نگاهی به معماری کاخ اختصاصی نیاوران
در گوشه شمال شرقی باغ نیاوران، بنای کاخ نیاوران با مساحتی در حدود ۹۰۰۰ مترمربع در دو طبقه و یک نیم طبقه قرار دارد. عملیات احداث این بنا در سال ۱۳۳۷ ﻫ.ش، با طرحی ایرانی آغاز گردید. معمار طراح کاخ مهندس “محسن فروغی” و مهندسین مشاور ناظر بر اجرا “شرکت مهندسین مشاور عبدالعزیز فرمانفرماییان و همکاران” و سازنده بنا “شرکت ماپ” بوده است.
در ابتدا این کاخ را به عنوان محلی برای پذیرایی سلطنتی و اقامت میهمانان عالی رتبه دربار طراحی نمودند اما در حین عملیات اجرایی با اعمال تغییراتی در کاربری به محل سکونت محمدرضا پهلوی و خانواده او اختصاص یافت. احداث این کاخ در نهایت با وقفهای که در ساخت آن پیش آمد در سال ۱۳۴۶ هش به اتمام رسید و در سال ۱۳۴۷ هش مورد بهرهبرداری قرار گرفت و تا واپسین ساعات خروج خانواده پهلوی از کشور محل اصلی سکونت محمدرضا پهلوی و خانواده وی بود. طرح چهار ضلعی کاخ و فضاسازی معماری داخلی آن الهام گرفته از معماری ایرانی با بهره گیری از فن آوری مدرن است. تزئینات آن نیز تلفیقی از هنر پیش از اسلام و پس از اسلام است که گچبری توسط استاد عبداللهی، آینه کاری توسط استاد علی اصغر و کاشی کاری نمای خارجی توسط استاد ابراهیم کاظم پور و ایلیا انجام شده است.
کف بنا از جنس سنگ گرانیت سیاه و سقف آن از جنس آلومینیوم است که از وسط باز می شود. دکوراسیون و مبلمان داخلی کاخ توسط یک گروه فرانسوی طراحی و اجرا شده است. طبقه همکف این بنا شامل سرسرای بزرگی است که کلیه اتاق ها در اطراف آن شکل گرفته اند، از آن جملـه میتوان به سینمای اختصاصی، اتاق غذاخوری، سالن پذیرایی، اتاق انتظار و راهروهای فرعی و همچنین تالار آبی اشاره کرد. در نیم طبقه این بنا اتاق کار، اتاق کنفرانس و دفتر منشی فرح دیبا و اتاق خواب لیلا و اتاق ندیمه او قرار دارد.
در طبقه سوم اتاق خواب واستراحتگاه نیمروزی محمدرضا پهلوی، اتاق آرایش و لباس فرح دیبا وهمچنین اتاق های فرزندان شاه و ندیمه هایشان قرار دارد. در انتهای مسیر بازدید اتاقی در راهپلهها قرار دارد که لباسهای رسمی و نظامی و مدالها و نشانهای محمدرضا پهلوی در آن نگهداری میشود. مجموعهای نفیس از تابلوهای نقاشی هنرمندان ایرانی و خارجی، ظروف چینی کارخانجات سور و رزنتال و اشیاء تزیینی و همچنین مجموعه فرشهای نفیس ایرانی زینت بخش این فضاها است. کاخ اختصاصی نیاوران در دی ماه ۱۳۸۲ با هدف مرمت و بهسازی تعطیل شد و مدت ۶ سال عملیات مرمت شامل نقاشی بنا، مرمت گچبریها و آیینه کاریها، ایجاد سیستم هواساز، تعویض سیستمهای برق و کابلها، تعمیر پوشش بام و عایق کاری و راهاندازی مجدد سقف متحرک، آسانسور، تعمیر سنگفرش و پارکت کف فضاهای مختلف، تجهیز مخزن و ایجاد سیستم حفاظت الکترونیک (دوربین مداربسته)با حفظ اصالت بنا انجام شد.
مرمت مبلمان، پردهها و دیوارکوبهای پارچهای و مرمت تعداد زیادی از اشیا با رعایت اصول مرمتی و مطالعات کارشناسی در خصوص آثار از دیگر اقدامات انجام گرفته میباشد. پس از ۶ سال تلاش و فعالیت برای حفظ میراث ملی، کاخ اختصاصی نیاوران مجدداً جهت بازدید عموم علاقمندان به تاریخ، فرهنگ و هنر ایرانی در اسفند ۱۳۸۸ بازگشایی گردید.
درباره نویسنده
نویسنده