خانه موزه معمار لرزاده ، پدر معماری ایران
خانه موزه معمار لرزاده ، پدر معماری ایران در خیابان شریعتی تهران که در محاصره ساختمان های بلند مرتبه قرار دارد، واقع شده است .میان شلوغی و ترافیک شهر تهران، در انتهای یکی از کوچههای مرکز شهر، خانهای زیبا بنا شده که صاحب آن معمار بسیاری از آثار معماری تاریخ این کشور است.حسین لرزاده معمار و هنرمند مشهور ایرانی از جمله آخرین نسل استادکاران چیره دست و هنرمند بود که ضمن آشنایی با فنون و اجزای گوناگون هنرهای سنتی معماری اسلامی و ایرانی به خلق آثاری ماندگار در دوران جدید ایران پرداخت.حسین بن محمد معمار معروف به لرزاده «۱۲۸۵ تهران – ۱۳۸۳ تهران» معمار و هنرمند ایرانی بود؛ وی طراح و سازنده آرامگاه فردوسی است.او همچنین فعالیتهای گستردهی دیگری در زمینه تزئینات وابسته معماری در تهران و بسیاری شهرهای دیگر داشته است. نخستین کار مستقل استاد را میتوان سر در بانک شاهی « بانک تجارت فعلی »واقع در میدان توپخانه تهران دانست. لرزاده در طول عمر هنری نزدیک به یک قرن خود، مساجد متعددی را طراحی و اجرا کرد که در راس آن مسجد اعظم (قم) به دعوت مستقیم آیتالله بروجردی قرار دارد.
همچنین وی بنا به ماموریتی که آیتالله بروجردی به وی محول کرد، مامور تعمیر و پارهای تغییرات در حرم حسین بن علی(ع) در کربلا شد. طرح تبدیل این خانه به “خانه معمار” لرزاده سه شنبه ۲۲ فروردین در شورای اسلامی شهر تهران به تصویب رسید. این کارنامه در کنار انواع بناها مانند کاخ بیمارستان بانک مدرسه منزل مسکونی و غیره که اجزایی مانند سر در، رسمی سازی، طاسه سازی و شمسه زیاد، یزدی بندی، مقرنس کاری و روسازی و تزئینی کاری و سایر هنرنمایی های استاد را به یادگار دارند، شامل طراحی و معماری و نظارت بر اجرای بیش از ۶۳۵ باب مسجد نیز می شود.
برخی او را دایره المعارف تجربی هنر اسلامی و میراث بان هنر و تمدن اسلامی دوران معاصر نامیده اند. حسین لرزاده در طول ۹۸ سال زندگی در بیش از ۸۴۲ عمارت فعالیت کرد.معماری و نمای خارجی ساختمان خانهموزه، شبیه بسیاری از خانههای قدیمی شهر تهران است. این ساختمان در دو طبقه و نیم بنا شده و نمای بیرونی آن با آجرهای سهسانتی تزیین شده است.
خانه موزه لرزاده بوسیله استاد در دهه سی در سه طبقه طراحی و ساخته شد.قدمت این بنا به حدود ۶۰ سال پیش برمی گرددوداخل بنا پر از پنجرههای زیبا با شیشههای رنگی است که فضای زیبایی برای عکاسی شما فراهم می کند.
در طبقه اول خانه موزه اتاق شخصی استاد لرزاده و نشمین خانه که حالا در اسم تالار آشنایی مخاطبان را با زندگی لرزاده و آثار ایشان آشنا میکند، قرار گرفته است.
«این که با شما سخن میگوید، نامش حسین کنیه و تخلصش لرزاده فرزند محمد خان، معمار تهرانی الاصل، زادگاهش تهران، کوچه قلمستان، زادروزش ۱۲۸۵ شمسی، شغلش معماری و طراحی است. در موقع تنظیم شناسنامه، خان از نام پدر حذف و لر به لرزاده تبدیل شد. پدر از سادگی و صفای باطن به لر معروف بود.» صفحه ۱۵، ماجرای معماری سنتی ایران
این نوشته نیز در طبقه اول زیر یک پنجره ارسی ایرانی که در شکل گرد طراحی شده، نصب شده است.
تالار شجره نامه خاندان لرزاده را می توانید در نشمین خانه که حالا در اسم تالار آشنایی نام گذاری شده است در کنار دیگرعکسهای قدیمی خانه مشاهده کنید.
یکی از نکات قابل توجه در طراحی این خانه توجه استاد لرزاده به ویژگیهای معماری سنتی ایرانی مانند استفاده از کانال تهویه هوا در معماری خانه بوده است که باعث ایجاد هوایی خنک و مطبوع در فضاهای مختلف منزل شده است. پنجرههای گرد و مستطیل ارسی نیز در طبقههای مختلف خانه یکی دیگر از زیباییهای معماری ایرانی این خانه است.
از بهر خودم نغمه سرایی کردم/ اظهار نمیکنم کتابی دارم
«یاران همه میدانند مرغان آزاد نغمه سرایی مینمایند ولی در قفس از درد جدایی فریاد بر میآورند چنان چه عمری باقی باشد، فریادهای خود را توام با غزلیات تقدیم مینمایند.»
این جملات را در اتاق نظم (شعر) استاد لرزاده در طبقه دوم روی دیوار یکی از اتاقها نوشتهاند.
در این اتاق ایده جالبی پیاده شده است که می توانید اشعار ایشان را با صدای خودشان گوش دهید و همچین طومار های پارچه ای آویخته شده از دیوار را بخوانید.
در تالار طبقه دوم که در بازسازی خانه به “تالار بنا” نام گذاری شده است شاهد مجموعه نقشهها، اسناد و طراحیهای استاد لرزاده خواهید بود که به معرفی اسناد مسجد سپه سالار، پرداخته شده است.
اما در این موزه به شرح فعالیت های او در چند اثر مشهور از جمله آرامگاه فردوسی و مسجد لرزاده و مسجد قندی و … پرداخته شده است. بهارخواب این خانه دوره پهلوی اول نیز به محل برگزاری جلسات تبدیل شد.
زیرزمین آن هم تالار کودک و معماری توسط تیم موزه عروسکهای تهران ایجاد شده است تا با کمک بازی وسرگرمی کودکان با موضوع معماری بیشتر آشنا شوند. ولی آثار کمی از وسایل زندگی او در این موزه مشاهده می شود که البته مسئولان موزه درصدد هستند تا این وسایل را از خانواده اش گرفته و در این خانه به نمایش بگذارند. تنها چیزی که از استاد در یکی از اتاق های آن وجود دارد، کلاه و عصای اوست. همینطور برخی از نقاشیهای کودکان بر روی دیوار نصب شده است. این موزه یکی از دیدنیترین بخشهای این خانه است.
پرورش شاگردان، کنار نگارش دو جلد کتاب «احیای هنرهای از یاد رفته» با اسلوب خاص آموزشی آن، ضبط اشعار کوتاه و بلند تعلیمی با عنوان نغمهها و نیز ثبت خاطرات و وقایع دوران پر فراز و فرود زندگی، نشاندهنده دلبستگی حسین لرزاده به پاسداشت میراث پیشینیان و انتقال آن به آیندگان است.
گشایش این مجموعه دعوتی است از پزوهشگران، علاقمندان معماری ایرانی در سدهی معاصر ود وستداران فرهنگ و هنر این مرز و بوم، تا ضمن بازشناسی آثار حسین لرزاده مجموعه روایتها، یادها و نشانههای بر جا مانده نیز گردآوری، ثبت و ضبط شوند. همچنین این موزه بر آن است تا جایگاهی برای رویدادهای معماری و آشنایی نسل جوان با میراث معماری ایرانی و اسلامی باشد.
استاد لرزاده نه تنها برای تهران بلکه برای کشور منشا اثر بوده و حوزه معماری کشور مدیون تلاش های این معمار بزرگ است.
منبع:سیری در ایران
درباره نویسنده
نویسنده