آیا مشهد می‌تواند الگوی سایر شهرهای مذهبی باشد؟

علی شفیعی در خصوص چگونگی الگو بودن مشهد برای دیگر شهرهای زیارتی،  اظهار کرد: اگر یک شهر مذهبی قرار است برای دیگر شهرهای زیارتی الگو باشد، نیازمند ویژگی‌هایی است که برخی از آن‌ها معنوی و برخی شکلی‌اند.

وی در پاسخ به این سوال که آیا مشهد می‌تواند به عنوان یک شهر زیارتی برای دیگر شهرهای مذهبی الگو باشد، گفت: باید گفت که اگر نگاه حداکثری به ویژگی‌های شهر مذهبی داشته باشیم با توجه به تغییرات چند دهه اخیر به راحتی نمی‌توان مشهد را الگوی شهرهای زیارتی دانست.

شفیعی در خصوص ویژگی‌های یک شهر مذهبی، افزود: مهم‌ترین مسئله‌ای که می‌توان در این خصوص مطرح کرد این است، زمانی که فرد وارد شهر مذهبی می‌شود باید با حضور خود مذهب را در شخصیت و رفتار شهروندان مشاهده کند. همچنین باید هنگام ورود با یک شهر مذهبی که دارای نشانه‌ها، نمادها، علائم، قالب‌ها و شکل‌ها است، مواجه شود که نشان‌دهنده مذهبی بودن شهر و حضور مذهب در این شهر است. این نشانه‌ها باید به قدری برجسته باشند که فرد پس از ورود به این شهر برجستگی‌ها را کاملا به خود جلب و جذب کند.

این کارشناس مذهبی اضافه کرد: بنابراین  بر فرض پذیرش مفهومی به نام شهر مذهبی که به عقیده من ترکیب درستی نیست، می‌توان حداکثر از شهر یا حضور معنای متعالی شهر سخن گفت. یک شهر مذهبی علاوه بر انسان‌های وفادار به آموزه‌های مذهبی آن شهر، ساختار سازمانی و ساختمان‌سازی شهر باید به گونه‌ای باشد که مذهبی بودن را نشان دهد.

وی ادامه داد: بنابراین انتظار این است اماکنی که به عنوان استقرار زائران در شهرهای زیارتی مورد استفاده قرار می‌‎گیرد، نشانه‌های حداکثری از مذهبی بودن را داشته باشد.

شفیعی تصریح کرد: البته تنها اماکن استقرار زائران نباید چنین باشد بلکه انتظار این است که اماکن عمومی مانند محیط‌های علمی و پژوهشی، دانشگاه‌ها، اماکن تفریحی و اداری نیز باید ویژگی متفاوتی داشته باشند. مقصود از موارد بیان شده این نیست که مانع ظرفیت‌های انسانی شویم، بلکه ایجاد زمینه‌ برای ظرفیت‌های انسانی و نشان دادن تفاوت‌های یک شهر مذهبی با دیگر شهرها نقطه هدف است.

وی مدعی شد: یک شهر مذهبی می‌تواند با استفاده از نمادهای منطقه‌ای مانند حرم مطهر رضوی در مشهد نشانه‌های مذهبی انسانی و سازمانی خود را به نمایش بگذارد. برای مثال شهروندان این منطقه باید از اخلاق، انصاف، دگردوستی و … بیشتری برخوردار و اماکن نیز به وضوح متفاوت از بخش‌های حاشیه‌ای و اطراف حرم باشند.

شفیعی در خصوص اینکه مشهد باید چه اقداماتی انجام دهد تا برای دیگر شهرهای زیارتی الگو باشد، ابراز عقیده کرد: بر فرض پذیرش وجود عنوانی به نام شهر مذهبی، اگر مشهد بتواند در تربیت انسان پیرامونی خود آن‌ها را منصف‌تر، دگردوست‌تر، مودب‌تر تلقی کند، موفق می‌شود. همچنین اگر بتوان از ساختمان‌سازی و المان‌های شهری متفاوت بهره گرفته از سنت‌های مذهبی در این شهرها استفاده کرد آنجا می‌توان ادعای الگو بودن داشت؛ اما در حال حاضر این نشانه‌ها را متفاوت از شهرهای دیگر مشاهده نمی‌کنم.

این کارشناس مذهبی عنوان کرد: ای کاش شهرهایی مانند مشهد فاقد حاشیه‌نشینی، کاهش فاصله طبقات اجتماعی، تسهیل رفت وآمد در شهرهای مذهبی، کاهش ترافیک و مشکلات هوای ناسالم در شهرهای مذهبی و …. بود تا بتواند شهر مذهبی را تبدیل به الگو کند.

شهر مذهبی نیازمند کارگزارانی با ویژگی‌های متفاوت است

وی با اشاره به اینکه اکنون نمی‌توان شهر مشهد را برای دیگر شهرهای مذهبی الگو دانست، اضافه کرد: شهری که بخواهد الگوی دیگر شهرهای مذهبی باشد، نیازمند کارگزارن مذهبی، فرهنگی و مدیرانی با ویژگی‌های متفاوت است تا بتوانند به آن چه مطرح شد، دست یابند. افرادی که خودشان دگرپذیر نیستند، ادبیات گفت‌وگویی آن‌ها موجب آرامش نیست که به عقیده من شهر مذهبی، شهری با شهروندان آرام است.

شفیعی بیان کرد: این دست از افراد که دگرپذیر نیستند نگاه‌شان به شهر نگاهی درآمدزاست یا به عبارت دیگر شهر را برای تجارت می‌خواهند، سنت معماری مذهبی که موجب آرامش بود را به رسمیت نمی‌شناسند و کارگزاران و مدیران لایق برای شهر مذهبی نیستند و نمی‌توان امیدی به الگوسازی شهر مذهبی از طرف آن‌ها داشت.

ایسنا