ی٫ اردیبهشت ۳۰ام, ۱۴۰۳

آرامگاه امامزاده احمد اصفهان با معماری زیبا

آرامگاه امامزاده احمد اصفهان از بناهای تاریخی عصر صفویه است. این بقعه، محل دفن سید جلیل سید احمد از نوادگان امام جعفر صادق (ع) است.

امامزاده احمد (ع) یکی از زیارتگاه های معروف شهر اصفهان است که در خیابان نشاط و کوچه امام زاده احمد واقع شده است. این بقعه متبرکه متعلق به سید جلیل القدر سید احمد است که نسب ایشان با چند واسطه به امام باقر(ع) می رسد.آرامگاه امامزاده احمد هم اکنون نیز محلی پر طرفدار در میان اصفهانی ها به شمار می رود و در ۱۵ آذرماه سال ۱۳۱۴ با شماره ۲۳۴ به ثبت ملی رسید.

بنای امام زاده مربعی شکل بوده و در نگاه اول گنبد زیبا و کاشی کاری شده آن به چشم می خورد. گنبد با کاشی هایی به رنگ  فیروزه ای، سفید و زرد آراسته و  بر پایه ای کوتاه بنا شده است. با ورود به صحن امام زاده چند ایوان با کاشی کاری ها و گچ بری های زیبا به چشم می خورد. به نظر می رسد بنای فعلی امام زاده بر طبق کتیبه موجود بر سر در صحن اصلی در سال ۱۱۱۵ ه.ق و مقارن با حکومت شاه حسین صفوی ساخته شده است. خطاط این کتیبه زیبا به خط معرق فردی به نام علی نقی امامی است.

شواهد و جستجوهای صورت گرفته در محل بقعه امامزاده احمد نشان می دهد تا پیش از سال ۵۳۷ قمری نیز مزار ایشان در ساختمانی قرار داشته اما در همان قرن ۶ قمری نیز تغییراتی برای تجدید بنا صورت گرفته است. پس از آن، در سال ۱۳۴۷ قمری باری دیگر بنا تجدید شد و کتیبه ای سنگی با نوشته هایی کوفی نشان از سندیت این ماجرا دارد.

ژان شاردن، جهانگرد قرن ۱۷-۱۸ میلادی، به هنگام بازدید از ایران، بقعه امامزاده احمد را به عنوان آرامگاهی نام برده است. او در توضیحات خو به بنایی مربعی و مسقف به گنبد اشاره کرده است که افرادی در حال زیارت در این مکان بوده اند.
آرامگاه امامزاده احمد همچون سایر بناهای تاریخی، در طول تاریخ دستخوش تغییرات بسیاری قرار گرفت. پس از بازسازی بنا توسط شاه قلی در سال ۵۳۷ قمری و ۱۱۴۳ میلادی، تغییرات زیادی بر روی بنا صورت نگرفت. قرن ها بعد در تاریخ ۱۲۹۰ قمری و در زمان پادشاهی ظل السلطان مرمت هایی بر روی بنا انجام شد که نتیجه آن ضریح منبت گره ‌سازی شده به همراه حائل های فلزی بود. در سال ۱۳۲۱ قمری نیز سقاخانه ای به بنا اضافه شد. در نهایت جنگ ایران و عراق باعث ایجاد آسیب های ناشی از بمباران بر روی این بقعه شد اما پس از آن مرمت و بازسازی هایی بر روی ساختمان امامزاده صورت گرفت.
 
 
معماری امامزاده احمد
به هنگام ورود، سردری مزین به آجر و کاشی در میان مقرنس ها مشاهده خواهید کرد، اما وقتی از این ورودی با شکوه می گذرید آرامگاه برخی از عالمان، شاعران و عارفان، آرامگاه امامزاده، سقاخانه و صحن برایتان نمایان می شود. ایوان موجود در بنا، کتیبه ای کاشی کاری شده را در خود جای داده است و حاوی نوشته ای زیبا با خط علی نقی امامی در ابتدا قرن ۱۲ است. این کتیبه همزمان با پادشاهی سلطان حسین صفوی نوشته شده است و به توسعه ساختمان این بقعه اشاره می کند. سرتاسر این بنا هنر چیره دستان گذشته مان را به نمایش گذاشته است. کاشی کاری ها، آجرکاری های معقلی، لچکی ها و گچبری ها نمونه ای از این هنرهای کم نظیرند.

بر اساس کتیبه موجود بر یکی از ایوان های امام زاده این بنا در سال ۱۱۱۵ ه.ق توسط معماری به نام شریف المنجم ساخته شده است. خود کتیبه نیز به خط خطاطی به نام احمد حسینی است. در سر در و همچنین دیوارهای داخلی امام زاده آیات قرآن با خطوطی زیبا به رشته تحریر در آمده است. سوره دهر با خط زیبای ثلث بر زمینه چشم نواز از رنگ لاجوردی توسط خطاط به نام دوره صفوی محسن علی نقی امامی در درون امام زاده به چشم می خورد که در همان سال ۱۱۱۵ ه.ق به رشته تحریر درآمده است. کتیبه ای دیگر به خط نستعلیق نشان از بازسازی بنا در زمان فتحعلی شاه قاجار دارد. در یکی از ایوان ها نیز نام ظل السلطان بر روی یک کتیبه با خط زیبای ثلث به رنگ طلایی ذکر شده است. بر طبق این کتیبه و شعار مندرج در آن بنا در سال ۱۲۹۰ ه.ق  توسط ظل السلطان بازسازی شده و ضریحی زیبا از جنس چوب و آراسته به هنر های گره چینی و منبت کاری بر روی بقعه نصب شده است.

یکی دیگر از کتیبه های باارزش این امام زاده کتیبه ای با مضمون اشعار محتشم کاشانی است که در سال ۱۳۲۱ ه.ق کتابت شده است. از شگفتی های این امام زاده وجود سنگی سیاه رنگ و البته شفاف در یکی از دیواره های بیرونی بنا است که ۳ متر ارتفاع دارد و بر روی آن به خط کوفی تاریخ ۵۶۳ ه.ق به چشم می خورد. برخی معتقدند این سنگ که به سومنات شهره است توسط سلطان محمود از هند به این مکان مقدس آورده شده است. بر طق این کتیبه بنایی قبل از دوران صفوی بر روی مزار امام زاده احمد قرار داشته است و سلاطین صفوی آن را گسترش داده و بازسازی کرده ­اند. در این امام زاده افراد مشهور دیگری نیز به خاک سپرده شده اند که در این میان می توان به همسر و دختر امیرکبیر، ملا همای شیرازی و میرزا محمد نصیر اشاره کرد. سنگ قبرها در داخل اتاق هایی با تزئینات گچ بری زیبا و نقشی های بسیار چشم نواز قرار گرفته است. آخرین کتیبه این بنا به تاریخ ۱۳۲۲ ه.ش است که نشان می دهد بانویی با نام افتخار اعظم مسعود هزینه بازسازی این امام زاده را متقبل شده است.

بقاع خبر

درباره نویسنده