مسجد رانگونی ها آبادان

تاریخچه ساخت مسجد رانگونی ها

بعد از پیدا شدن نفت در مسجدسلیمان، باید پالایشگاهی ساخته می ‌شد. پیشنهاد انگلیسی‌ها مدل پالایشگاه برمه بود که قبلا تجربه‌ همکاری با آن‌ها را داشتند. آبادان در استان خوزستان برای ساخت پالایشگاه انتخاب شد؛ زیرا در کنار رودخانه‌ کارون قرار داشت و می‌شد اسکله‌ای برای صادارات نفت در کنار آن ساخت. بنابراین، انگلیسی‌ها تعدادی از مهندسان و کارگران برمه‌ای را به آبادان آورده بودند تا از تجربه‌ آن‌ها در صنعت نفت بهره ببرند. هنگامی که پالایشگاه آغاز به کار کرد، افراد زیادی از شهرها و کشورهای گوناگون به این شهر مهاجرت کردند. بخشی از این مهاجران نیز از کشورهای هند، پاکستان و برمه بودند که اکنون میانمار نامیده می ‌شود. مسجد رنگونی‌ها در همان زمان‌، نزدیک پالایشگاه و با کمک مالی آن برای مسلمانان مهاجر رانگون ساخته شد. ساخت این بنا از سال ۱۲۹۱ پایه‌ ریزی شد و حدود هفت سال ادامه داشت و بالاخره در سال ۱۲۹۹ به پایان رسید..

کشور انگلستان یک قرن پیش با سیاست های توسعه طلبی و همکاری با دیگر کشورها بر سر منافع حیاتی از جمله نفت و فرآورده های آن با بستن قراردادهایی همکاری کرده که حاصل یکی از این همکاری ها ورود به کشور ایران و ساخت پتروشیمی در استان خوزستان می باشد. پس از همکاری کشور انگلستان با کشور میانمار کنونی که در آن زمان بر سر ساخت پتروشیمی و پالایشگاه در آن کشور بوده، متوجه وجود نفت در استان خوزستان و شهر آبادان ایران شده و همین کشف بزرگ باعث مهاجرت انگلیسی ها و رانگونی ها به شهر آبادان شد. پس از آغاز ساخت پتروشیمی در شهر آبادان به دست انگلیسی ها، رنگونی ها و هندی ها در سال های ۱۲۹۱ الی ۱۲۹۹ به دلیل وجود کارگران مسلمان از دیگر کشورها در آبادان، تصمیم به بنای مسجدی با معماری هندی و مطابق فرهنگ کشور خود گرفتند. مسجد رانگونی ها طی مدت چند سال به دست هندی ها و به ویژه پاکستانی های مسلمان که اغلب سنی های حنفی بودند ساخته شد و اغلب هزینه ساخت آن نیز توسط کارگران پاکستانی شرکت نفت پرداخت شد. این مسجد یکی از مهم ترین مکان های تجمع مردم و کارگران هندی و پاکستانی و دیگر مسلمانان از گوشه گوشه جهان در دل خود بوده که این موضوع خود یکی از جاذبه های این مسجد در زمان های گذشته بوده است. ساخت این مسجد توسط معماران هند و پاکستان انجام شد. این بنای زیبا و چشم نواز با رنگ سفید و رنگ های شاد به کار رفته در آن تفاوتی چشم گیر با دیگر مساجد در کشور ما داشته است.

معماری مسجد رانگونی ها

با ورود به حیاط مسجد رنگونی ها و گذشتن از چند در که شما را به حیاط اصلی و بنای مسجد می رساند، سفیدی حیاط و دیوارهای این مسجد که بسیار جذاب است نظر شما را به خود جذب می کند. قبل از ورود به مسجد احساس می شود تمام آن را با سنگ هایی سفید تزئین کرده اند ولی ملات مورد استفاده در تمام مسجد و دیواره ها از سیمان سفید که شاید به دلیل شرایط آب و هوایی از آن استفاده شده می باشد. مسجد رنگونی ها بر روی تونل های بزرگی بنا شده که مانع رسیدن رطوبت به بنای اصلی و ستون های مسجد است. سقف زیبای مسجد رنگونی ها با چهار گنبد زیبا و خوش نقش در کنار دو مناره که جذابیت آن را بیشتر کرده بسیار دیدنی است. نمای زیبای سقف و سردر این مسجد کاملا بر گرفته از معابد هندی و معماری هندی پاکستانی است. از دیگر شگفتی های این مسجد استحکام بنا و طرز مهندسی ساخت آن می باشد که با وجود بمب باران ها و اصابت خمپاره به سقف آن فقط سوراخ و شکافی کوچک برداشته و تخریب نشده است. شبستان و سالن مسجد نیز همانند دیگر قسمت های بنا با گل بوته هایی از جنس سیمان، طوری طراحی و ساخته شده است که همچنان پس از گذشت یکصد سال با همان زیبایی پابرجا است.

تزئینات مسجد رانگونی ها در آبادان

کارگران پالایشگاه نفت، این مسجد را با هزینه شخصی خود ساختند تا نماز خواندن و عبادت در آن برایشان حلال باشد و حتی صواب هم داشته باشد. وظیفه تعمیر و نگه داری این مسجد نیز بر عهده شرکت نفت بود. مسجد رنگونی ها در آبادان به سرعت جای خود را در قلب مردم شهر باز کرد. در این مکان علاوه بر نمازهای روزانه، نماز اعیاد مختلف از جمله نماز عید فطر، نماز جمعه و سایر مراسم ها و جشن های مذهبی هم برگزار می شد. این مسجد در دوران پهلوی اول هم رونق قابل توجهی داشت و در آن نماز جماعت برگزار می شد. پس از انقلاب اسلامی و با شروع هشت سال جنگ تحمیلی، به دلیل اینکه این مسجد در مناطق مرزی کشورمان با عراق قرار داشت، آسیب های فراوانی دید و تقریبا نماز خواندن در آن تعطیل شد. با پایان یافتن جنگ، بخش های آسیب دیده مسجد را ویران کردند و در ساختمان اصلی نیز تغییراتی صورت گرفت. در آن دوران و به دلیل ویرانی های بیش از حد، برخی سخن از ویران کردن این مسجد تاریخی به میان آوردند، البته با اقدامات به موقع سازمان میراث فرهنگی، این اثر مرمت شد و امروزه به عنوان یکی از آثار ملی ایران هم شناخته می شود. امروزه موزه اسناد تاریخی و خطی شهر آبادان هم در این مسجد دایر شده است.

سرنوشت رانگونی ها چه شد؟

رانگونی ها در زمان کوتاهی با آبادانی ها کنار آمدند و با آنها هماهنگ شدند. آنها به عنوان همکار و پا به پای مردمان این شهر بنای پالایشگاهی را بر عهده گرفتند که در زمان جنگ جهانی دوم ظرفیت آن به صدها هزار بشکه در روز رسید و نقش مهمی را در تامین سوخت و پیروزی متفقین بازی کرد. اهالی برمه تا مدت ها در بخش های فنی پالایشگاه در سِمَت های خود باقی بودند تا اینکه مهندسان ایرانی کم کم جای آنها را گرفتند. البته انگلیسی ها، تمایل چندانی به پبشرفت کارشناسان ایرانی نداشتند و به همین علت کمی طول کشید تا ایرانی ها مسوولیت های آنها را بر عهده بگیرند. با رخ دادن تحولات در صنعت نفت ایران بعد از سال ۱۳۵۷ و آغاز اعتصابات و بیرون رفتن خارجی ها از این صنعت، بسیاری از شاغلان خارجی از برمه و هند بار خود را بستند و به وطن خود بازگشتند. مسجد آنها نیز متروک شد و دیگر کسی به سراغ آن نرفت. امروزه دیگر اثری از جمعیت قابل توجه رانگونی ها در آبادان نیست؛ اما تعدادی از آنها به دلیل ازدواج با ایرانی ها و یا دلایل دیگر در این شهر زندگی می کنند. برای آنها این مسجد، چیزی فراتر از یک نمازخانه یا عبادتگاه بود. مسجد رنگونی ها جایی برای تمامی هندی ها و برمه ای ها و تمام کشورهای هندی زبان بود و آدرس سرراستی برای آنها به شمار می رفت. تجمع رسمی برای بیشتر تصمیم گیری های موجود در میان هندی ها و همه همشهریان دور و نزدیک در این مکان صورت می گرفت و مسجد رنگونی ها محلی قابل اتکا برای همه مسلمانان دور از وطن محسوب می شد.

ایسنا