حمام قاجاری قزوین زیر تیغ تخریب با توجیه و تفسیر

به دنبال آغاز عملیات تخریب و ساخت‌وساز در محل حمام تاریخی «کلانتر ـ مقدم» در منطقه سلامگاه قزوین، نگرانی‌ها درباره آسیب رساندن به بنای ثبت‌شده قاجاری و لایه‌های باستانی این منطقه، بالا گرفته است. درحالی‌که مجوز این پروژه از سوی اداره کل میراث فرهنگی قزوین صادر شده اما مدیرکل کنونی میراث فرهنگی این استان، مسئولیت آن را متوجه دوران مدیریت خود نمی‌داند و می‌گوید که این مجوز سال‌ها پیش صادر شده، ضمن آنکه حمام تاریخی حفظ خواهد شد. اما پرسش این است با وجود اجرای یک پاساژ سه طبقه، این حمام چگونه قرار است حفظ شود و لایه‌های احتمالی باستانی زیرین آن، از گزند تخریب در امان بماند؟!

به گزارش ایسنا، تصاویر نشان می‌دهد عملیات تخریب و ساخت‌وساز در محل حمام تاریخی «کلانتر ـ مقدم» در منطقه سلامگاه قزوین آغاز شده و از سوی دیگر، نگرانی‌ها نسبت به نابودی یکی از آثار ارزشمند معماری قاجاری و آسیب به لایه‌های باستانی منطقه، افزایش یافته است.

بر اساس اطلاعات رسیده به ایسنا، حمام کلانتر که از دوره قاجار به‌جامانده و دارای ساختار خزینه‌دار با طاق‌های سنتی بوده، که در گذشته مورد بهره‌برداری قرار داشته و در دوره پهلوی، سازه‌ای جدید به نام «حمام مقدم» روی آن احداث شده است. این مجموعه تاریخی تا سال‌های اخیر همچنان فعال بوده و بخشی از زندگی شهری قزوینی‌ها را شکل می‌داده است.

بر پایه گزارش‌های میدانی و روایت اهالی محل، بخش بالایی این مجموعه (حمام مقدم) که در دوره پهلوی روی حمام قاجاری ساخته شده بود، به‌تازگی تخریب شده و پروژه‌ای جدید با کاربری تجاری در دست اجراست. اما آنچه موجب نگرانی شدید کارشناسان و دوستداران میراث فرهنگی شده، احتمال آسیب رساندن به بنای زیرین (حمام قاجاری کلانتر) و پی‌کنی‌های عمیق در محوطه‌ای است که برخی باستان‌شناسان بر این عقیده‌اند که لایه‌های باستانی شناخته‌شده دارد.

بر اساس اطلاعات به‌دست‌آمده، گفته می‌شود عملیات فعلی با مجوز اداره کل میراث فرهنگی استان قزوین درحال انجام است. همچنین گفته شده، اجرای این طرح تنها در صورتی مجاز اعلام شده است که ارتفاع بنا از حد مجاز (٧ متر) تجاوز نکند، هیچ‌گونه پی‌کنی عمیق انجام نشود، و حمام قاجاری زیرین احیا و حفظ شود.

اما نقشه‌هایی که از این پروژه در فضای مجازی منتشر شده است، این پرسش را پیش می‌آورد که چگونه سازۀ جدید با سه طبقه (براساس همان نقشه‌ها) که دارای یک طبقه زیرزمین، یک طبقه همکف و طبقه اول است، بدون پی‌کنی عمیق، قرار است احداث شود؟ این تناقض موجب شده بسیاری از فعالان حوزه میراث فرهنگی نسبت به کارکرد واقعی این مجوز و نحوه اجرای پروژه ابراز تردید کنند.

از سوی دیگر، با توجه به اینکه این محل در مجاورت کاروانسرای سعدالسلطنه (کاروانسرای خورشید) و در محدوده‌ای به نام «کهن‌بر» قرار دارد ـ که از نظر تاریخی و به نظر برخی باستان‌شناسان سرشناس از جمله «ناصر نوروز زاده چگینی» که کاوش‌هایی را در قزوین انجام داده‌اند، واجد لایه‌های متعلق به دوره‌های ساسانی، سلجوقی و اسلامی است ـ کارشناسان باستان‌شناسی همچنین هشدار داده‌اند که هرگونه حفاری بدون کاوش‌های علمی و باستان‌شناسی، خطر نابودی شواهد تاریخی ارزشمند را به‌دنبال خواهد داشت.

درباره نویسنده