد:با تشکیل این خانه‌ها ،نیازمندی‌های مردم محله از جنبه معیشت و اشتغال مورد بررسی قرار گرفته و براساس آن نیازها به ساماندهی بافت‌های ناکارآمد و فرسوده  شهرها اقدام می شو

آیینی با بیان اینکه اولویت وزارت راه و شهرسازی ساماندهی حاشیه نشین‌ها است، افزود: برای ساماندهی حاشیه نشینان نیاز به مشارکت همگانی مردم‌، سازمان‌های مردم نهاد و دستگاه‌های فرهنگی هستیم چرا که با اعتبارات اندک دولتی نمی‌توان ساماندهی بافت‌های ناکارآمد شهری را اجرا کرد.

مدیر عامل بازآفرینی شهری کشور بیان کرد: در حال حاضر ۲۴ هزار هکتار بافت فرسوده و سکونتگاه‌های غیررسمی در کشور شناسایی شده که از ترکیب ۲ طرح مهم تحول اجتماعی و طرح ستاد ملی بارآفرینی می‌توان این تعداد بافت فرسوده را درکشور ساماندهی کرد.

آیینی با بیان اینکه بازآفرینی شهری یکی از ماموریت‌های اصلی وزارتخانه است افزود: بخش عمده‌ای از جمعیت کشوردر بافت‌های فرسوده  ساکن بوده و بنا به دلایل متعدد از جمله مهاجرت و اشتغال آمار آن در حال افزایش است.

وی اظهار کرد:با توجه به اینکه بافت‌های فرسوده  و به ویژه سکونتگاه‌های غیررسمی جزو مناطق آسیب‌پذیر هستند و این موضوع به لحاظ اجتماعی و فرهنگی سبب بروز مشکلات متعدد در آن بافت‌ها شده است لذا باید با تخصیص اعتبار لازم و مشارکت خیران و سازمان‌های مردم نهاد به اجرای بازآفرینی شهری اقدام کرد

۲۰ طرح بازآفرینی در استان اردبیل اجرا می‌شود

در راستای رفع مشکلات مربوط به چهره فرسوده شهرهای استان اردبیل اقداماتی از سوی دولت در حال اجراست. 

به گفته مسئولان ، ۲۰طرح بازآفرینی در محلات مختلف شهرستان‌های اردبیل، مشگین شهر، پارس‌آباد و خلخال اجرا می‌شود این طرح‌ها که شامل بازآفرینی محلات،ساماندهی بافت‌های فرسوده شهری، ساخت پایگاه سلامت، مدرسه و کلانتری است با تامین ۲۰۰میلیارد ریال منابع داخلی اجرایی می‌شود.

شهرام باباخانی معاون مسکن و ساختمان راه و شهرسازی استان اردبیل در این باره گفت: در هشت  شهر استان در قالب ۷۰ محله هدف، مطالعات بازآفرینی و ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی انجام شده و مقرر است با همکاری شهرداری‌ها طرح‌های بازگشایی معابر، آسفالت کوچه‌ها، پازل کاری، جدول‌گذاری، توسعه پارک و احداث مجموعه‌های ورزشی، بهداشتی و درمانی همراه با توسعه فعالیت‌های آموزشی اجرا شود.

وی افزود: ۲۰ محله در اردبیل، ۱۲ محله در مشگین‌شهر، ۱۱ محله در پارس‌آباد  و هفت محله در خلخال بعنوان بافت فرسوده شناسایی شده که بیش از ۱۰۰ میلیارد تومان اعتبار برای احیای این طرح‌ها هزینه می‌شود.

باباخانی ادامه داد: هدف اصلی از اجرای این طرح‌ها ارتقای شاخص‌های زیست سالم و با کیفیت شهروندان است تا بهترین شرایط زندگی در همه نقاط شهر فراهم آید.

معاون مسکن و ساختمان راه‌وشهرسازی استان اردبیل نیز بیان کرد: در شهرستان‌های سطح استان، همچون پارس‌آباد، مشگین‌شهر طرح‌هایی همچون بازسازی، بهسازی در دستور کار است.

باباخانی ادامه داد: برای بازآفرینی شهری در اردبیل، ۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال از منابع مختلف تخصیص خواهد یافت.

معاون مسکن و ساختمان راه و شهرسازی استان اردبیل از مرمت بازار تاریخی اردبیل خبر داد و گفت: برای مرمت و بازسازی این بازار ۱۶۰ میلیارد ریال هزینه می‌شود.

باباخانی با بیان اینکه بافت های فرسوده شهری نیازمند ساماندهی هستند افزود:ایجاد شبکه فاضلاب،احداث مدرسه ،مرکز جامع سلامت و کلانتری در حاشیه شهرها مورد توجه قرار گرفته و با تخصیص اعتبارت لازم این طرح ها به اتمام می رسد.

معاون بازآفرینی شهری و مسکن اداره کل راه و شهرسازی استان اردبیل گفت: روند نوسازی و بازسازی بافت‌های فرسوده در این استان مطلوب است و تلاش براین است بازسازی بافت‌های فرسوده شهری شتاب گیرد.

وی افزود:برای احیا و بازسازی واحدهای فرسوده شهری در این استان تسهیلات کم بهره اختصاص داده می‌شود و متقاضیان میتوانند تسهیلات مورد نظر را از بانک‌های عامل دریافت کنند.

وی اظهار کرد: طرح‌های بازآفرینی شهری در قالب فضای سبز،پارک محله و آسفالت محله از سال ۹۴ در این استان شروع شده و در سال ۹۸  بالغ بر ۲۲۰میلیارد ریال و در سال ۹۹ هم ۲۰۰ میلیارد ریال برای اجرای این طرح‌ها هزینه شده است.

باباخانی با بیان اینکه هزار و ۵۲۳ هکتار بافت ناکارآمد شهری و هزار و ۱۴۵ هکتار سکونت‌گاه غیررسمی در این استان نیاز به بازآفرینی و نوسازی دارد افزود:عمده این بافت‌های ناکارآمد و سکونت‌گاه غیررسمی مربوط به شهرهای اردبیل ، پارس ‌آباد و مشگین‌ شهر بوده که در اولویت بازسازی قرار گرفته‌اند.

وی اضافه کرد: آسفالت معابر ، اجرای شبکه‌های آب و فاضلاب ، اصلاح کانال‌ های آبی ، احداث واحدهای آموزشی، احداث خانه محله و پارک از جمله پروژه‌های بافت فرسوده و ناکارآمد شهری هستند که در برخی شهرها در دست اجراست.

معاون بازآفرینی شهری اداره کل راه و شهرسازی استان اردبیل با اشاره به میزان هماهنگی وضع اجتماعی و فرهنگی محله‌ها با پروژه‌های بازآفرینی اضافه کرد: وضعیت اجتماعی و فرهنگی هر شهر با دیگری متفاوت است و عموما در بافت‌های تاریخی به دلیل نبود اعتماد به سیستم استقبال چندانی از پروژه‌های جدید وجود ندارد.

وی گفت: باتوجه به اینکه یکی از سیاست‌های مهم بازآفرینی  بالا بردن سطح زندگی مردم مربوط می‌شود ما نیز برای احیای محلات فرسوده شهرهای مذکور تلاش می‌کنیم

محمود صفری شهردار اردبیل هم گفت: بافت های فرسوده شهری و بناهای تاریخی شهر شناسایی شده‌ و در مرحله اول بازآفرینی سرای پنبه فروشان، وکیل، امام جمعه، زنجیرلر و دمیرچی در دستور کار قرار گرفته که در صورت تامین اعتبار باز آفرینی در این محلات انجام می‌شود.

وی با بیان اینکه شهرداری در طرح‌های بازآفرینی شهری با همراهی اداره کل راه و شهرسازی استان اردبیل فعالیت‌های مختلفی را در محلات گلمغان، نیار، ملایوسف و رودخانه بالیخلوچای انجام می‌دهد، افزود: در این طرح‌ها تلاش می‌شود با توافق مالکین نسبت به تغییر کاربری زمین به کاربری مسکونی و  تهیه طرح‌های اولیه اقدام شود.

شهردار اردبیل اظهار کرد:کمک به بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری در کنار سایر دستگاه‌ها یکی از اصلی‌ترین رویکردهایی است که تلاش می‌شود با نوسازی و بازآفرینی شهری سیمای شهر متحول شود.

وی با بیان اینکه اجرای پروژه‌های بازآفرینی پایدار شهری در محلات هدف سبب بهبود کیفیت زندگی و افزایش رفاه مردم و ارتقای سطح خدمات عمومی است،افزود: برای آسفالت معابر سکونتگاه‌های غیررسمی و حاشیه شهر اردبیل امکانات مورد نیاز تامین می‌شود.

استان اردبیل جزو ۱۰ استان کشور در زمینه فراوانی وقوع حوادث طبیعی به شمار می رود و هر از گاهی بروز حادثه هایی مانند زمین لرزه ، رانش زمین ، سیل ، خشکسالی ، صاعقه ، طوفان ، سرمازدگی ، برف سنگین ، سرما و یخبندان شدید خساراتی بر جای می گذارد و ضروری است مسئولان دستگاه های مربوطه اراده و برنامه جامعی برای ساماندهی بافت های فرسوده در نقاط مختلف شهر ها  داشته باشند.

ایرنا