انعکاس معماری اسلامی در مساجد «سلجوقی» ترکیه

سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) در گزارشی  در این زمینه نوشت:  هنگامی که سلجوقیان در قرن سیزدهم به آناتولی رسیدند، مساجدی با ستون‌ها و سقف‌های چوبی مانند سمرقند، بخارا و خیوه ازبکستان ساختند.

در وب سایت یونسکو آمده است که طراحی معماری مساجد چوبی ترکیه نشان دهنده ویژگی سازه‌های آسیای میانه و همچنین مساجد ستون چوبی ترکستان در قرن ۱۱ و ۱۲ است.

معماری سلجوقی شامل سازه‌های ساختمانی است که در زمان سلسله سلجوقیان، زمانی که در قرون ۱۱ تا ۱۳ بر بیشتر خاورمیانه و آناتولی حکومت می‌کردند، توسعه یافت.

امپراتوری بزرگ سلجوقیان (قرن ۱۱-۱۲) کمک قابل توجهی به معماری ایران و مناطق اطراف آن کرد و نوآوری هایی مانند طرح چهار ایوانی متقارن را ارائه کرد. ساختمان‌های آن‌ها عموما با آجر ساخته می‌شدند و تزئینات آن با استفاده از آجرکاری، کاشی و گچ‌کاری حکاکی شده بود.

معماری سلجوقی آناتولی بیشتر التقاطی و متاثر از سنت های متعدد از جمله معماری ارمنی، ایرانی و سوری بود.

برخلاف معماری پیشین سلجوقی در شرق، ساختمان‌های جدید عموما با سنگ ساخته می‌شدند و تزئینات سنگی حکاکی‌شده و همچنین تزئینات کاشی را به نمایش می‌گذاشتند.

اگرچه سلطنت سلجوقی در اواخر قرن سیزدهم افول کرد و به پایان رسید، اما معماری سلجوقی در ایالت های کوچکتر در آناتولی که عثمانیان در آنها حضور داشتند به شکوفایی و تنوع ادامه داد.

مسجد «ارسلان‌خانه» در آنکارا و مسجد «اشرف اوغلو» در قونیه از اولین مساجد چوبی ستون دار و مسقف ساخته شده توسط سلجوقیان آناتولی  هستند.

این مساجد در فهرست موقت میراث جهانی یونسکو در سال ۲۰۱۸ گنجانده شدند.

مسجد «ارسلان‌خانه»، مسجدی مربوط به قرن سیزدهم میلادی در آنکارا، ترکیه است. این مسجد در زمان مسعود دوم، سلطان سلجوقی در سال ۱۲۹۰ ساخته شده‌است، یکی از قدیمی‌ترین مساجد ترکیه محسوب می‌شود که هنوز پابرجاست. معمار آن ابوبکر محمد بوده‌است.

مسجد «اشرف اوغلو» هم یکی از زیباترین و بزگترین آثار تاریخی در ترکیه است؛  مسجدی واقع در مرکز شهر «بی شهیر» که از شمال تا جنوب در یک زمین مستطیلی شکل کشیده شده است.

مسجد اشرف اغلو برای اولین بار در سال ۱۱۳۴ به دستور فرمانروای سلجوقی، سلطان سنجر ساخته شد و در سال ۱۲۹۷ توسط «اشرف اغلو سلیمان» مرمت و بازسازی شد.

از مهم ترین جاذبه های این مسجد می توان به حکاکی ها و گچ بری های بی نظیر، ستون های چوبی و منبر چوبی آن اشاره کرد.

به گفته «یاشار اردمیر»، رئیس مدیریت میدانی مسجد اشرف اوغلو، ساخت مساجد با سقف چوبی و ستون های چوبی تا قرن بیست و یکم در ترکیه ادامه داشت.

وی افزود: این مساجد به عنوان عبادتگاه های مهم در آناتولی بوده و از نظر زیبایی شناسی بسیار خیره کننده هستند.

شبستان