آرامگاه شاه نعمت الله ولی در کدام استان قرار دارد؟

آرامگاه یا آستانهٔ شاه نعمت‌الله ولی بنایی مربوط به دوره تیموری است که در شهر ماهان در استان کرمان جای گرفته‌است. این اثر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شمارهٔ ثبت ۱۳۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. یکی از برجسته‌ترین دیدنی های استان کرمان، آرامگاه شاه نعمت الله ولی محسوب می‌شود. این مجموعه تاریخی به‌ مرور زمان شکل گرفته است و ویژگی‌های معماری از دوره‌های تاریخی مختلف را به نمایش می‌گذارد. همچنین جو آرامش‌بخش و روحانی آن، بر هر بازدیدکننده‌ای تاثیری شگرف می‌نهد.

آرامگاه شاه نعمت‌ الله ولی کجاست؟

یکی از مناطق خوش‌آب‌وهوای استان کرمان، شهر ماهان است که در ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر کرمان و در دامنه‌ی کوه‌های جوپار و پلوار قرار دارد. این شهر با توجه به جاذبه‌های تاریخی فراوان و آب‌و‌هوای متفاوت، از مقاصد گردشگری مهم در استان کرمان به شمار می‌رود. 

آرامگاه شاه نعمت‌ الله ولی از جاهای دیدنی ماهان است و در خیابان امام خمینی قرار دارد.

دسترسی به آرامگاه شاه نعمت‌ الله ولی

برای دسترسی به آرامگاه شاه نعمت الله ولی ابتدا باید خود را از طریق آزادراه کرمان-بم به ماهان برسانید. مسیر خود را به‌سمت داخل شهر کج کنید تا به میدان بسیج برسید. با امتداد مسیر به‌صورت مستقیم، به میدان قرنی خواهید رسید. در این میدان وارد خیابان امام خمینی بشوید. این خیابان به میدان امام خمینی منتهی می‌شود. در میدان امام خمینی، به خیابان ولیعصر بپیچید. آرامگاه در ابتدای این خیابان واقع شده است.

در صورت رد کردن ورودی شهر، در همان مسیر آزادراه بم-کرمان پیش بروید تا به خیابان جهاد برسید. این خیابان مستقیما به میدان امام خمینی می‌رسد. 

بخش های مختلف آرامگاه شاه نعمت‌الله‌ولی ماهان

از بخش‌های مختلف این آرامگاه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

بقعه:

بقعه اتاق‌ چهرگوشی است که سقف ان به صورت گنبد است و دیوارهای آن مزین به گچ‌بری های زیبایی است. در قسمت داخلی بقعه کاشی‌کاری های لاجوردی و فیروزه ای خود نمایی می‌کند در بیرون بقعه هم طرح هایی با رنگ‌های طلایی و سفید بقعه شاه نعمت‌الله‌ولی ماهان را آراسته‌تر کرده. در میان بقعه درست زیر گنبد سنگ قبر مرمرین شاه نعمت‌الله‌ولی قرار گرفته است که روی آن با آیات قرآن با خطی زیبا حکاکی شده است.

چله خانه:

اگر به قسمت جنوب غربی بقعه بروید به ورودی کوچکی می‌رسید به نام چله خانه که مکانی برای چله نشینی شاه نعمت الله ولی بوده است. داخل این قسمت نیز نقاشی‌های چشم نوازی وجود دارد.

رواق شاه عباسی:

این مکان در زمان شاه عباس صفوی ساخته شده است از این رو به نام شاه آن زمان نامگذاری شده است. سردر این مکان از جنس فولاد ساخته شده و همانند سنگ قبر شاه نعمت‌الله‌ولی دارای حکاکی‌های چشم نوازی است.

صحن میرداماد:

زمان ساخت این صحن به زمان صفویه باز می‌گردد ما در زمان ناصرالدین شاه دوبار مورد بازسازی قرار گرفت.

صحن اتابکی:

این قسمت از بقعه قبر شاه نعمت‌الله‌ولی توسط کمک‌های مالی از سمت دربار در زمان ناصرالدین شاه ساخته شده است.

صحن حسینیه:

این صحن در زمان محمدشاه قاجار ساخته شده و دارای گلدسته‌هایی با ارتفاع ۴۲ متر است. علت نامگذاری این صحن به دلیل برگذاری مراسم‌های مذهبی در ایام محرم است. امروزه بخش‌های خدماتی بقعه شاه نعمت‌الله‌ولی مانند روشگاه آثار موسیقی، فروشگاه کتاب های باارزش و خرید سوغاتی در این صحن قرار گرفته است. درب این صحن به صورت بسیار ماهرانه و چشم نوازی با عاج فیل خاتم کاری شده است که اول در هند ساخته شده و سپس به کرمان آورده شده است. در قسمت انتهای این صحن می‌توانید ورودیه موزه را ببینید که محل نگهداری اشیای با ارزش و گرانبهایی مانند شمشیرهای منقش با جلد چرمی و سپرهایی از پوست کرگدن و فولاد است. اگرچه این بنا در زلزله سال ۱۳۶۰ دچار آسیب شده است اما مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته است.

شاه نعمت الله ولی کیست؟

سید نورالدین نعمت‌ الله کرمانی، معروف به شاه نعمت‌ الله ولی، در روز چهارشنبه مورخ چهاردهم ربیع‌الاول سال ۷۳۱ هجری قمری در شهر حلب (از شهرهای شمالی سوریه‌ کنونی) به دنیا آمد. پدرش، میرعبدالله ولی، از بزرگان عرب و از سادات جلیل‌القدر بود که نسبش با نوزده واسطه به رسول اکرم (ص) می‌رسید و مادرش ایرانی بود.

از زمان طفولیت، هنگامی که کودکی پنج ساله بود، به‌همراه پدرش به مجالس صوفیه می‌رفت. سید نورالدین در دوران جوانی‌اش با گسترش مکتب عرفانی محی‌الدین ابن عربی، از بزرگ‌ترین عرفای مسلمان روبه‌رو شد (برخی از آثار محی‌الدین این عربی هنوز در دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه تدریس می‌شود). با تشکل حلقه‌ عرفانی محی‌الدین در حلب، سید نورالدین در آن حضور یافت، سال‌ها در محضر ابن عربی تلمذ کرد و سپس برای پیشرفت در علوم دینی به شیراز رفت. شیراز در آن زمان از مراکز اصلی فقه اهل تسنن بود. وی در شیراز از محضر علمای بزرگ اهل تسنن، مانند قاضی عضدالدین ایجی (مدرس مشهور اصول فقه) بهره برد.

سید نورالدین پس از سال‌ها تحصیل، ریاضت و تزکیه‌ باطن، برای یافتن پیر و مرادش راه سفر را در پیش گرفت. وی در تشرف خود به مکه‌ مکرمه، در سن ۲۴ سالگی با شیخ عبدالله یافعی، ملقب به عفیف‌الدین روبه‌رو شد. شیخ عفیف‌الدین از صوفیان اهل تسنن بود که به سبب اقامت طولانی‌اش در مکه و مدینه به نزیل‌الحرمین شهرت یافته بود. سید نورالدین مرید شیخ شد و هفت سال از محضر شیخ بهره برد.

سید نورالدین در سفرهای خود به هرات رفت و در آنجا با نوه‌ دختری امیرحسین هروی ازدواج کرد. آخرین مقصد سید نورالدین در سفرهایش، ایران است. وی به‌همراه خانواده‌ خود به کوهبنان کرمان (شمالی‌ترین نقطه‌ی استان کرمان) عزیمت کرد. شاه نعمت‌ الله ولی سال‌های زیادی در کوهبنان کرمان و در مکانی به نام تخت امیر به ریاضت و تدریس مشغول بود. تخت امیر، تختی صاف از سنگ و گچ بود که در دامنه‌ کوهی نزدیک کوهبنان قرار داشت. این مکان محل تجمع صوفیان و استفاده‌ آن‌ها از محضر شاه نعمت‌ الله ولی بود. در بالای تخت امیر، چله‌خانه‌ای مخصوص وی وجود داشت.

شاه نعمت‌ الله ولی پس از یک قرن حیات در سال ۸۳۲ هجری قمری در ماهان کرمان در گذشت. شمس‌الدین ابراهیم بمی، پدر سید طاهرالدین بمی (عارف نامی هم‌عصر شاه نعمت‌ الله ولی) از بم به ماهان آمد، بر پیکر وی نماز خواند و او را در باغی در ماهان (محل فعلی آرامگاه) دفن کردند.

شاه نعمت‌ الله ولی و تصوف

شاه نعمت‌ الله ولی با توجه به طریقت جدیدی که در تصوف ایجاد کرد، از اقطاب صوفیان به شمار می‌رود. ایشان موسس سلسله‌ نعمت‌ اللهی در تصوف است. از ویژگی‌های طریقت شاه نعمت‌ الله ولی که منجر به تفاوت سلوک او با سایر صوفیان می‌شود، یکی فرهنگ کار است و دیگری ارادت به ائمه‌ اطهار (ع). برخلاف بسیاری از طریقت‌های تصوف که گوشه‌نشینی و دوری از خلق را زمینه‌ساز رشد و تکامل می‌دانند، شاه نعمت‌ الله ولی همواره حضور در اجتماع و خدمت به خلق را به‌منظور تصفیه‌ دل توصیه می‌کرد. خودش نیز با توجه به علاقه‌ای که به زراعت داشت، از این طریق امرار معاش می‌کرد.

یکی از مناطق منتخب شاه نعمت‌ الله ولی برای چله‌نشینی و ریاضت، حرم مطهر امام حسین (ع) و کنار قتلگاه آن حضرت بود و اعتکاف اربعینی در این حرم را بر خود و مریدانش لازم می‌دانست. خودش در اواخر قرن هشتم به کربلا مشرف و چهل روز در حرم امام حسین (ع) معتکف شد. وی در آن دوره شب‌ها به عبادت می‌پرداخت و روزها را روزه می‌گرفت.

تاریخچه آرامگاه شاه نعمت‌الله ولی

بنای اولیه مربوط به آرامگاه شاه نعمت‌الله ولی به دوره صفوی برمی‌گردد. بخش هایی از این مقبره مربوط به دوره تیموریان بوده و ساخت و ساز در آن ادامه داشته تا جایی که آثار و نشانه های معماری قاجاریه هم در آن دیده می شود. بیشتری توسعه آرامگاه شاه نعمت الله ولی در ماهان کرمان مربوط به دوره قاجاریه است.

شاه نعمت‌الله ولی در سال ۸۳۲ و به قولی ۸۳۴ ه‍.ق در شهر کرمان درگذشت و در ماهان در میان باغی مدفون شد. هستهٔ اولیهٔ این بنا گنبدی منفرد بود که در سال ۸۴۰ ه‍.ق و به دستور «احمدشاه دکنی» ساخته شد و به‌تدریج گسترش یافت. آخرین توسعه این بنا در سال ۱۳۳۲ هجری قمری بوده است. آرامگاه شاه نعمت‌الله ولی اولین بنایی بوده است که به شکل گنبدخانه ساخته شد.

مرمت و بازسازی آرامگاه شاه نعمت‌الله ولی

سازمان میراث فرهنگی مرمت های بسیاری بر روی گنبد و بخش های مختلف این بنا از سال ۱۳۶۰ انجام داده است. این بنا در زلزله بم خسارت دید و مرمت آن همچنان ادامه دارد.

تیتربرتر