ویژگی‌های معماری بازار کاشان
شهر کاشان از بی‌نظیرترین و دیدنی‌ترین شهرهای مرکز ایران است. خانه های تاریخی کاشان و آثار تاریخی همچون حمام فین کاشان با شکوه و زیبایی خود از گردشگران دلبری می‌کنند. هرساله گردشگران ایرانی و خارجی به بهانه بازدید از این جاذبه‌های حیرت‌انگیز و تماشایی و شرکت در مراسم دل‌انگیز و روح‌نواز گلاب‌گیری رهسپار شهر کاشان می‌شوند. اگر شما نیز عاشق این شهر و زیبایی‌های بی‌انتهای آن هستید، بد نیست با مهم‌ترین جاهای دیدنی کاشان آشنا باشید. بازار سنتی کاشان که موضوع صحبت امروز ما است، از جمله جاذبه‌های مهم و بسیار ارزشمند این شهر شمرده می‌شود. این بازار بزرگ و کهن یادگاری از ادوار گذشته است که همچون نگینی درخشان، در مرکز کشور ایران می‌درخشد.
زیباترین آثار معماری در بازار کاشان
بازار قدیمی کاشان از شاهکارهای معماری ایرانی-اسلامی در شهر کاشان است و جزو ارزشمندترین آثار باستانی شهر شمرده می‌شود. معماری و ساختار کلی این بازار شباهت بسیاری به بازارهای بزرگ و قدیمی ایرانی داشته و متشکل از بخش‌های مختلفی همچون راسته (گذرگاه)، سرا، تیمچه و چهارسوق (چهارسو) است. در ادامه راجع‌به هریک از این بخش‌ها و ساختار و کاربرد هرکدام توضیح داده‌ایم:
راسته یا گذرگاه: به بخش‌هایی از بازار که به‌صورت راهروهای طولانی و نسبتاً عریض هستند و مغازه‌ها و دکان‌ها در دو طرفشان قرار گرفته‌اند، «راسته» یا «گذرگاه» گفته می‌شود. بازار سنتی کاشان متشکل از چندین راسته (گذرگاه) اصلی و فرعی است.
سرا: به حیاط بزرگی که مغازه‌ها و دکان‌ها به‌صورت پیوسته دورتادور آن قرار دارند، «سرا» می‌گویند. فرم کلی سراها در معماری باستانی، متشکل از حیاط و دکان‌های به هم پیوسته است. سراهای مختلف تنها در تعداد طبقات، نوع ایوان، رواق و راهروها با هم تفاوت دارند.
تیمچه: در معماری ایران باستان، به فضایی سرپوشیده که در آن نوعی کالا یا خدمات خاص عرضه می‌شود، «تیمچه» می‌گویند. تیمچه‌ها معمولاً از راسته‌ها و سراها کوچک‌ترند و به‌لحاظ معماری ظاهری زیباتر دارند.
چهارسوق یا چهارسو: به محل تقاطع دو راسته اصلی در بازارهای قدیمی «چهارسوق» یا «چهارسو» می‌گویند. چهارسوق‌های معمولاً معماری‌هایی خاص و تزئینات چشم‌نوازی دارند.
قدمت بازار کاشان و دیدنی‌های درون آن
ساخت بنای قدیمی بازار به دوره آل‌بویه و سلجوقی باز می‌گردد اما بازاری که امروزه شاهد فعالیت آن هستیم در دوره قاجار ساخته شده است. به همین دلیل می توان ابن طور استنباط کرد که تاریخ ساخت این بازار از قرن هفتم تا اواخر دوره قاجار ادامه داشته اما اوج شکوه و زیبایی آن به دوره صفویه باز می‌گردد. متسفانه بیشتر آثار موجود در ایران به دلیل موقعیت جغرفیایی آن، همراه تحت تاثیر وقایعی چون زلزله قرار گرفته‌اند. این بازار نیز در اثر زلزله سال ۱۱۹۲ خسارت‌های بسیاری دید که در دوره فتحعلی شاه قاجار مرمت شد. این اثر در تاریخ ۸ شهریور ۱۲۸۸ با شماره ۱۲۸۴ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
بازار کاشان چندین ورودی اصلی و فرعی دارد که باعث می‌شود از هر نقطه‌ای از شهر بتوانید وارد بازار شوید، در اینجا ما از سمت میدان کمال الملک و خیابان بابا افضل وارد بازار می‌شویم و به ترتیب دیدنی‌های این بازار را به شما معرفی خواهیم کرد.
مسجد و مدرسه امام (سلطانی): از ورودی بازار وارد راسته اصلی شوید و از تماشای مغازه‌های اطراف لذت ببرید تا به یکی از بزرگترین بناهای تاریخی این بازار برسید، یعنی مسجد و مدرسه امام یا سلطانی که بنایی با تاریخ ۲۰۰ ساله و مربوط به دوره قاجار است. این بنا در زمان فتحعلی شاه ساخته شده و یکی از عالی‌ترین بناهای موجود در بازار است. این مسجد و مدرسه که محل زندگی و تحصیل طلبه‌های کاشان است دارای طرح‌و نقشه‌ای بسیار زیبا، حیاطی با حوض و درختان و کلگاری منحصر به فرد و سردری کاشیکاری شده است. درب‌های چوبی با شیشه‌های رنگی بر جذابیت این بنا افزوده است. بعد از تماشای این مدرسه عالی، مسیر خود را ادامه دهید تا به امامزاده درب زنجیر برسید.
امامزاده درب زنجیر: امامزاده حارث (ع) که به امامزاده درب زنجیر شناخته می‌شود، دارای یک رواق و صحن وسیع و همچنین مناره‌ها و گنبد کاشیکاری و فیروزه‌ای رنگ است. بخش‌های داخلی گنبد با آینه‌کاری و کاشیکاری بسیار زیبایی تزئین شده است و دورتادور گنبد پنجره‌هایی تعبیه شده‌اند که نور را به داخل هدایت می‌کنند.
بعد از بازدید و زیارت این امامزاده مسیر خود را در مسیر راسته اصلی ادامه دهید. بعد از عبور از مسجد ملا احمدی، کوره‌پزخانه و مسجد کفش‌دوزها به یکی از زیباترین بخش‌های بازار خواهید رسید. یعنی تیمچه معروف امین‌الدوله.
تیمچه امین‌الدوله؛ حیرت‌انگیزترین بنای بازار کاشان: تیمچه امین الدوله که در منابع مختلف گاه به کاروانسرای امین الدوله یا سرای امین الدوله گفته می‌شود به دستور فرخ خان غفاری کاشی ملقب به امین الدوله ساخته شده است. استاد علی مریم کاشانی، طراح و معمار معروف دوره قاجار بین سال های ۱۲۸۰ تا ۱۲۸۴ آن را بنا کرد. یکی از ویژگی‌های بارز این ساختمان در کنار معماری اصیل ایرانی و تزئینات باشکوه، رعایت اصول هندسی بسیار دقیقی است که باعث شده بعد از گذشت سال‌ها، خسارت زیادی به بنا وارد نشود. استحکام این بنا ستودنی است.
حمام خان؛ یک چایخانه و سفره‌خانه دلنشین: بنای دیگری که در مسیر بازدید خود پیشنهاد می‌کنیم از آن دیدن کنید، حمام خان است که امروزه به عنوان چایخانه و رستوران استفاده می شود. حمام خان برخلاف سایر بناهای بازار کاشان، مربوط به دوره زندیه است. با گذر از چند پله وارد فضای اصلی بنا خواهید شد که در مرکز آن حوضی قرار دارد و دورتادور سکوهایی برای نشستن و خوردن یک وعده غذای خوشمزه. ورودی حمام دارای کاشیکاری‌های بسیار زیبایی است که تماشا و عکاسی از آن خالی از لطف نخواهد بود.
سلام نو
درباره نویسنده
نویسنده