ایستگاه میدان خراسان در میان ۱۰ ایستگاه دوست‌داشتنی مترو/ معماری ایرانی–اسلامی، راز محبوبیت این مترو پایتخت

مسابقه مردمی «ایستگاه دوست‌داشتنی مترو» با مشارکت بیش از ۲۰ هزار شهروند تهرانی برگزار شد و ایستگاه میدان خراسان با وجود عمر کوتاه خود، موفق شد جایگاه هشتم را به دست آورد. نتایج تحلیل داده‌ها نشان می‌دهد معماری ایرانی–اسلامی الهام‌گرفته از حرم امام رضا(ع) مهم‌ترین عامل محبوبیت این ایستگاه در میان مسافران بوده است.

 مسابقه مردمی «ایستگاه دوست‌داشتنی مترو» از ۱۱ شهریور تا ۴ ابان ۱۴۰۴ با مشارکت بیش از ۲۰ هزار شهروند تهرانی برگزار شد. هدف از این رویداد، شنیدن مستقیم نظرات مسافران و سنجش تجربه احساسی آنان از شهر زیرزمینی پایتخت بود. در میان این جمع گسترده، ایستگاه میدان خراسان با وجود عمر کوتاهش، موفق شد رتبه هشتم را به خود اختصاص دهد؛ اتفاقی که تحلیل داده‌های آن نشان می‌دهد ریشه‌ای عمیق در طراحی فرهنگی و کالبدی ایستگاه دارد.

شرکت‌کنندگان در این مسابقه می‌توانستند تا سه دلیل اصلی برای انتخاب ایستگاه دوست‌داشتنی خود را از میان گزینه‌های ازپیش‌تعیین‌شده انتخاب کنند. تحلیل داده‌های کمی مربوط به ایستگاه میدان خراسان نشان می‌دهد که جنبه‌های زیبایی‌شناختی با اختلاف چشمگیر در صدر قرار گرفته است. «معماری زیبا و دلنشین ایستگاه» با کسب ۹۹.۷۵ درصد آرا، رتبه نخست را به خود اختصاص داده است. «تمیزی و نظم ایستگاه» و «دسترسی آسان به محل کار یا خانه» در جایگاه‌های بعدی قرار دارند.

این آمار که از مجموع پاسخ‌های شرکت‌کنندگان استخراج شده، نشان می‌دهد معماری الهام‌گرفته از فرهنگ ایرانی–اسلامی، به‌ویژه تصاویر مرتبط با حرم امام رضا (ع)، نقشی کلیدی در جذب مسافران ایفا کرده است. درصد نزدیک به ۱۰۰ در گزینه معماری زیبا و دلنشین بیانگر آن است که شهروندان در کنار بهره‌مندی از حمل‌ونقل عمومی، به تجربه‌های عاطفی و بصری نیز اهمیت زیادی می‌دهند.

علاوه بر گزینه‌های ازپیش‌تعیین‌شده، ۲۴۵ نفر از شرکت‌کنندگان نقاط قوت و ضعف ایستگاه را در قالب پیام‌های متنی توصیف کردند. بسیاری از شهروندان با واژگانی چون «زیباترین ایستگاه مترو»، «ایستگاه آرامش»، «یادآور حرم امام رضا (ع)» و «معماری خاص ایرانی» از این مکان یاد کرده‌اند. یکی از مسافران نوشته است: «هر بار که وارد ایستگاه می‌شوم، انگار به زیارت رفته‌ام. تصاویر حرم امام رضا (ع) خاطرات خوبی را زنده می‌کند و استرس روزمره را کاهش می‌دهد.»

بخش دیگری از نظرات، به مزایای حمل‌ونقلی این ایستگاه اشاره دارد؛ از جمله کاهش زمان سفر و دسترسی آسان‌تر به شبکه حمل‌ونقل عمومی. مسافرانی که پیش از این با ترافیک سنگین منطقه خراسان دست‌وپنجه نرم می‌کردند، از راه‌اندازی این ایستگاه به‌عنوان عاملی برای رهایی از شلوغی شهری قدردانی کرده‌اند.

در تحلیل واژگان نیز، کلماتی مانند «معماری»، «زیبا»، «حرم»، «امام»، «رضا» و «آرامش» بیشترین تکرار را داشته‌اند؛ موضوعی که نشان می‌دهد فضای ایستگاه میدان خراسان برای شهروندان صرفاً یک گذرگاه نیست، بلکه تجربه‌ای احساسی و فرهنگی است.

تحلیل لحن نظرات نشان می‌دهد بیش از ۹۵ درصد پیام‌ها دارای بار احساسی مثبت‌اند. بیشتر شهروندان از احساس «آرامش» و «افتخار» نسبت به طراحی این ایستگاه سخن گفته‌اند.

البته تنها نظرات مثبت درباره این ایستگاه ثبت نشده است؛ برخی شهروندان به کاستی‌هایی مانند کمبود قطار و ازدحام در ساعات اوج اشاره کرده‌اند، موضوعی که بار دیگر ضرورت تأمین ناوگان بیشتر برای شبکه متروی تهران و حومه را یادآور می‌شود.

نتایج تحلیل‌های آماری و محتوایی نشان می‌دهد ایستگاه میدان خراسان توانسته در کمتر از یک سال به یکی از دوست‌داشتنی‌ترین فضاهای شهری پایتخت تبدیل شود. ترکیب هوشمندانه طراحی فرهنگی، نظم محیطی و موقعیت مکانی مناسب، باعث شده شهروندان پیوندی عاطفی با این ایستگاه برقرار کنند.

در نهایت، داده‌های این مسابقه تأیید می‌کنند که ایستگاه میدان خراسان نمونه‌ای موفق از معماری انسان‌محور در زیرزمین است؛ جایی که سازه روایتگر حس و هویت‌است و سفر روزانه مردم با تجربه‌ای از آرامش و معنا همراه می‌شود.

درباره نویسنده