احیای آبانبارهای شاخص میبد
احیای آب انبارها به عنوان نمادی از فرهنگ و هنر معماری در دستور کار پایگاه پژوهشی و اداره میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی شهرستان میبد قرار گرفت.
مدیرپایگاه پژوهشی شهر تاریخی میبد روز پنجشنبه با انتشار خبری در فضای مجازی گفت: تهیه شناسنامه آب انبارها، مستندنگاری شیوه های بومی نگهداشت آب و شیوه های آبگیری این سازه آبی از سوی پایگاه پژوهشی در حال انجام است.
عبدالمهدی همت پور افزود: به منظور شناسایی موقوفه ، واقفان و متولیان آب انبارها رایزنی هایی با اداره اوقاف و امورخیریه شهرستان انجام شد تا درآمد آن موقوفه صرف مرمت آب انبارهای یادشده شود.
وی در ادامه از ایجاد کاربری های جدید برای برخی آب انبارها خبر داد واز جمله این کاربریها را ایجاد نمایشگاه ، موزههای مردم شناسی و صنایعدستی، فضاهای تجاری و برپایی نمایشگاههای فروش کالا ،تالار همایش و سینمای کوچک، آمفی تئاتر، کتابخانه ، کارگاههای آموزشی ، فضای ورزشی و زورخانه ،ایستگاه آتش نشانی و انبار ذخیره آب برای خودروهای آتش نشانی برشمرد.
مدیرپایگاه پژوهشی میبد همچنین اظهار کرد: آب به اصطلاح خاکستری برای استفاده درباغ ها و مصارف صنعتی ، ذخیره آب سالم برای مصارف خوراکی و در نهایت آماده و احیای بعضی از آب انبارها برای استفاده در مدیریت بحران به عنوان پدافند غیرعامل با همکاری سایر دستگاه های اجرایی میتواند باعث حفظ و احیای آب انبارهای میبد شود.
همت پور به تعداد آب انبار موجود، فعال آن و شمار سازه های شاخص آن در شهرستان اشاره ای نکرد.
آب انبار،حوض سرپوشیدهای است که برای ذخیر آب معمولاً در عمق زمین ساخته میشود. آبانبار یکی از عناصر شاخص در سکونتگاههای مناطق بیابانی از جمله میبد است و معمولا آبانبار را از آ ب باران یا جویبار فصلی پر میکنند.
مرکز شهرستان ۱۰۶ هزار نفری در ۵۰ کیلومتری شمال غرب شهر یزد قرار دارد.
به گفته مورخان ، کانون تمامی تمدنهای بزرگ جهان در کنار رودخانههای بزرگ شکل گرفت و آبادانی همواره در کنار آب معنا پیدا میکند، در مناطق بیابانی که آب به عنوان مایع حیات حکم کیمیا را دارد، مهمترین دغدغه ساکنان این مناطق، برنامهریزی دقیق برای حفظ و بهرهوری هرچه بیشتر از منابع محدود آب آن است.
به همین منظور ساکنان مناطق نواحی مرکز ایران، سازههایی به نام آب انبار را با مهندسی خاصی برای نگهداری بلندمدت و با کیفیت آب ایجاد کردند که در این سازه ها ایجاد تهویه مناسب و برودت کافی برای حفظ کیفیت آب مد نظر قرار دارد.
به نوشته حسین مسرت پژوهشگر یزدی بادگیرها را در کنار گنبد یا طاق آبانبار و روی دیوار جداگانهای میسازند که بهترین جایگاه برای اتّصال به مخزن زیرین و تبادل هوای گرم و سرد است. این بادگیرها جدای از وظیفۀ اصلی، عنصری تزیینی در معماری آبانبار هم به شمار میرود. زیرا در نواحی بیابانی و جنوب ایران، بادگیرهایی بسیار بلند، بزرگ و باشکوه به شکل استوانۀ مکعّب و منشورهای هشت ضلعی یا خرطومی دیده میشود.
در آبانبارهایی که بدون بادگیر است، در رأس گنبد یا در زوایای دیگر، روزنهها یا دریچه و یا هواکشهایی وجود دارد و یا درگاههایی در اطراف آن کار گذاشته شده که کار تهویۀ مخزن را برعهده دارد. به این روزنهها اصطلاحاً خیشخان میگویند و خیشخان، کلبه یا دارآفرین بوده که دور تا دور آن را با حصیر یا سفال یا بوتههای خار «آدور» میپوشاندند و بر آن آب میپاشیدند تا براثر وزش باد، هوای خنک را به درون مخزن بکشاند.
آبانباری در راه قدیم بافق- یزد وجود دارد که از خیشخان بهره میبرد.
از آنجا که بادگیر در آبانبار نقش دفاعی را در پیشگیری از گندیدگی آبانبار بر عهده دارد، به این دلیل باید طوری ساخته شود که مسلّط بر آب باشد و الّا آب بدبو و بدمزه خواهد شد و صد البتّه نحوۀ محاسبۀ چگونگی قرار گرفتن بادگیر نسبت به مخزن به تجربه و مهارت استادان بنّا بستگی دارد.
منبع:مردم سالاری
درباره نویسنده
نویسنده