ج٫ فروردین ۱۰ام, ۱۴۰۳

مفهوم واژه ی بیونیک
واژه ایی به نام “بیونیک” از ترکیب دو لغت “بیولوژی” و “تکنیک” به معنای زیستار شناختی یا بکارگیری اندام‌های ساختگی طبیعت که به فارسی “زیست فنی” میباشد بیان گردیده است.
بیونیک را علم سیستم‌هایی که شالوده و پایه ی تمامی سیستم‌های زنده‌اند میدانند. امروزه هرجا سخن از تکنولوژی به میان می‌آید تصویر همان دستاوردهای مهم تکنولوژی به ذهن می‌آید اما اگرکمی به مسیرتکنولوژی دقت کنیم هر پدیده صنعتی یا ساختمانی، از الگوی زنده طبیعت الهام گرفته است.

هم اکنون بیونیک از هر جهت، هنر به کارگیری دانش سیستم‌های زنده در حل مسائل فنی است. از رهاورد تحقیقات علمی، با تلفیق دو واژه «بیولوژی» و «تکنیک»، ‌علم «بیونیک» را به عنوان دانشی که مسایل فنی را از را ههای زیستی حل می‌کند، بنا نهاده‌اند.

معماری بیونیک و آشنائی با آن
انسان از بدو پیدایش تاکنون در طبیعتی که همواره برای او ناشناخته بود، به کندوکاو مشغول بوده است. در طبیعتی که  زمانی او به تدریج از دل طبیعت واژه تکنولوژی و هنر را بیرون کشید وآنها را برای ترکیب در ذهن خود پرواند و حاصل آنرا طی قرنها به زبانهای مختلف بازگو کرد. بنابراین لازم است ارتباطی با اصول منطقی و علمی بین سیستمهای ماشینی و سیستم‌های زنده پدیدار شود روح بخشیدن به ساختمان یکی از تمایلات معماری بیونیک است که با توجه به قدرت سازه برای تنفس ( زنده‌نمایی )، به کمک خطوط مستقیم یا منحنی خالص و القاء آهسته تمامیت سازه به آن دست پیدا می‌کنند و مهم ترین چیز برای معماری بیونیک آن است که ساختمان بتواند زنده بودن خود را القاء کند.

از بدو آفرینش زمین، طبیعت خود، تبدیل به طراح و معمار نهایی شده است طی این مدت گیاهان و جانوران توانسته‌اند با تزئینات و طراحی‌های لازم بر مشکلات محیط زیست خود فائق آیند و انسان نیز درطول زندگی خود، همیشه سعی داشته برای ساخت و طراحی مکانها و وسایل مورد نیاز خود از طبیعت و محیط زیست اطراف خود الهام بگیرد.

بعنوان مثال:۱-خفاش.   ۲-دلفین‌ها   ۳-عنکبوت ها   ۴- زنبورها   ۵-موریانه‌ها

تقلید از طبیعت مزایای بسیاری دارد. هر جاندار کنونی دارای چندین میلیون سال تکامل است، در این فاصله زمانی طبیعت هر چه را که سازگاری نداشته از بین برده است و این امیدواری را بوجود آورده که بشر بتواند با مطالعه فرآیند تکامل، مکانیسم‌های جدید فناوری را از روی موجودات زنده نسخه‌برداری کند.

بیونیک یا علم بررسی نظام حیات جانداران، امروزه به عنوان یکی از سه علم برتر جهان (IT, Nano, Bionic ) معرفی گردیده است. در واقع عوامل مهمی که در طبیعت وجود دارد و انسان برای ساخت بناهای خود از آنها استفاده نموده، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
۱-پوسته یا جلد   ۲- ساختار   ۳- آراستن   ۴- انرژی

بیونیک در واقع شامل سه بخش است:
علم سیستم هایی که کار آنها از سیستم های زنده گرفته شده است ( ساختار اصلی )
علم سیستم هایی که خصوصیاتی شبیه خصوصیات سیستم های زنده را دارند. ( مکانیزم ها )
علم سیستم هایی که از نظر ظاهر به سیستم های زنده شبیهند ( دریافت های حسی فرم )
و در واقع هر محصول سه عنصر اصلی بنامهای ساختار، مکانیزم و فرم را داراست و روابط عملکردی موجود با فرم و مواد به صورت زیر می باشد:
آنالیز فرم :  ۱-فرم پایه  ۲-فرم پیچیده  ۳-تعین تناسبات و اندازه  ۴ – آنالیز مکانیزم  ۵-آنالیز رابطه ی فرم  ۶- آنالیز رابطه ی عملکرد

طراحی بر اساس بیونیک یا بیودیزاین را میتوان بصورت زیر بیان کرد:
۱-انتخاب موجودزنده  ۲-شناسایی خصوصیات زیستی  ۳-محیط زندگی  ۴- عکس العمل ها   ۵-خصوصیات فیزیکی  ۶-روابط سیستماتیک

پیشگامان معماری بیونیک و نمونه های آن
آنچه تحت عنوان معماری بیونیک به بحث در مورد آن پرداخته ایم مقوله ایست که از آغاز زندگی انسان با او همراه بوده است! قرنهاست که بشر با طبیعت به سر برده و خود از آن الهام می گیرد. لئوناردو داوینچی، یکی از اولین کسانی بود که برای حل مسائل زمانش به جستجو و تحقیق در ساختار جانداران پرداخت.

یکی از بهترین طرح‌های شناخته شده از علم بیونیک اثر لئوناردو داوینچی که ماشین پرنده را بر اساس ساختمان بدن یک خفاش طراحی کرد. حدود ۴۰۰ سال بعد ماشین پرنده با الهام از خفاش ساخته و در ساخت زیردریایی‌ها نیز از بدن دلفین الهام گرفته شده است. چارلی لوکستون از پیشگامان عرصه معماری بیونیک از کسانی است که ما را به طراحی طبیعت برمی گرداند تا به چگونگی معماری، طراحی و مهندسی، نظام موجود در معماری طبیعت را پی ببریم.

معماری را می توان علم حیات مصنوعی نامید علمی مانند آنچه در جهان طبیعت و نظام تکرار و پاسخ اصول بیولوژیکی و ژنتیکی اتفاق میافتد. معماری بارها از ساختار ها و اشکال طبیعی و طبیعت الهام گرفته است .

ذهنیت بیونیک و ارگانیک مهمترین روند قرن بیستم بوده و سالیوان، رایت و لوکوربوزیه همگی روی تشابهات بیولوژیکی کار می کردند. جنبش معماری بیونیک شکل چهار ضلعی و منتظم ساختمانهای سنتی را برای پدید آوردن ساختمانهای بیولوژیکی و جهان طبیعی نفی می کند. نتیجه این دیدگاه مجموعه ای از ساختمان های منحصر به فرد با قالبهای بیولوژیکی و ریاضی می شود که در اکثر آنها از آناتومی انسان الام گرفته شده است. همچون:

– شهرک علوم و فنون (city of art&sciences) در اسپانیا
– دروازه جهان( arc of world)
– مرکز تجاری بیرمنگام (selfridges) در انگلستان

مزایای معماری بیونیک

جمعیت جهان در سال ۱۹۹۰ حدود یک میلیارد و ۲۵۰ میلیون نفر محاسبه شده بود. در سال ۲۰۰۰ این جـمعیـت بـه ۶ میلیـارد نفـر رشـد پیـدا کـرد. خوشبینانه ترین احتمال برای سال ۲۰۵۰، بالغ بر ۱۲ میلیارد نفر است. درطول ۱۰۰ سال اخیر شهرها، بالاجبار بیشتر از گذشته، برنامه ریزی و استراتژی های شهری خود را بر اساس مـتمرکزسازی های با اهمیت آسمان خراش ها و گستردگی مناطق مسکونی با جمعیتی متمرکز تغییر خواهند داد.

 

درباره نویسنده