یکی از نشریات اینترنتی معماری در گزارشی درباره آینده شهرها در خاورمیانه نوشته که به گفته کارشناسان شهرهای آینده نیاز دارند خودشان را با زمان در حال تغییر سازگار کرده و در این زمینه مدام خود را تکامل دهند.

به گزارش سرویس ترجمه شفقنا، در این گزارش آمده است: تصور شهرهای آینده از دیرباز یکی از فعالیت‌های محبوب و مورد علاقه معماران و شهرسازان بوده است. و در زمینه طراحی نقشه‌هایی برای رسیدن به راه‌حل‌هایی معقول و منطقی برای مشکلات آینده جامعه تکنولوژی می‌تواند با هوشمندتر کردن، انعطاف‌پذیرتر کردن و پایدارتر کردن شهرها نقشی محوری و اساسی داشته باشد.

با کمک تکنولوژی‌هایی که کارایی خدماتشان مدام در حال توسعه است و توانسته‌اند کیفیت زندگی را ارتقا دهند؛ شهرها، محل کار و حتی خانه‌ها تا حد قابل توجهی متحول شده‌اند. در واقع هوش مصنوعی، کلان‌داده‌ها، اینترنت اشیا و حمل و نقل هوایی دارند شکل زندگی ما را تغییر می‌دهند. نکته مهم این که این تغییرات در خاورمیانه با حرکت به سمت پایداری زیست محیطی نیز همراه بوده است.

جیسون ویتن کارشناس شهرسازی و رئیس بخش «شهرها» در اتاق فکر «شهرهای آینده» در این زمینه می‌گوید: «ما در مقطعی حساس از رشد شهرها هستیم و داریم از مقطع شهرهای هوشمند به سوی مبحث تحول دیجیتالی دولت‌ها حرکت می‌کنیم. در واقع در این مقطع می‌توان انتقال نسبی قدرت از باورمندان به تکنولوژی یا به عبارت بهتر فناوران را به سوی مدیرانی که در زمینه نحوه اداره دولت تخصص دارند به تماشا نشست. این تغییر کاملاً عمدی و آگاهانه است. از این روست که می‌توان گفت پروژه‌های توسعه امروزی متفاوت- و بسیار بیشتر از پروژه‌های موقت و خلق‌الساعه هستند».

طرح‌های انسان‌محور

همه‌گیری کرونا- در دو سه سال اخیر باعث تقویت این موضوع و این دیدگاه شد که انسان باید به عنوان محور و مرکز طراحی شهرها در نظر گرفته شود. رویکردی که به صورت عمیق و اساسی آن‌چه را که فکر می‌کردیم درباره شهرها و شهرسازی می‌دانیم مختل کرده است. این موضوع هم‌چنین مسایل موجود در مورد نحوه زندگی و کار فیزیکی انسان امروز را با وضوح بیشتری پیش چشم آورده است.

یکی از مهم‌ترین و مشخص‌ترین تغییراتی که در مورد نحوه تصور شهرهای آینده به وجود آمده این است که بسیاری به این نتیجه رسیده‌اند که شهرهای آینده باید انسان‌محور باشند. در این زمینه عربستان سعودی با ساخت شهر نئوم در خط مقدم ساختن یک شهر آینده‌نگر و شناختی قرار دارد- که از نظر انرژی نیز با انرژی‌های تجدیدپذیر کار می‌کند.

این شهر آینده‌نگر از نظر طراحی کوشیده جایگزینی برای طراحی معمولی شهری- که مبتنی بر نوعی طراحی مدور است- ارائه دهد. محمد بن‌سلمان ولیعهد عربستان سعودی از این شهر به عنوان «الگویی برای حفاظت از طبیعت و افزایش قابلیت زندگی‌پذیری انسان» نام برده و از چنین رویکردی استقبال کرده است.

در نشست سالانه شورای تأثیر یکی از بحث‌های پنل یا میزگرد اصلی بر این موضوع متمرکز شده بود که چگونه می‌توان شهرهای آینده را انسانی‌تر کرد- و باعث شد نوعی حس قدرتمند اجتماعی در میان شهروندان این شهرها پرورش یابد. کارشناسان هم‌چنین در این پنل در مورد این‌که چگونه می‌توان در شهرهای آینده از داده‌ها برای بهینه‌سازی منابع استفاده کرد، بحث کردند.

یوسف خلیلی، رئیس بخش خدمات حرفه‌ای شرکت فناوری تونوموس- که اولین اکوسیستم فناوری‌های شناختی جهان را در شهر نئوم اجرا می‌کند- در جلسه سخنرانی خود در شورای تأثیر گفت که «داشتن یک رویکرد انسان‌محور می‌تواند به این دستاورد منتهی شود که کل شهر در اطراف انسان‌ها جان بگیرد».

معماران، مهندسان و برنامه‌ریزان شهری چه در مقیاس منطقه‌ای و چه در سطح جهان در حال طراحی شهرهای پایدار و هوشمند هستند و دارند برای ایجاد شهرهای تاب‌آور زمینه‌سازی می‌کنند.

در پادشاهی عربستان سعودی علاوه بر نئوم پروژه‌های کلیدی دیگری از قبیل پروژه قیدیا، منطقه مالی ملک عبدالله و آمالا هم با تاکید بر ادغام اهداف توسعه پایدار در فرآیند برنامه‌ریزی ملی در حال احداث هستند. در این میان شهر مصدر نیز- که در ابوظبی قرار دارد- از منابع انرژی تجدیدپذیر برای تامین انرژی مورد نیاز خود استفاده می‌کند.

حمایت فرهنگ از نوآوری

اما نوآوری در این شهرها چگونه روی می‌دهد و در دستور کار قرار می‌گیرد؟ اگرچه رویکردهای نوآورانه در هر شهر منحصر به‌فرد است، اما فرهنگی که از نوآوری حمایت می‌کند همه آن‌ها را با هم پیوند می‌دهد.

ویتت در این زمینه می‌گوید: «شهرهایی که در این زمینه بیشترین دستاوردها و پیشرفت‌ها را داشته‌اند، معمولاً دارای فرهنگی هستند که از نوآوری حمایت می‌کند. در این شهرها نوعی پشتیبانی اجرایی نیز وجود دارد که چشم‌انداز روشنی در این زمینه که مقصد نهایی این شهرها کجاست و چگونه به آن‌جا باید برسند، ترسیم می‌کند. در واقع یکی از دلایلی که دنیا اخبار نئوم را به دقت دنبال می‌کند این است که این شهر می‌تواند صادرکننده یا رهبر این تفکر باشد که با وجود فرهنگ حمایتی چه کارهایی می‌توان انجام داد».

داشتن راه‌حل‌های موردی و متمایز، نه یک راه‌حل مشخص برای تمام مسائل و معضلات، یکی از بایدهایی است که در شهرهایی که پیوند بیشتری با طبیعت دارند، باید در دستور کار قرار گیرد.

شهرها هم‌چنین در حال انتقال از آزادی داده‌ها و اطلاعات به سوی آزادی اندیشه و خرد هستند. در حقیقت پیش‌بینی می‌شود که شهرها در آینده از یک نهاد یا آژانس هادی داده‌ها برخوردار خواهند بود- که مسئولیت جمع‌آوری، حفظ و هدایت داده‌ها را بر عهده خواهد داشت.

امیره ایوب رئیس برنامه منا- شورای جهانی ساختمان سبز- می‌گوید که «اگر می‌خواهیم تصورمان از شهرهای خود به عنوان شهرهای احیاکننده عملی شود، باید از همه ابزارهای موجود برای اندازه‌گیری نتایج داده‌ها استفاده کنیم. مثال بارز در این میان تصمیمات ساده‌ای است که می‌توانند بر سلامت ما تأثیر بگذارند- که در این زمینه می‌توان از کارهایی از قبیل باز شدن پنجره‌ها در صورت خوب بودن کیفیت هوای بیرون یا دیگر راه‌حل‌های شهر هوشمند نام برد که می‌توانند در ارزیابی و اندازه‌گیری آن‌چه داریم، مفید و کلیدی باشند».

نیاز به مدل‌های پایدار

می فرج مشاور ارشد محیط زیست و پایداری می‌گوید: «مبارزه با خطرات و ریسک‌های آب و هوایی از قبیل سیل و رویدادهای شدید اقلیمی نیازمند یک سری راه‌حل‌های جامع، تأثیرگذار، قابل محاسبه و انعطاف‌پذیر است».

کارشناسان می‌گویند که شهرهای آینده باید فراگیر، پایدار و انعطاف‌پذیر باشند. شهرها باید بتوانند خودشان را با تغییراتی که هر زمان ممکن است به وجود آید، سازگار کنند و برای مقابله با پیامدهای این تغییرات تکامل پیدا کنند.

بر اساس گزارشی که آریتکو در سال ۲۰۲۲ منتشر کرده؛ مدل‌های احیاکننده به دنبال معرفی مجدد فضاهای سبز به شهرها و ایجاد فضاهایی در خانه‌ها و محله‌ها برای حضور دوباره طبیعت هستند. در واقع خانه‌ها، ادارات، محلات و شهرهای آینده همگی نیاز خواهند داشت با تغییرات سازگار شوند و البته در برخی موارد نیز- اگر شانسی برای دستیابی به اهداف تغییرات اقلیمی وجود داشته باشد- به طور کامل بازسازی یا دوباره پیکربندی شوند.

درباره نویسنده