معماری، بدون فرهنگ ایرانی !

جلیل جباری مدیر کل میراث‌فرهنگی گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان غربی از تهیه طرح احیاء و محوطه‌سازی خانه انصاری ارومیه خبر داد.

خانه انصاری ارومیه یکی از بنا‌های تاریخی مربوط به دوران قاجار است که مورد استقبال مسافران قرار می‌گیرد.

در تهران نیز خانه قوام السلطنه در خیابان سی تیر نمونه‌ای از این خانه‌های قاجاری است. خانه‌ای که ۳۰ سال محل سکونت و کار احمد قوام السلطنه از سیاستمداران دوره قاجار بود.

معماری عمارت قوام السلطنه براساس بنای هشت ضلعی با در و پنجره‌های چوبی منحصر به فرد، بخشی از هویت معماری ایرانی در دوران سلجوقی است‏.

این بنا علاوه بر چشم بیننده روح او را نیزجلا می‌دهد. نمونه کوچک شده این عمارت‌ها خانه‌های قدیمی تهران است. خانه‌هایی که مشخصه‌های آن‌ها حیاط باغچه و حوض است. همچنین ایوانی که برای استراحت و دورهمی طراحی شده بود. اتاق‌هایی که عموما گچ بری‌های زیبا و طاقچه داشتند.

مهرداد توکلی کارشناس ارشدطراحی شهری در خصوص تغییر معماری معاصر گفت: در گذشته معماری خانه‌ها بر اساس اقلیم هر منطقه طراحی شده بودند؛ ساکنان این خانه‌ها در فصل تابستان‏ ذره‌ای احساس گرما نمی‌کردند؛ در زمستان هم  اتاق‌ها با مصرف کمترین سوخت گرم می‌شد.

آقای توکلی همچنین افزود: اتاق‌ها در این خانه‌ها براساس اهمیت و کاربردشان چیده می‌شدند.

به گفته این کارشناس، مطبخ در قدیم یک محل ویژه بانوان در خانه‌ها بود؛ بانوان ایرانی به دلیل حفظ حیا و عفت خود در یک مکان جدا که فقط خودشان حضور داشتند آشپزی می‌کردند، اما در ساختمان سازی معاصر آشپزخانه‌ها به سبک غرب، تبدیل به اُپن شده که هیچ تناسبی با فرهنگ ایرانی ندارد.

همچنین به گفته این پژوهشگر هنر و معماری ایرانی، در گذشته شیشه‌های رنگی نقش بسیار تاثیر گذاری در بنا‌ها داشتند. شیشه‌های رنگی علاوه برزیبایی باعث شکستن تابش نور و کاهش گرمای تابستان می‌شدند.

آقای توکلی افزود: اما چند سالی است که فضای زیبا و پرشور خانه‌های قدیمی جای خودرا به ساختمان‌های سر به فلک کشیده و به اصطلاح قوطی شکل داده است. اتفاقی که کارشناسان، یکی از دلایل مهم آن را تراکم بیش از حد جمعیت در پایتخت و مسائل اقتصادی می‌دانند. عواملی که به ساکنان ساختمان‌های قوطی شکل اجازه نمی‌دهد امنیت و آرامش خانه‌های قدیمی، همراه با معماری سنتی را احساس کنند.

عضو اسبق کارگروه هنر و معماری کمیسیون مجلس شورای اسلامی در این خصوص همچنین گفت: هم اکنون اصول معماری اقلیمی در ساختمان سازی رعایت نمی‌شود.

این پژوهشگر هنرو معماری با اشاره به  به کارگیری فلسفه معماری ایرانی، براساس خودبسندگی، درونگرایی و محرمیت گفت: درست است که تراکم جمعیت اجازه داشتن خانه‌های قدیمی را نمی‌دهد، اما می‌توان، ساختمان‌ها را با بهره گیری از عناصر هویت دارفلسفه معماری ایرانی – اسلامی ساخت.

صداوسیما