منارجنبان خرانق، تنها منارجنبان تمام خشتی جهان در اردکان!
منارجنبان خرانق بنایی در روستای خرانق در اردکان یزد است و به ثبت ملی رسیده‌است. این مناره که با نوع معماری خارق‌العاده خود با زور دست به حرکت در می‌آید، تنها منار جنبانی است که تمام خشتی است
روستای خرانق اردکان
خرانق یکی از روستاهای تاریخی استان یزد می‌باشد. این روستا بیش از ۴۵۰۰ سال قدمت دارد و آثار تاریخی شهر گواهی این قدمت هستند. این روستا در ۶۰ کیلومتری شهر اردکان قرار دارد و جزو نواحی کوهستانی استان یزد می‌باشد. خرانق امروزه دو بخش قدیم و جدید دارد که جمعیت روستا در بخش جدید ساکن هستند.
در باب نام خرانق گفته می‌شود نام قدیمی خرانق، خورانق یا خورنق بوده که به معنی محل برآمدن خورشید یا محل تولد خور بوده است. این نام تغییر یافته هورنه است. در پارسی کهن هور به معنی خورشید و نه مصدر نهیدن است و با ورود اعراب به ایران هور به خور تغییر یافته اشت.
منارجنبان خرانق یکی از سه منارجنبان قابل لرزیدن در ایران است. این منارجنبان در درون قلعه و در کنار مسجد جامع قرار دارد. منارجنبان خرانق کاملا خشتی می‌باشد و هیچ تزیینی بر روی آن دیده نمی‌شود. برای بالا و پایین رفتن دو راه پله وجود دارد و خود مناره نیز دارای راه‌پله حلزونی می‌باشد.
راه‌پله در قسمت‌های پایین دارای عرضی در حدود ۷۰ سانتی‌متر می‌باشد و در قسمت‌های انتهایی مناره عرض پله به ۴۰ سانتی‌متر می‌رسد.
منارجنبان خرانق به مانند دیگر مناره‌های قابل لرزش ایران دارای معماری شگفت‌انگیزی است. این مناره گفته می‌شود جزو مرتفع‌ترین بناهای منطقه بوده و کاربرد آن دفاعی بوده است. مناره در گذشته از چند کیلومتری روستا دیده می‌شده و به همین دلیل به عنوان فانوس‌خانه یا برج دیده‌بانی از آن استفاده می‌شده است.
در ساخت منارجنبان از خشت و گل استفاده شده و در گذشته قسمت‌های بالای منارجنبان با کلاف‌های چوبی پوشیده شده بود. علت وجود این کلاف‌ها محافظت از اجزا و دیواره‌های بنا بوده است. البته به علت طوفان و زلزله‌های اخیر این کلاف‌ها به منظور احتیاط و حفظ سلامتی ساکنان از بدنه بنا جدا کردیده است.
همچنین حرکت و لرزش منارجنبان خرانق به زور دست است و لرزش بنا بسیار مشهود می‌باشد.
قدمت منارجنبان خرانق طبق گفته باستان‌شناسان به دوره ساسانیان برمی‌گردد. پایه این بنا متعلق به دوره ساسانیان است اما اجزا و بدنه بنای که در حال حاضر شاهد آن هستیم، متعلق به دوره سلجوقیان می‌باشد.
علت جنبش منارجنبان خرانق
آجرهای که در منارجنبان‌های استفاده می‌شود از نوعی آجر است که نسبت به آجرهای دیگر ضریب ارتجاعی بالاتری دارد و همین امر باعث تکان خوردن یا به اصطلاح جنبش منارجنبان‌ها می‌شود. اگر ارتفاع منارجنبان کوتاه باشد، میزان لرزش و تکان کل بنا نیز بیشتر خواهد بود.
بهترین زمان سفر به خرانق
استان یزد جزو استان‌های کویری ایران می‌باشد و در فصل پاییز و زمستان مطبوع‌ترین آب و هوا را دارد. اما خرانق به علت شرایط کوهستانی بهار و تابستان‌های خنک‌تری به نسبت یزد دارد. به طور کلی برای سفر به این روستا می‌توانید بهار، پاییز یا زمستان را انتخاب کنید.
منبع: lastsecond.ir
درباره نویسنده
نویسنده