این کشورها معماری اصیل ایرانی را به نام خود می‌زنند
سجاد تبریزی در یادداشتی در ضمیمه جامعه امروز روزنامه اطلاعات نوشت: طی یک دهه اخیر، حکومت‌ها به دلایل متعددی که واضح‌ترین آن‌ها دلیل اقتصادی است، اقدام به برندسازی ملی برای کشور خود کرده‌اند. در منطقه ما مهم‌ترین پایه این برند ملی، «برند اصالت» است. برند اصالت به مخاطبان که عموما گردشگران سرزمین‌های دور هستند، قدمت و تمدن یک کشور را یادآور می‌شود.
اصرار کشورهای منطقه بر ساخت برند اصالت، حق طبیعی آن‌هاست، چرا که اصولا گردشگر از خاورمیانه و غرب آسیا توقع اصالت دارد. اما از آن‌جایی که بسیاری از این کشورها ـ به‌طور ویژه حکومت‌های حاشیه خلیج فارس ـ قدمت درخوری ندارند، به استفاده ناجوانمردانه و سرقت از داشته‌های دیگر کشورها دست زده‌اند.
بازار بزرگ قاچاق عتیقه از ایران به این کشورها یکی از نتایج سیاست‌گذاری آن‌ها در ساخت برند اصالت است. دعوت از هنرمندان بزرگ صنایع دستی با پیشنهادات اغواگرانه به شرط ثبت محصول به نام کشور خود، از دیگر موارد است.
اما یکی دیگر از روش‌های سرقت اصالت که کمتر به آن توجه می‌شود، سرقت انتزاعی با ذهنیت‌سازی نادرست برای مخاطبان است که در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی اتفاق می‌افتد و معماری از مهم‌ترین عناصر آن به شمار می‌رود. حاشیه‌نشین‌های بیعار و ثروتمند در حال ساخت ذهنیتی از معماری دیگر کشورهای اسلامی به نام خود هستند.
آن‌ها با جعل عبارت «معماری اسلامی» تلاش کرده‌اند معماری ایران، مصر و حتی معماری مراکشی را به نام معماری خود جا بیندازند، تلاشی موفق! به گونه‌ای که امروزه اگر یک کاربر اینترنت، نمایی از مسجد شیخ لطف‌الله اصفهان یا مسجد ابن‌طولون قاهره را در فضای مجازی ببیند، به یاد عربستان و امارات می‌افتد.
معماری ایران با قدمتی به اندازه تاریخ کشورمان، برگرفته از دانش ایرانی و دارای هویتی مستقل است؛ نوعی معماری سازگار با اقلیم سرزمینی که در دوره‌های مختلف، روند تکوینی خود را طی کرده تا به دوره ما رسیده است.
به نظر می‌آید لازم است ضمن تلاش برای حفظ و ارتقای آن، مراقب باشیم تا به نام دیگران استفاده نشود. یکی از راهکار‌های ساده، استفاده از عبارت «معماری ایرانی در دوره اسلامی» به جای عبارت مورداستفاده و مورد علاقه حاکمان حاشیه خلیج فارس است.
همان‌طور که اشاره شد، تنها یکی از دلایل توجه کشورهای منطقه به برند اصالت، برداشت و بهره اقتصادی است؛ موضوعی که امروزه نیاز به مثال و توضیح ندارد. اما تلاش حکومت‌ها برای ساخت برند ملی و تکیه بر اصالت تمدنی، تلاشی برای شکل‌دهی به هویت ملی و حفظ استقلال کشور است، چرا که حفظ و معرفی مناسب داشته‌های فرهنگی، سپر نرم دفاعی ـ امنیتی برای کشورهاست و از آن برای انسجام و وحدت ملی استفاده می‌شود؛ اصلی که مثل بسیاری از دیگر از اصول حکمرانی از نظر تصمیم‌گیران کشورمان دور مانده است.
درباره نویسنده
نویسنده