معماری معیوب شهری در اردبیل
معماری معیوب شهری در اردبیل ; خلأ قوانین شهرسازی یا انفعال در اجرا؟
مقایسه تصاویر شهر اردبیل در کتب تاریخی با وضعیت کنونی آن نه تنها رشد، پویایی و پیاده سازی ایده‌های نوین را تداعی نمی‌کند بلکه گویای این موضوع است که نا به هنجاری معماری شهری به یک دردسر جدی در این شهر تبدیل شده است.تا جایی که تصاویر شهر از نیم قرن قبل به مراتب آرامش، ثبات، امنیت و زیبایی بیشتری را به مخاطب انتقال می‌دهد.
قدم زدن در فضاهای شهری به دلیل برخوردهای دگم و برنامه ریزی‌های باری به هرجهت موجب شده طی دهه‌های اخیر فضاهای بیگانه با نیاز انسان شکل گرفته و زیبایی اندکی در آن جریان سازی شود.
همه این‌ها در حالی است که دانشگاه‌های اردبیل در بخشی از کارنامه خود رقم فارغ التحصیلان رشته معماری و رویدادهای مرتبط با آن را مطرح می‌کنند اما در عمل مشاهده می شود که به دلایل مختلف و البته پنهان، اردبیل در یک معماری معیوب گرفتار شده و قادر به تغییر وضعیت خود تا زمانی که از اساس برنامه‌ها تغییر کند، نخواهد بود.
این موضوع از آن جهت اهمیت دارد که معماری پرخطای شهری خود در سطح شهر آسیب زا شده است.
شهر شادابی لازم را ندارد
به اعتقاد یکی از معماران در طراحی فضاهای شهری باید به چند مولفه توجه داشت از جمله جداره‌های شهری و دیوارهای بیرونی مشرف به شهر، نمای ساختمان‌ها، نورپردازی، المان‌های شهری، مسیرها و معابر و مبلمان شهری.
شیخ زاده با تاکید به اینکه المان‌ها می‌تواند حافظه تاریخی شهر را زنده کرده و هویت آن را تداعی کند، اضافه کرد: در شهر اردبیل ما شاهد یک آشفتگی هستیم و وقتی وارد فضای شهری می‌شویم به عینه این موضوع لمس می‌شود.
وی با تاکید به اینکه التزام فضای شهری می‌تواند گویای توانمندی مدیران برنامه ریز آن شهر باشد، تاکید کرد: مسئولان حتی برای بهبود المان‌ها و فضای شهری نیازی نیست از کشورهای دیگر الگوبرداری کنند و لازم است با توجه به نیاز همان منطقه نسبت به بهسازی فضای شهری اقدام کرد.
یکی از اثرات بی‌توجهی به فضاهای شهری آن چیزی است که شهروندان از آن به بی روح بودن و شاداب نبودن شهر توصیف می‌کنند.
یکی از شهروندان معتقد است نه تنها قدم زدن در شهر روحیه فرد را تقویت نمی‌کند بلکه به حدی همه جای شهر ظاهر شلخته‌ای دارد، نمی‌توان انرژی مثبتی از فضا دریافت کرد.
رحمان دوستکامی تصریح کرد: نه تنها معابر زیبایی و نشاط خاصی ندارد بلکه میدان‌ها نیز با بی سلیقگی طراحی شده است. در سطح شهر مبلمان کافی دیده نمی‌شود و پیاده روها، کف سازی‌ها و آسفالت ریزی‌ها همگی معیوب است.
ترافیک زاییده بی تدبیری و غفلت از اجرای قانون
یکی دیگر از شهروندان نیز به ساخت و سازهای شهری اشاره دارد و معتقد است در هیچ یک از مناطق شهری نظم و انضباطی در ساخت و سازها دیده نمی‌شود. هر شهروندی می‌تواند با پرداخت جریمه حتی تخلف کرده و به تعداد طبقات خود بدون در نظر گرفتن قواعد ساخت و ساز اضافه کند.
رعنا رستمی تصریح کرد: حتی واحدهای اداری و تجاری بدون در نظر گرفتن این موضوع ساخته شده و موجب شده تا مشکل ترافیک در سطح شهر تشدید شود.
پیرو این اظهارات یکی دیگر از کارشناسان معماری نیز معتقد است برخی آسیب‌های اجتماعی نتیجه غفلت از انضباط در معماری شهری است.با وجود اینکه ضوابطی توسط شهرداری تعریف شده است اما این ضوابط رعایت نمی‌شود و در ماده ۵ و ماده ۱۰۰ تخلفات نادیده گرفته می‌شود.
آیهان رجائی با اشاره به اینکه ضوابط معماری و شهرسازی تمامی نیازهای شهری را دیده است، اضافه کرد: این در حالی است که تعدی از قوانین به کررات دیده می‌شود و همین موضوع آشفتگی را در ساخت و سازها تداعی می‌کند.
وی با بیان اینکه هویت شهری در چنین شرایطی گم شده است، افزود: به عنوان مثال ورودی‌های شهر اردبیل با اغتشاش مواجه است و هیچ یک تداعی گر هویت شهری نیست.حتی بخش تاریخی شهر نیز نتوانسته معماری مطلوب و موثری را حفظ کند و معماری تاریخی خود را حفظ کرده باشد.
به گفته رجائی عدم رعایت خط آسمان شهری و کمبود فضای سبز معضلات جدی است.نمی‌توان این دو موضوع را مورد غفلت قرار داد و گفت مشکل ساز نبوده است. به سادگی شهرداری می‌توانست بخش‌های تاریخی یا بلند مرتبه سازی را تفکیک کند اما عملا چنین موضوعی دیده نمی‌شود.
وی با بیان اینکه این آشفتگی موجب شده تا از جمله راحتی تردد انسان در سطح شهر چه به صورت پیاده و چه به شکل سواره با مشکلات جدی مواجه شود،افزود: بخشی از آن به عدم تناسبات، غفلت از اصول معماری و رعایت استانداردها در فضای عمومی بازمی‌گردد.
کارشناس معماری تصریح کرد: به عنوان مثال غفلت از این استانداردها به ویژه در بخش‌های مرکزی شهر خود موجب بروز مشکلاتی در تردد شهروندان شده است. از جمله پاساژ و مراکز خدماتی احداث شده اما شهروندان عاجز از پارک کردن خودرو خود هستند و همین موضوع حتی اقتصاد شهری را متاثر می سازد.
ناتوانی متولیان در رفتار سازی
این اظهارات در حالی مورد تائید است که فضای شهری علاوه بر اینکه باید بتواند نیازهای آدمی را رفع کند، بلکه باید رفتار ساز و برخوردار از مفاهیم اخلاقی و عقیدتی مورد تاکید آن شهر طراحی شود.
کارشناس معماری در این خصوص گفت: به عنوان مثال ما در میدان‌ها المان‌هایی می‌بینیم که مفهوم خاصی ندارند و نمی‌توانند به مخاطب و انسان مشاهده گر، مفهوی القا کنند.
شیخ زاده با ذکر مثالی به میدان شریعتی اشاره کرد و افزود: برای تداعی معانی نیازمند تبحر هنرمندانه و زیبایی شناسی هستیم و همچنین لازم است المان‌های خوانا با مفاهیم روشن را طراحی و اجرا کنیم.
وی متذکر شد: تصور کنید فردی وارد شهر اردبیل می‌شود، اینکه از بدو ورود با فضای شهری چه مفاهیمی به او انتقال داده شده است، گویای میزان تبحر ما در معماری شهری است.
وی در خصوص برخی المان‌های معنی‌ساز نیز افزود: ما به دنبال ترویج برخی رفتارها، معانی و مفاهیم هستیم اما بستر آن را در شهر فراهم نساخته‌ایم. به همین دلیل تمامی تصمیم گیری‌ها در طراحی فضای شهری باید با نهایت دقت انجام شود.
تشدید آسیب‌های اجتماعی با اشتباهات شهرسازی
اردبیل با حداقل‌های اصول شهرسازی روز به روز بیگانه‌تر می‌شود. موید این ادعا احساسی است که از فضاهای شهری تداعی می‌شود.
حتی مسئولان واقف به این موضوع هستند. آرمان این شهر آن چیزی است که رئیس کمیسیون بهداشت، سلامت و محیط زیست شورای اسلامی شهر اردبیل تحت عنوان «شهر سالم» از آن یاد می‌کند و از توضیحاتی که در ویژگی‌های شهر سالم ایراد می‌کند می‌توان نتیجه گرفت که اردبیل چه به لحاظ تامین سلامت جسمی و چه به لحاظ تامین سلامت روانی شهروندان خود، شهر موفقی نیست.
علیرضا پوستی با اشاره به اینکه در شهر سالم تمامی مولفه‌های تامین سلامت شهروندان مورد بررسی قرار می‌گیرد، افزود: سوال اساسی این است که ما تا چه حد توانستیم سلامت شهروندان را تضمین کنیم.
وی با اذعان به اینکه مقوله سلامت در دو بعد سلامت جسمانی و روانی بررسی می‌شود، اضافه کرد: چهره شهر زیبا نیست و هم در بعد سلامت جسمی و هم روانی شهروندان باید اقدامات موثری ترتیب داده شود تا بتوان به شهر سالم دست یافت.
غفلت از تمامی آن چیزی که مهندسان معمار از آن تحت عنوان تناسبات فضا یاد می‌کنند امروز به معضل جدی در مدیریت آسیب‌های اجتماعی تبدیل شده و خود گرفتاری بر روی دست مسئولان و متولیان گذاشته است.
برخی کارشناسان معتقدند طرح‌های مدیریت شهری همگی گرفتار سلیقه‌های محدود گروهی خاص است و از ظرفیت نخبگان استفاده نمی‌شود. موضوعی که زمانی طرح ایجاد مرکز پژوهش در شورای شهر را به عنوان یک ضرورت ورد زبان‌ها کرد تا در اجرای پروژه‌های شهری آن رخوت و اعمال سلیقه یکدست شکسته شود اما شورای پنجم نیز نتوانست در این خصوص کارنامه‌ای از خود نشان دهد و شهرداری نیز با وجود اینکه شعار شهری «انسان محور» را مطرح کرد، در عمل علاقه مند به تغییر سبک و سیاق طراحی فضای شهری نبوده است.
تنها اقدام صورت گرفته طی سال های اخیر تحت عنوان پیاده راه عالی قاپو که به صورت ناقص اجرا شد، با انتقاد شدید مردم و بازاریان مواجه شده است و تنها با سنگ فرش کردن بخشی از چهارراه امام (ره) به سمت میدان عالی قاپو نه تنها به اهداف خود دست نیافته بلکه منجر به تشدید ترافیک این بخش از شهر شده است.
منبع :خبرگزاری تسنیم
درباره نویسنده
نویسنده