فلسفه وجودی مساجد و تحول معماری آنها

وی با اشاره به جمله معروف «خداوند جهان را ساخت و مسلمانان مسجد ساختند»، گفت: «این جمله برای این گفته می‌شود که زیباترین عبادتگاه را مسلمانان ساختند و توجهی که آنها به مساجد داشتند تا بتوانند زیبایی‌های خلقت را در آنجا متجلی کنند، باعث شکل‌گیری مساجد از صدر اسلام تا کنون و تفاوت آن با دیگر عبادتگاه‌ها شد.»
مهندس مشهدی زاده ادامه داد: «اولین مسجد جهان اسلام در مدینه از سوی پیامبر (ص) به ابعاد ۵۶ در ۵۶ متر و به سادگی هر چه تمام‌تر ساخته شد. این مسجد و سایر مساجد هم عملکردهای گوناگونی داشتند.
مساجد اولیه بر خلاف بعضی از مذاهب که عبادتگاه‌هایی مختص عبادت -حتا فردی- داشتند، با تاکید بر حضور جمعی، کارکردهای سیاسی، اجتماعی و حتا درمانی را در خود جای می‌دادند.
این موضوعی است که امروزه هم در مساجد جامعه اسلامی شاهد آن هستیم و در کشور ما هم چند عملکردی مساجد و گفت‌وگوها و مشورت‌ها در آن صورت می‌گیرد.»
تحول در ساخت و معماری مساجد
وی ادامه داد: « مساجد دوران صدر اسلام ساده بودند و بی‌پیرایگی خودشان را حفظ می‌کردند و در طول زمان دچار تحولاتی شدند.
یک دوره خاص در بنی‌امیه وجود دارد که ولید اول سه مسجد بزرگ و باشکوه در دمشق، بیت‌المقدس و مدینه می‌سازد که سرآغازی بر ساخت مساجد ویژه است.
در دوره سلجوقیان، بین ۷۰۰ تا ۸۰۰ سال پیش، یک اوج مسجدسازی و اوج معماری با آجر و تزئینات آجری به وجود می‌آید که شاهکارهایی در معماری با جزئیات داشتند. مثل مسجد جامع اصفهان و سایر مساجد شهرهای بزرگ.
یک دوره اوج دیگر هم در دوران صفوی داریم که کاشی‌کاری و رنگ و طرح‌های اسلیمی وارد معماری مساجد می‌شود که شاهکارهایی نظیر مسجد امام اصفهان و مسجد شیخ لطف‌الله را شامل می‎شود.
همچنین در دوره قاجار هم کارهای خاصی وجود دارد که نیاز به بحث بیشتر دارد.»

رادیو جوان